70 Χρόνια Γυναικείου Κινήματος ΠΟΓΟ – Αγώνες για ειρήνη, ισοτιμία, κοινωνική δικαιοσύνη

Φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια ζωής και δράσης του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ. Της πιο μαζικής, πιο ιστορικής και πιο μαχητικής οργάνωσης γυναικών της Κύπρου. Της οργάνωσης που σφράγισε τις μικρές και μεγάλες κατακτήσεις των γυναικών της Κύπρου, που έγραψε τις δικές της σελίδες στην ιστορία του τόπου και διένυσε μέσα στο κυπριακό και στο διεθνές γυναικείο κίνημα μια διαδρομή αγώνων, προσφοράς και κατακτήσεων.

Είναι πάντα χρήσιμο και διδακτικό, κάτι σαν άσκηση αυτογνωσίας, να ανατρέχουμε στην ιστορία που σημαδεύτηκε από τον αταλάντευτο αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών. Το Γυναικείο Κίνημα ΠΟΓΟ γεννήθηκε μέσα σε καιρούς δύσκολους, στην αυγή του 20ού αιώνα. Η χώρα μας και ο κυπριακός λαός βρισκόταν κάτω από τον αποικιακό ζυγό, η εργατική τάξη και η αγροτιά ήταν αντιμέτωπες με την εξαθλίωση, τη φτώχεια και την εκμετάλλευση. Η γυναίκα της φτωχολογιάς είχε ν’ αντιμετωπίσει τη διπλή καταπίεση, που την έβαζε στο περιθώριο της οικογένειας και της κοινωνίας, που της στερούσε το δικαίωμα στη μόρφωση, στη δουλειά, στην αξιοπρέπεια, δεμένη με τις αλυσίδες των προκαταλήψεων και του σκοταδισμού, πλήρως υποταγμένη στο σύζυγο, τον πατέρα ή ακόμα και το γιο της. Τα μηνύματα της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάσταση, ωστόσο, δεν άργησαν να έρθουν και στο νησί μας. Η απαίτηση για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο προϋπέθετε και την κατάργηση της εκμετάλλευσης της γυναίκας.

Το έδαφος ήταν ήδη εύφορο για την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου, τον Αύγουστο του 1926, στη Λεμεσό, το οποίο έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην τύχη του λαού. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου ήταν η πρώτη φωνή που μίλησε για την ισότητα ανδρών και γυναικών και έτσι έγιναν τα πρώτα βήματα για τις γυναικείες διεκδικήσεις. Η Κλειώ Χριστοδουλίδου, που οργάνωσε τον πρώτο πυρήνα κομμουνιστριών γυναικών, και η Κατίνα Νικολάου, που συμμετείχε στην ίδρυση του ΚΚΚ, έχουν αφήσει ανεξίτηλη σφραγίδα στην ιστορία του Γυναικείου Κινήματος της Αριστεράς και της Κύπρου.

Οι πρώτοι πυρήνες οργάνωσης των εργαζόμενων γυναικών

Τις επόμενες δεκαετίες η γυναίκα βγήκε στην εργασία και έτσι δημιουργήθηκαν οι πρώτοι πυρήνες οργάνωσης των εργαζόμενων γυναικών. Οι γυναίκες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις απεργίες του 1938 και 1939 στα τσιφλίκια του Κύκκου, της Κολώνης και του Μενεού, στη μεγάλη απεργία του νηματουργείου Αμμοχώστου. Στις απεργίες του 1948, μάλιστα, οι Ελληνοκύπριες και οι Τουρκοκύπριες εργάτριες δεν δίστασαν να συγκρουστούν και να έλθουν στα χέρια με τους απεργοσπάστες και την Αστυνομία.

Μέσα από αυτές τις οργανώσεις εργαζομένων γυναικών, εμφανίζονται οι Ενώσεις Συζύγων Κυπρίων Εθελοντών, τη σύσταση των οποίων υπαγόρευσαν τα προβλήματα των οικογενειών των εθελοντών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ιδρύθηκε η Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοκρατικών Γυναικών, η οποία με την ορμή της οδήγησε στην οργάνωση γυναικείων οργανώσεων σε πολλές χώρες.

Δημιουργούνται έτσι σιγά σιγά και οι προϋποθέσεις και στον τόπο μας για την ανάπτυξη ενός γυναικείου κινήματος με σωστούς προσανατολισμούς. Ταυτόχρονα, οι μεγάλες αλλαγές που έφερε η ισχυροποίηση και η πλατιά απήχηση του λαϊκού και εργατικού κινήματος του τόπου, γονιμοποίησαν το έδαφος για να γεννηθεί η Παγκύπρια Οργάνωση Δημοκρατικών Γυναικών (ΠΟΔΓ) στις 10 του Δεκέμβρη του 1950, η οποία ρίχθηκε από την πρώτη στιγμή στη μαζικοπολιτική αντιαποικιακή πάλη του λαού μας για ελευθερία και αυτοδιάθεση.

Τον Δεκέμβρη του 1955 το ΑΚΕΛ, η ΠΟΔΓ και όλες οι οργανώσεις του Λαϊκού Κινήματος τίθενται εκτός νόμου. Ακόμα όμως και τότε, μέσα στο πηχτό σκοτάδι της αποικιοκρατίας και της γριβικής τρομοκρατίας, η ΠΟΔΓ κινητοποιεί τις γυναίκες σε διαδηλώσεις για απελευθέρωση της Κύπρου, νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, κατάργηση των καταπιεστικών νόμων και απόλυση των πολιτικών κρατουμένων.

Η ΠΟΓΟ συνεχίζει το δρόμο της ΠΟΔΓ

Η ΠΟΔΓ συνέχισε να είναι παράνομη και μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης- Λονδίνου, πράγμα που περιόριζε τη δράση της. Έτσι με ένα μαζικό συνέδριο με 1.500 αντιπροσώπους και με τη συμμετοχή γυναικών ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, ιδρύθηκε στις 9 του Ιούλη του 1959 η Παγκύπρια Ομοσπονδία Γυναικείων Οργανώσεων. Στον καταστατικό χάρτη της ΠΟΓΟ καθορίζονται ως γενικοί σκοποί η οργάνωση και η ενότητα των γυναικών για την κατάκτηση ίσων πολιτικών δικαιωμάτων, για προστασία της μητρότητας, ισοτιμία στην εργασία, προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών στη ζωή, στην ευημερία και την εκπαίδευση, ο αγώνας για την εθνική ανεξαρτησία, τη δημοκρατία, την κοινωνική πρόοδο, την περιφρούρηση της παγκόσμιας ειρήνης και τη διεθνή αλληλεγγύη των γυναικών.

Αμέσως μετά την ίδρυσή της η ΠΟΓΟ διατυπώνει προς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο το αίτημα για παροχή δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, το οποίο έγινε πραγματικότητα στις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1960.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, το ΑΚΕΛ, μαζί και οι γυναίκες της ΠΟΓΟ, αγωνίστηκαν για τη διατήρηση της ειρήνης στη χώρα μας. Με την εκδήλωση του πραξικοπήματος, στελέχη της ΠΟΓΟ συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Αμέσως μετά την εισβολή του Αττίλα η ΠΟΓΟ αφοσιώθηκε ολόψυχα στην επούλωση των πληγών, οργανώνοντας δεκάδες εκστρατείες για υλική και ηθική στήριξη προς τους πρόσφυγες, τα ορφανά και τα προσφυγόπουλα, ενώ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις αντικατοχικές κινητοποιήσεις του λαού, στη διοργάνωση δράσεων επαναπροσέγγισης και στη διαφώτιση της διεθνούς κοινής γνώμης.

Αγώνες και διεκδικήσεις που έφεραν καρπούς

Ταυτόχρονα, η ΠΟΓΟ βγήκε στους δρόμους, διεκδίκησε και διεκδικεί ισοτιμία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Συνέβαλε με τους αγώνες της στον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου και την κατάργηση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας και διεκδίκησε την προστασία της μητρότητας.

Δημιούργησε μάλιστα δικές της υποδομές που στηρίζουν τη σύγχρονη γυναίκα, όπως είναι ο Βρεφικός Σταθμός και Νηπιαγωγείο «Παιδομάνα» και πιο πρόσφατα το Συμβουλευτικό Κέντρο Στήριξης της Οικογένειας.

Σήμερα, η ΠΟΓΟ, περήφανο πλατύ μαζικό κίνημα, στηρίζεται πάνω σε γερά θεμέλια, αγκαλιάζεται από τον λαό και τις γυναίκες της Κύπρου και αναγνωρίζεται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Είναι η μεγαλύτερη γυναικεία οργάνωση του νησιού, με δεκάδες δραστήρια τοπικά κινήματα σε όλη την ελεύθερη Κύπρο και αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ των ελληνοκυπριακών και των τουρκοκυπριακών γυναικείων οργανώσεων. Ταυτόχρονα, η ΠΟΓΟ βρίσκεται εδώ και χρόνια στην Αντιπροεδρία της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών.

Στις μέρες μας η ΠΟΓΟ υψώνει τη φωνή της ενάντια στις αντεργατικές και αντικοινωνικές πολιτικές της κυβέρνησης Αναστασιάδη, όπως τα ανεξέλεγκτα ωράρια και το κλείσιμο κοινωνικών υποδομών φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων που πλήττουν ιδιαίτερα τις γυναίκες. Κατέθεσε προτάσεις που εγκρίθηκαν από τη Βουλή για τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα της γυναίκας, για ενίσχυση της προστασίας της μητρότητας και την προστασία του μητρικού θηλασμού, την αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου και τη στήριξη των μονογονεϊκών οικογενειών, ενώ διαμόρφωσε πλαίσιο αιτημάτων για τη μονογονεϊκή οικογένεια. Ανάμεσα σε άλλα, η ΠΟΓΟ αναπτύσσει εκστρατείες για την υγεία των γυναικών, για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας και της σωματεμπορίας και προωθεί ζητήματα για την ισοτιμία των φύλων στην εκπαίδευση και την καταπολέμηση του σεξισμού σε όλες τις πτυχές της ζωής.

Η ΠΟΓΟ δεν είναι απλά μια οργάνωση που διεκδικεί ορισμένα μέτρα που θα βελτιώνουν τη θέση των γυναικών. Είναι ο οργανωμένος φορέας μέσα στις γυναίκες, των μεγάλων οραμάτων της Αριστεράς, των πιο ευγενικών ιδανικών που γέννησε η ανθρώπινη θεωρία και πράξη.

Η 70χρονη ιστορία της αποδεικνύει πως τα αιτήματα της γυναίκας δεν μπορεί παρά να συνδέονται με την πάλη της Αριστεράς για τη νέα, την ποιοτικά ανώτερη κοινωνία, που θα είναι από τα θεμέλιά της δίκαιη. Για τον νέο κόσμο, που δεν είναι απλά εφικτός, αλλά είναι αναγκαίος και επίκαιρος: ο κόσμος της ειρήνης και του σοσιαλισμού!