Γιατί το παιδί μου δεν θέλει να πάει σχολείο; Σχολική Άρνηση: Συμπτώματα και Αντιμετώπιση

Γράφει ο Αναστάσιος Τζιάμπος

Όλα τα παιδιά σε ένα σημείο της σχολικής τους φοίτησης θα εμφανίσουν αντίσταση στο να πάνε σχολείο. Σχολική άρνηση είναι όταν το παιδί δεν μπορεί να δεχτεί το σχολείο ως μέρος της καθημερινότητας του ή ξαφνικά αρνείται να πάει σχολείο. Η σχολική άρνηση που κρατάει για μεγάλο διάστημα και εκφράζεται με ακραία συμπεριφορά μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο ίδιο το παιδί αλλά και σε ολόκληρη την οικογένεια.

Πώς εκδηλώνεται;

• Υπάρχει έντονη επιθυμία να αποφύγουν το σχολείο. Τα παιδιά συνήθως επικαλούνται κάποια σωματική ενόχληση όπως πονοκέφαλο, ζαλάδες και πόνο στην κοιλιά για να μείνουν στο σπίτι.
• Το παιδί μπορεί να παρουσιάσει έντονη αντίδραση στο να φάει και σε άλλες καθημερινές δραστηριότητες.
• Ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες δημιουργείται προσκόλληση σε ένα από τους δύο γονείς, σε αναζήτηση συναισθηματικής ασφάλειας.
• Το παιδί εκδηλώνει επιθετική και παραβατική συμπεριφορά, ως αποτέλεσμα της απόγνωσης και της απομόνωσης που μπορεί να νοιώθει στο σχολείο.

Πού οφείλεται;

Οι παράγοντες που μπορούν να δώσουν το έναυσμα για τη σχολική άρνηση είναι αρκετοί. Εμείς θα επικεντρωθούμε μόνο σε ορισμένους από αυτούς.

Αλλαγή στο οικογενειακό περιβάλλον

Μια κρίση στη σχέση των γονιών, ο θάνατος ενός συγγενικού προσώπου, ο ερχομός ενός μωρού στην οικογένεια, η μετακόμιση σε νέο σπίτι είναι αλλαγές που επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργικότητα του παιδιού στο δικό του περιβάλλον και δημιουργούν αναστάτωση και ανασφάλεια στο παιδί.

Προβλήματα κοινωνικοποίησης

Αν το παιδί δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει καλές σχέσεις με τους συμμαθητές του ή αν ακόμη χειρότερα είναι δέκτης ψυχολογικής ή σωματικής βίας έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να νοιώθει φόβο στο χώρο του σχολείου.

Ανεπάρκεια σε κάποιους τομείς

Το παιδί μπορεί να νοιώθει ότι υστερεί σε κάποια μαθήματα ή σε άλλους τομείς συνεπώς προτιμάει να μείνει στο σπίτι παρά να εκτεθεί.

Αντιμετώπιση

• Καλλιεργούμε την επικοινωνία με το παιδί μας: ρωτάμε, κατανοούμε και δεν επικρίνουμε
• Καλή συνεργασία με εκπαιδευτικούς
• Ενδυναμώνουμε το παιδί τονίζοντας τα δυνατά του σημεία και δίνοντας του θετικά ερεθίσματα
• Σε περίπτωση που το παιδί νοιώθει άρρωστο, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να επισκεφθούμε τον παιδίατρο, ώστε να αποκλείσουμε οποιοδήποτε παθολογικό πρόβλημα. Ακόμη και αν το παιδί δεν πάσχει από κάτι, θυμηθείτε πως το έντονο άγχος μπορεί να προκαλέσει σωματικούς πόνους.
• Αν πρέπει λοιπόν το παιδί να μείνει στο σπίτι, πρέπει να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που δεν θα θυμίζει διακοπές. Καθορίζουμε ένα χρονικό όριο για τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών, περιορίζουμε το παιδί στο σπίτι και προσφέρουμε ελαφριά γεύματα.
• Όταν το παιδί μας τηλεφωνεί συνέχεια είναι σωστό να ακούσουμε τι έχει να πει και να το ενθαρρύνουμε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Ακόμα και αν το πρόβλημα οφείλεται σε ένα άλλο παιδί ή στον εκπαιδευτικό είναι σωστό πρώτα να καθοδηγήσουμε το παιδί να χειριστεί το ζήτημα ώστε να μη χρειαστεί να παρέμβουμε.
• Το κάθε παιδί μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο, άρα πειραματιζόμαστε στο σπίτι με διάφορες μεθόδους
• Αν εντοπίσουμε πως το παιδί έχει ιδιαίτερη δυσκολία σε κάποιους τομείς, είναι σωστό να επισκεφθούμε κάποιον ειδικό

Πότε πρέπει να ανησυχήσω;

Ανησυχούμε όταν τα συμπτώματα του άγχους επιμένουν για μεγάλο διάστημα.

Το άγχος μπορεί να εκδηλωθεί με διαταραχές στον ύπνο (π.χ. εφιάλτες, βραδινή ενούρηση, αϋπνία) και στη διατροφή. Επιπρόσθετα, μπορεί το παιδί να παρουσιάσει διάφορες φοβίες και  ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.

Αναστάσιος Τζιάμπος
Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος