Κάπνισμα, παχυσαρκία και διαβήτης απειλούν τους Κυπρίους

Την “ακτινογραφία” του κυπριακού συστήματος υγείας, δημοσιεύει η Κομισιόν, σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ και το European Observatory on Health Systems and Policies (Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Συστημάτων και Πολιτικών Υγείας). Η εκτενής αυτή έκθεση, που αποτελεί βάση για τις πέντε οριζόντιες συστάσεις που διατύπωσε ο αρμόδιος Επίτροπος Βιτένις Αντριουκάιτις και το επιτελείο του, προς τα 28 Κράτη Μέλη της ΕΕ.

Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης είναι πως κάπνισμα, παχυσαρκία και διαβήτης απειλούν τους Κυπρίους, η συνεργασία ιδιωτικού και δημοσίου τομέα πρέπει να βελτιωθεί, οι συνολικές δαπάνες υγείας είναι οι δεύτερες υψηλότερες στην Ευρώπη, αλλά οι σχετικές δημόσιες δαπάνες είναι οι χαμηλότερες και η γήρανση του πληθυσμού ενδέχεται να δοκιμάσει τις αντοχές του συστήματος στο μέλλον. Παρόλα αυτά , η γενική κατάσταση του πληθυσμού είναι συνολικά καλή και το προσδόκιμο επιβίωσης, από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν οι δείκτες θνησιμότητας για συχνές αιτίες θανάτου, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και οι μορφές καρκίνου, είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο αναφέρει ότι υπάρχει ανοδική τάση στην επίπτωση ορισμένων μορφών καρκίνου, και ειδικότερα του καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού και του πνεύμονα. Η εθνική έκθεση σημειώνει ότι παρόλο που ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου, εθνικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου υπάρχουν μόνο για τον καρκίνο του μαστού και του παχέος εντέρου.

Επιπλέον η έκθεση προειδοποιεί ότι “ο δείκτης θνησιμότητας λόγω διαβήτη είναι επίσης πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ”.

Στο κομμάτι της πρόληψης, η έκθεση αναφέρει ότι “οι υγιεινές συμπεριφορές έχουν μακροχρόνια σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην υγεία του κυπριακού πληθυσμού”. Η κατανάλωση αλκοόλ είναι χαμηλή συγκριτικά με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και “οι διατροφικές συνήθειες είναι κατά κανόνα ευνοϊκές”. Ωστόσο, προειδοποιεί και πάλι ότι το κάπνισμα παραμένει σημαντικό πρόβλημα υγείας, καθώς “τα ποσοστά καπνίσματος δεν έχουν μειωθεί όπως σε πολλές άλλες χώρες”. Σημειώνει ωστόσο ότι “υπάρχουν πρόσφατες και εν εξελίξει πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους εσωτερικούς χώρους”, ενώ καταγράφει πως “ανησυχητικά είναι επίσης τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας”.

Επιχειρώντας την περιγραφή του συστήματος υγείας της χώρας, η Κομισιόν αναφέρει στην έκθεση της ότι “το σύστημα υγείας είναι μοιρασμένο μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και το δημόσιο σύστημα δεν προσφέρει καθολική κάλυψη”. Επίσης, σημειώνει ότι “ο συντονισμός μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα είναι ελάχιστος”. Η έκθεση αναφέρει ότι “περίπου το 75 % του πληθυσμού καλύπτεται από τον δημόσιο τομέα αλλά υπάρχουν μακρές λίστες αναμονής για ορισμένες υπηρεσίες, λόγω κυρίως των περιορισμένων πόρων”.

Η Κομισιόν σημειώνει ότι “πολλοί επιλέγουν να προσφεύγουν στον ιδιωτικό τομέα, αναλαμβάνοντας οι ίδιοι το κόστος των υπηρεσιών που τους παρέχονται”.

Σε σχέση με τα οικονομικά δεδομένα, η έκθεση αναφέρει ότι οι άμεσες ιδιωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ των συνολικών δαπανών υγείας, ποσοστό που είναι “το υψηλότερο στην ΕΕ μετά τη Βουλγαρία”.

Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος αυτών των δαπανών πραγματοποιείται για υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα, από το 2013, στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής για την Κύπρο, “η συμμετοχή των ασθενών για τη χρήση υπηρεσιών του δημόσιου τομέα αυξήθηκε και θεσπίστηκαν νέα τέλη”. Σημειώνεται δε ότι ο αντίκτυπος των υψηλών αυτών άμεσων ιδιωτικών δαπανών στα έτη μετά την οικονομική κρίση θα γίνει γνωστός σε όλο του το μέγεθος μόνο όταν καταστούν διαθέσιμα στοιχεία σε επίπεδο νοικοκυριών.

Σε ό,τι αφορά την πρόληψη και την πρωτοβάθμια φροντίδα, η έκθεση αναφέρει ότι “δεν υπάρχει θεσμοθετημένη διαδικασία προγραμματισμού όσον αφορά το υγειονομικό δυναμικό, στοιχείο που συμβάλλει στην πολύ χαμηλή αναλογία των 1,5 μόλις νοσηλευτών ανά ιατρό”. Οι περισσότεροι ιατροί, οδοντίατροι και φαρμακοποιοί εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα ενώ η πλειονότητα των νοσηλευτών απασχολείται στον δημόσιο τομέα. “Ο συντονισμός μεταξύ παρόχων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα είναι ελάχιστος”, καταγράφει.

Η Κύπρος διαθέτει “το μικρότερο ποσοστό των δημόσιων δαπανών της για την υγεία από κάθε άλλη χώρα της ΕΕ από το 2004 κι εντεύθεν”, αναφέρει η έκθεση και προειδοποιεί ότι “καθώς αυξάνεται η ζήτηση για υπηρεσίες που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού και άλλους παράγοντες, η βιωσιμότητα του συστήματος θα δοκιμαστεί κι άλλο, αν δεν δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στην υγεία”.

Τέλος η έκθεση καταγράφει ότι “μετά από τρεις δεκαετίες καθυστερήσεων, πρόσφατα έγιναν βήματα προς την κατεύθυνση της υλοποίηση ενός νέου εθνικού συστήματος υγείας που θα προσφέρει καθολική πρόσβαση στη φροντίδα υγείας”. Σημειώνει δε ότι συνήφθη σύμβαση “για ένα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα που θα παρέχει στήριξη στο νέο σύστημα υγείας”, και τον Ιούνιο του 2017 η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε νομοσχέδια σχετικά με την οικονομική και διοικητική αυτονομία των δημόσιων νοσοκομείων και τον καθορισμό των ποσοστών εισφοράς και συμμετοχής. Η υλοποίηση του νέου συστήματος υγείας αναμένεται να ολοκληρωθεί πλήρως μέχρι το 2020, σημειώνει η Κομισιόν.