Στέφανη Γρηγορίου: Η 27χρονη Κύπρια που έκτισε και διδάσκει σε σχολεία στην Γκάνα

«Από μικρή θυμάμαι, ενθουσιαζόμουν όποτε είχε στην τηλεόραση  ντοκιμαντέρ γυρισμένο στην Αφρική και ονειρευόμουν ότι μια μέρα θα καταφέρω να πάω κι εγώ να δω από κοντά πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι και να τους βοηθήσω με όποιο τρόπο μπορώ»εξομολογείται στο Ρεπόρτερ η 27χρονη Στέφανη Γρηγορίου από τη Λεμεσό. Τον Δεκέμβριο του 2012, 24 χρονών, μαζί με ένα φίλο της έκαναν το μεγάλο βήμα, ταξιδεύοντας στη Γκάνα μέσω ενός Αγγλικού οργανισμού που στέλνει εθελοντές σε διάφορες χώρες στον κόσμο που έχουν ανάγκη. «Είδα ανθρώπους να περπατούν ξυπόλητοι, να πίνουν νερό από βάλτους, ή να μαγειρεύουν δίπλα από τα περιττώματα και τις κατσαρίδες. Η χαρά που θα πάρεις βοηθώντας ένα συνάνθρωπό σου που σε χρειάζεται, δεν συγκρίνεται με τίποτα άλλο» τονίζει στη συνέντευξή της η Στέφανη η οποία άρχισε πριν μια βδομάδα, μια καμπάνια συλλογής  χρημάτων για το κτίσιμο ενός πηγαδιού που θα βοηθήσει εκατοντάδες συναθρώπους μας να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό ολόχρονα.

Ποιες ήταν οι εικόνες που αντίκρισες κατά την πρώτη επίσκεψή σου στην Γκάνα και ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις σου; 

Πρωτόγνωρα συναισθήματα με κατέκλυσαν μόλις έφτασα εκεί. Όλα καινούργια, παράξενα, μοναδικά. Ο κόσμος συμπεριφέρεται διαφορετικά, η κουλτούρα τους δεν είναι η ίδια με το πώς έχουμε συνηθίσει. Σίγουρα περνάς από μεγάλο σοκ βλέποντας κόσμο να ζει στις συνθήκες που ζουν. Βλέπεις ανθρώπους να περπατούν ξυπόλητοι, να πίνουν νερό από βάλτους, ή να μαγειρεύουν δίπλα από τα περιττώματα και τις κατσαρίδες. Κοριτσάκια 5 χρονών να έχουν στην πλάτη τους το/τα αδερφάκια τους όλη την ημέρα, ακόμα και στο σχολείο. Στην πρώτη μου επίσκεψη, για ένα μήνα δίδασκα σε ένα συγκεκριμένο σχολείο, στο χωριό Nkyenenkyene. Τα παιδιά εκεί για όλο αυτό το διάστημα φορούσαν τα ίδια ρούχα, σκισμένα σε χίλια σημεία και λερωμένα. Τους δίναμε κάθε διάλειμμα από ένα σακουλάκι πόσιμο νερό (αντιστοιχεί με ένα μικρό μπουκάλι των 500ml) και έπεφταν στα γόνατα να μας ευχαριστήσουν και χαρακτηριστικά μας έλεγαν «ο Θεός να σας ευλογεί». Κάποια το κρατούσαν  να το δώσουν στον πατέρα τους αργότερα να το μοιράσει στην οικογένεια.
Σίγουρα κάποιος  που διαβάζει στο ίντερνετ για την Αφρική,  αρχικά τρομοκρατείται! Τόσες πολλές ασθένειες, τόσοι πολλοί οι λόγοι που πρέπει να προσέχεις. Δεν θα πω οτι δεν  ισχύει κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα, αλλά σίγουρα εάν είσαι λίγο προσεκτικός δεν έχεις να ανησυχείς για τίποτα.

Ποια είναι η καθημερινότητα των ανθρώπων εκεί;

Οι χωρικοί γενικά ζουν μια ήρεμη ζωή, στις φάρμες οι περισσότεροι. Οι γυναίκες ως συνήθως πουλάνε τρόφιμα ή αντικείμενα στον δρόμο ή μαγειρεύουν για τους περαστικούς με αντάλλαγμα λίγα χρήματα. Μετά τις 6 που βραδιάζει, στα χωριά που δεν έχουν ρεύμα δεν έχουν πολλές επιλογές, ανάβουν μια φωτιά για να τους φωτίζει ή ακόμη και στο σκοτάδι κάθονται έξω και μιλάνε.  Τα παιδιά ξυπνάνε στις 6 περίπου και ξεκινάνε για την αναζήτηση νερού, μετά όσα είναι τυχερά, πάνε μέχρι το μεσημέρι στο σχολείο και μετά ξανά στο δρόμο για λίγο νερό για να φέρουν στις οικογένειες τους. Όσα παιδιά δεν έχουν την ευχέρεια να πάνε σχολείο γίνονται βοσκοί ή βοηθάνε στις φάρμες.

Τα παιδιά πώς σε αντιμετωπίζουν; Πώς επικοινωνείτε; 

Λόγω του ότι δεν βλέπουν λευκούς συχνά, με αντιμετωπίζουν πολύ ξεχωριστά. Όλοι ξέρουν πως σε λένε, περπατάς στο δρόμο και σε χαιρετούν, παιδάκια έρχονται κοντά σου απλά για να σε ακουμπίσουν. Μικροί και μεγάλοι σε πλησιάζουν και σου ζητούν να γίνεται φίλοι. Απλά θέλουν να ξέρουν οτι είπες εντάξει και είστε φίλοι!  Επίσης τα παιδιά τρελαίνονται  με τα μακριά μαλλιά μιας και τα δικά τους τους τα ξυρίζουν λόγω καθαριότητας , έτσι κάθε μέρα έχω 2-3 κοριτσάκια να μου κάνουν πλεξούδες και κομμώσεις !
Στην Γκάνα έχουν πολλές και διαφορετικές διαλέκτους ανάλογα με την περιοχή που ζουν. Ούτε μεταξύ τους πολλές φορές δεν συνεννοούνται! Η επίσημή τους γλώσσα όμως είναι τα Αγγλικά. Οπότε λίγο με τα αγγλικά, λίγο με τη γλώσσα του σώματος, λίγο με τα μάτια, η επικοινωνία μας είναι μοναδική. Επίσης λόγω του ότι δεν είμαι από την Αγγλία άρα τα αγγλικά είναι και σε μένα δεύτερη μου γλώσσα, η επικοινωνία μας γίνεται ξεχωριστή καθώς προσπαθούμε με νοήματα, βλέμματα και κινήσεις να καταλάβουμε τι θέλει να πει ο αλλός και αυτό έχει και την πλάκα του!

Ποιες  βασικές ελλείψεις υπάρχουν και τι κάνουν οι κυβερνήσεις τους γι’ αυτό;

Βασικότερη έλλειψη στην Γκάνα αλλά και στις περισσότερες Αφρικανικές χώρες,είναι το καθαρό νερό!  3  εκατομμύρια άνθρωποι στην Γκάνα δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, και 23 εκατομμύρια, ζουν σε άθλιες συνθήκες υγιεινής.  Επίσης πολλά χωριά δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα. Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Γκάνα είναι πολύ πλούσια σε φυσικό και ορυκτό πλούτο (διαμάντια, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κακάο κ.α) αλλά ο λαός της συνεχίζει να ζει κάτω από τριτοκοσμικές συνθήκες χωρίς πρόσβαση στα βασικά. Ενώ η πρωτεύουσα φαίνεται να αναπτύσσεται οικονομικά, οι υπόλοιπες περιοχές ζουν στην φτώχεια ξεχασμένες από την πολιτεία.

Κάνουν όνειρα για το μέλλον τους οι άνθρωποι εκεί; Έχουν συναίσθηση ότι μπορούν να ζήσουν πολύ καλύτερα;

Πολύ συχνά συζητώ με τα παιδάκια και τα ρωτάω τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν. Τα κορίτσια ως επι το πλείστον θέλουν να γίνουν νοσοκόμες και τα αγόρια ή ποδοσφαιριστές ή δασκάλοι. Είναι πολύ στενάχωρο να ξέρεις ότι τα περισσότερα παιδιά δεν θα έχουν την ευκαιρία να γίνουν αυτό που θέλουν. Εξίσου στενάχωρο είναι να βλέπεις πανέξυπνα παιδιά με πολλές δυνατότητες ή ταλέντα να  μην έχουν καμιά ελπίδα για το μέλλον αφού το πιο πιθανό θα γίνουν πλανοδιοπώλες. Γενικότερα, οι άνθρωποι εκεί νομίζω δεν ξέρουν ακριβώς πόσο καλά ζούμε. Σίγουρα ξέρουν οτι είμαστε καλύτερα από αυτούς αλλά όχι σε ποιό βαθμό. Πολλές φορές , παιδάκια μου ζητούσαν να τους δείξω φωτογραφίες από τη χώρα μου και την οικογένειά μου, το σπίτι μου κ.λ.π. Απέφευγα όσο μπορούσα να τους δείχνω φωτογραφίες που να δείχνουν το πως ζούμε. Θα ήταν μεγάλο σοκ γι’αυτά.

Ποια ήταν η διάρκεια των ταξιδιών σου στην Γκάνα και με ποιο τρόπο προσπάθησες να κάνεις καλύτερη τη ζωή των ανθρώπων εκεί;

Την πρώτη φορά είχα κλείσει να πάω για τρεις εβδομάδες, καθώς τότε σπούδαζα ακόμη και θα έπρεπε να έρθω πίσω να διαβάσω για τηνεπερχόμενη εξεταστική. Τελικά μου άρεσε τόσο πολύ, που άλλαξα τα εισιτήρια μου και έφυγα μια βδομάδα αργότερα, δηλαδή συνολικά έμεινα ένα μήνα. Την δεύτερη φορά, πήγα για σχεδόν τρεις μήνες και την τρίτη, για πέντε εβδομάδες. Συνολικά έζησα πέντε μήνες εκεί και πλέον κάθε φορά που πάω με αντιμετωπίζουν σαν μια «δική» τους! Αυτούς τους μήνες, προσπάθησα να κάνω αρκετά. Δίδαξα σε 4 διαφορετικά σχολεία, βοήθησα οικονομικά αλλά και χειρονακτικά στο κτίσιμο 3 σχολείων και στην ανακαίνιση ενός.  Όσο ήμουν εκεί, κάθε βδομάδα επισκεπτόμασταν  και ένα διαφορετικό χωριό και τους προσφέραμε είδη πρώτης ανάγκης όπως  ρούχα, παπούτσια, τρόφιμα,φάρμακα κ.α. Με την οικονομική βοήθεια ενός Συνδέσμου γονέων σε γυμνάσιο στη Λεμεσό, δώσαμε 10 οικογενειακά φίλτρα νερού όπου έχουν ως σκοπό τους να φιλτράρουν το μολυσμένο νερό. Επίσης με τη βοήθεια συγγενών και συγγενικών εταιριών δώσαμε 3 μεγάλα φίλτρα νερού σε διάφορες κοινότητες. Μια άλλη εταιρεία δώρισε ένα πολυμηχάνημα (εκτυπωτή/σαρωτή/φαξ)  σε ένα σχολείο πολύ απομονωμένο για να μπορούν να εκτυπώνουν εκεί τα φυλλάδια τους, παιδιά από ένα γυμνάσιο στη Λεμεσό έφτιαξαν 50 τσαντούλες και δόθηκαν σε ένα ολόκληρο σχολείο, και άλλα πολλά.

Υπήρξε κάποια στιγμή που να φοβήθηκες, να ήρθες σε δύσκολη θέση ή να αρρώστησες;

Ναι σίγουρα πολλές στιγμές φοβήθηκα, ακόμα και για τη ζωή μου…Η χειρότερη ήταν πέρυσι, που αρρώστησα βαριά, μαθαίνοντας εκ των υστέρων οτι είχα σαλμονέλα. Ήταν την ίδια περίοδο με την έξαρση του ιού  έμπολα στην δυτική Αφρική και εμφάνιζα πολλά από τα συμπτώματα του, οπότε η αγωνία μας, μέχρι να ανακαλύψουμε τι είχα ήταν μεγάλη. Καταλαβαίνετε οτι η ιατρική δεν είναι τόσο εξελιγμένη εκεί, έτσι δεν ήταν εύκολο να βρούμε τι είχα. Σε συνδυασμό με τη σαλμονέλα είχα πάθει ηλίαση και αλλεργία στον ήλιο. Πέρασα δύσκολα εκείνες τις βδομάδες,μόνη μου μακριά από το σπίτι μου, χωρίς ηλεκτρισμό και χωρίς την κατάλληλη φαρμακευτική περίθαλψη αλλά είχα κάποιους ντόπιους δίπλα μου που με βοηθούσαν όσο μπορούσαν μαγειρεύοντας μου και φροντίζοντας με.

Πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει τα παιδιά στηρίζοντας παράλληλα τη δική σου προσπάθεια;

Ξεκίνησα πριν μια βδομάδα, μια καμπάνια συλλογής  χρημάτων μέσω μιας online πλατφόρμας, για να φτιάξουμε ένα πηγάδι/γεώτρηση  νερού σε ένα χωριό στην αγροτική Γκάνα, όπου θα βοηθήσει εκατοντάδες συνανθρώπους μας να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό ολόχρονα. Σκοπεύω να επισκεφθώ ξανά την Γκάνα τον ερχόμενο τον Σεπτέμβριο. Όπως οι περισσότεροι γνωρίζουν ήδη, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες Αφρικανικές χώρες (και όχι μόνο) είναι η έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού.  Το νερό που πίνουν αυτή τη στιγμή είναι στάσιμα νερά που δημιουργούνται απο την βροχή και όταν τελειώσουν αυτά, την περίοδο της ξηρασίας, περπατάνε χιλιόμετρα καθημερινά να βρούν κάπου αλλού μια πηγή για να γεμίσουν ένα κουβά νερό για τις καθημερινές τους ανάγκες. Φαντάζεστε την ανακούφιση που θα προσφέραμε αν φτιάχναμε αυτό το πηγάδι και πόσα σοβαρά προβλήματα υγείας καταρχάς θα λύναμε με αυτό. Αυτό είναι το link της καμπάνιας, όποιος ενδιαφέρεται να βοηθήσει οικονομικά, εκεί επεξηγώ ακριβώς όλες τις λεπτομέρειες  για το project.

Άλλοι τρόποι που μπορεί κάποιος να βοηθήσει είναι πάρα πολλοί. Πέραν από το νερό, χρειάζονται σχεδόν τα πάντα! Ρούχα, παπούτσια, τσάντες, τρόφιμα, φάρμακα κ.λ.π. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να μαζέψει τα χρήματα που θέλει για όποιο σκοπό επιθυμεί (π.χ για την αγορά τροφίμων ή για να πληρώσει τα δίδακτρα ενός παιδιού) και εγώ θα βοηθήσω να το υλοποιήσουμε. Άλλος τρόπος είναι να μαζέψει κάποιος πράγματα αν επιθυμεί και να τα στείλει ούτως ώστε όταν πάω να τα μοιράσω και να βεβαιωθώ οτι πήγαν εκεί που πρέπει.

 
Ποια ήταν η διαδικασία που ακολούθησες πριν το πρώτο ταξίδι;  Μπορεί να πάει ο οποιοσδήποτε;

Μπορεί να πάει οποιοσδήποτε επιθυμεί, άνω των 18, και  δεν χρειάζεται να έχει συγκεκριμένες γνώσεις ή ιδιότητες. Μόνο 2-3 λέξεις στα αγγλικά να ξέρει  και μπόλικη καλή διάθεση! Σίγουρα αν το επάγγελμά τους  είναι σχετικό, ακόμη καλύτερα. Π.χ ηλεκτρολόγοι, γιατροί, νοσοκόμοι, μηχανικοί, σίγουρα είναι πολύ χρήσιμοι εκεί. Καλό είναι να αναφέρω οτι τα έξοδα ενός εθελοντικού ταξιδιού είναι όλα δικά μας. Πριν πάω την πρώτη φορά, έβαλα τα εμβόλια που χρειάζονται (του κίτρινου πυρετού, ηπατίτιδας Α και Β , τυφωειδή πυρετό κ.λ.π) – συγκεκριμένα του κίτρινου πυρετού πρέπει να έχεις πιστοποιητικό ότι το έβαλες για να σε δεκτούν στη χώρα -, προμηθεύτηκα τα φάρμακα που χρειαζόμουν όπως τα χάπια για την ελονοσία που μεσουρανεί στην δυτική Αφρική και μια  κουνουπιέρα για να αποφύγω όσο γίνεται τα μολυσμένα κουνούπια. Επίσης για να μπεις στη χώρα χρειάζεσαι visa την οποία πρέπει να προμηθευτείς πριν ταξιδέψεις.

Τι κέρδισε η Στέφανη σαν άνθρωπος μετά απ’ αυτό το ταξίδι και πόσο άλλαξε ο τρόπος σκέψης της;

Δύσκολο να συνοψίσω όλα αυτά που κέρδισα σε λίγες γραμμές. Ο τρόπος σκέψης μου άλλαξε ολοκληρωτικά. Άλλαξα πλέον τις προτεραιότητες μου, δεν λέω οτι άρχισα να ζω σαν μοναχή ή οτι φτάνω στα άκρα, αλλά σίγουρα με έκανε να δω τι πραγματικά έχει αξία σε αυτή τη ζωή και τι δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί τόσο. Επίσης σίγουρα έγινα πιο δυνατή και πιο έτοιμη να αντιμετωπίσω οποιανδήποτε κατάσταση. Το σημαντικότερο όμως είναι η εσωτερική ικανοποίηση που γεμίζω κάθε φορά, βοηθώντας. Βλέποντας ότι ενώ κάνω πράγματα που για μένα δεν είναι ακατόρθωτα, βοηθάω κάποιους άλλους να ζήσουν αν μη τι άλλο αξιοπρεπώς. Όταν γευθείς αυτή την ικανοποίηση, δύσκολα βγαίνεις απ’ αυτόν τον δρόμο, τον δρόμο της αλληλεγγύης.

Θα ήθελες να στείλεις κάποιο μήνυμα;

Μια πράξη καλοσύνης, ανεξαιρέτως του πόσο μεγάλη ή μικρή είναι, δεν πάει ποτέ χαμένη.  Η χαρά που θα πάρεις βοηθώντας ένα συνάνθρωπό σου που σε χρειάζεται, δεν συγκρίνεται με τίποτα άλλο. Και δεν χρειάζεται απαραίτητα να ταξιδέψεις στην Αφρική για να το καταφέρεις αυτό, στα πιο μικρά και καθημερινά υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσφέρεις.