Κάπνισμα: Χιλιάδες καταγγελίες στην Κύπρο – Οι έλεγχοι

Πέραν των 20 χιλιάδων καταγγελιών έγιναν τα τελευταία 5 χρόνια στην Κύπρο οι οποίες αφορούν τον Νόμο για το κάπνισμα. Ο κ. Μιχάλης Γαβριηλίδης, από το Τμήμα καταπολέμησης Εγκλήματος Αρχηγείου Αστυνομίας και μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τον έλεγχο του Καπνίσματος μας διαφωτίζει για το τι ισχύει στην Κύπρο σε ότι αφορά την απαγόρευση του καπνίσματος, τους ελέγχους που διεξάγονται αλλά και τις καταγγελίες στις οποίες έχει προβεί η Αστυνομία.

Αρκετές φορές έχουμε ακούσει ότι οι έλεγχοι σε χώρους όπου δεν επιτρέπεται το κάπνισμα δεν είναι επαρκείς. Τι ισχύει τελικά;

Πόσο συχνά διενεργούνται έλεγχοι σε χώρους όπου δεν επιτρέπεται το κάπνισμα και ποιοι έχουν τη δικαιοδοσία;

Ο κάθε φορέας ασκεί περιοδικούς ελέγχους για την εφαρμογή των προνοιών του παρόντος Νόμου και των σχετικών Κανονισμών σε συνδυασμό με την άσκηση των προγραμματισμένων ελέγχων της υπηρεσίας του.

Επίσης, οι εμπλεκόμενοι φορείς (Υγειονομικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, Εξουσιοδοτημένοι Λειτουργοί και η Αστυνομία) διενεργούν κοινή εκστρατεία ελέγχου για το κάπνισμα.

Πέραν των πιο πάνω εκστρατειών, οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες διενεργούν συντονισμένες στοχευμένες εκστρατείες όπως π.χ. σε χώρους εργασίας εκστρατείες όπως π.χ. σε χώρους εργασίας, σε υποστατικά πώλησης καπνικών προϊόντων, σε σχολεία, κυβερνητικά κτίρια, νοσοκομεία υγειονομικά κέντρα, κ.α.

Οι καταγγελίες

Τι ισχύει σε ότι αφορά το κάπνισμα στην Κύπρο – Πού απαγορεύεται και πού όχι

Σύμφωνα με τον περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμος του 2017 (Ν. 24(Ι)/2017):

Οι εξουσιοδοτημένοι λειτουργοί για την εφαρμογή της νομοθεσίας για το κάπνισμα σημαίνει μέλος της Αστυνομίας Κύπρου ή λειτουργό του Τμήματος Τελωνείων ή Υγειονομικό Επιθεωρητή ή Υγειονομικό Λειτουργό του Τμήματος Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας ή Υγειονομικό Λειτουργό των Δήμων ή άλλο εξουσιοδοτημένο από το δημοτικό συμβούλιο πρόσωπο ή Επιθεωρητή των Κοινοτικών Συμβουλίων ή λειτουργό της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή ή Επιθεωρητή Εργασίας του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας ή Λειτουργό του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού˙

Οι εξουσίες των εξουσιοδοτημένων λειτουργών είναι:

1.    Κάθε εξουσιοδοτημένος λειτουργός δύναται σε εύλογο χρόνο να εισέρχεται σε χώρο απαγόρευσης του καπνίσματος προς διατήρηση των διατάξεων του Νόμου. 2.    Δύναται να εκδίδει ειδοποίηση εξώδικου προστίμου, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Εξωδίκου Ρυθμίσεως Αδικημάτων Νόμου

Η απαγόρευση του καπνίσματος ισχύει για καπνικά προϊόντα, νέα καπνικά προϊόντα, φυτικά προϊόντα για κάπνισμα, η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου, ναργιλέ και μη καπνιζόμενου προϊόντος καπνού.

Το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλους τους χώρους απαγόρευσης του καπνίσματος ως ακολούθως: «χώρος απαγόρευσης καπνίσματος» σημαίνει κάθε εσωτερικό ή κλειστό χώρο δημοσίου κτιρίου, χώρο κρατικών ή ημικρατικών υπηρεσιών, χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, πανεπιστήμιο, σχολής ή άλλου εκπαιδευτικού ιδρύματος ή εκπαιδευτηρίου, αεροδρομίου, λιμανιού, νοσοκομείου, περιλαμβανομένου αγροτικού υγειονομικού κέντρου και εξωτερικού ιατρείου, δημόσιας ή ιδιωτικής στέγης για ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρίες, ιδιωτικής κλινικής, ιδιωτικού ιατρείου, ιδιωτικού οδοντιατρείου, ιδιωτικού φαρμακείου, κινηματογράφου, θεάτρου, αίθουσας προβολής βίντεο ή ψηφιακών δίσκων, μουσείου, πινακοθήκης, αίθουσας συναυλιών, πολιτιστικού κέντρου, δημόσιας βιβλιοθήκης,  αθλητικού χώρου, ξενοδοχείου, εργοστασίου ή άλλου υποστατικού παρασκευής ή συσκευασίας και/ή πώλησης τροφίμων, αίθουσας ετοιμασίας φαγητών, ανελκυστήρα, δημόσιων αποχωρητηρίων, εμπορικού κέντρου, σωματείου ή λέσχης, ανεξάρτητα από το αν η είσοδος είναι ελεύθερη ή επιτρέπεται μόνο για τα μέλη, περιπτέρου, πρακτορείου στοιχημάτων, σφαιριστηρίου, αίθουσας μπιλιάρδου, χώρου εκδηλώσεων για ανηλίκους, συμπεριλαμβανομένων των παιδότοπων και άλλων οργανωμένων χώρων συνάθροισης παιδιών, καφετερίας διαδικτύου, καφενείου και κέντρου αναψυχής που περιλαμβάνει  μεταξύ άλλων εστιατόριο, καφετερία, μπαρ, καμπαρέ, κέντρο δεξιώσεων, δισκοθήκη, χορευτικό κέντρο ή άλλου κέντρου αναψυχής, κουρείου και κομμωτηρίου.

1.    Σε όχημα δημόσιας χρήσης (λεωφορείο, ταξί κ.λ.π)

2.    Σε όχημα ιδιωτικής χρήσης στο οποίο επιβαίνει ανήλικο άτομο (κάτω των 18 ετών)

3.    Σε όλους τους χώρους εργασίας (δεν απαγορεύεται η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου για σκοπούς δοκιμής στα ειδικά καταστήματα πώλησης τους), περιλαμβανομένων των διαδρόμων, ανελκυστήρων, κοινών εγκαταστάσεων, αποχωρητηρίων, αποδυτηρίων, αιθουσών αναμονής κ.α.

4.    Όπου ο διαχειριστής ή ο ιδιοκτήτης οποιουδήποτε ανοικτού εξωτερικού χώρου απαγορεύει το κάπνισμα στο χώρο αυτό.

Επιπρόσθετα απαγορεύεται στους ανοικτούς εξωτερικούς χώρους των:

•    ιδιωτικών ή δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων Προδημοτικής, Δημοτικής, Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής  Εκπαίδευσης.

•    νοσοκομείων, συμπεριλαμβανομένου αστικού ή αγροτικού κέντρου υγείας, εκτός από καθορισμένους ανοικτούς εξωτερικούς χώρους, οι οποίοι υποδεικνύονται από τη διεύθυνση του νοσοκομείου ή του κέντρου υγείας και σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να βρίσκονται σε είσοδο ή έξοδο του νοσοκομείου ή του κέντρου υγείας˙ και

•    χώρων εκδηλώσεων για ανηλίκους, συμπεριλαμβανομένων παιδότοπων και άλλων οργανωμένων χώρων συνάθροισης παιδιών.

Επιτρέπεται το κάπνισμα

•    Σε όλους τους ανοικτούς εξωτερικούς χώρους εκτός όσων αναφέρονται πιο πάνω.

•    Σε ειδικούς στη βάση προδιαγραφών εσωτερικούς ή κλειστούς χώρους που θα δημιουργηθούν μόνο στο χώρο αναμονής των επιβατών που βρίσκονται υπό επιβίβαση σε αεροδρόμιο ή λιμάνι της Δημοκρατίας, στους οποίους απαγορεύεται ή είσοδος σε ανήλικα πρόσωπα, εκτός εάν η διεύθυνση των αεροδρομίων ή λιμένων αυτών εφαρμόζει πολιτική πλήρους απαγόρευσης του καπνίσματος.

•    Σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους καπνιστών σε ξενοδοχεία (cigar lounge), που διαθέτουν αυτόνομο και ανεξάρτητο σύστημα εξαερισμού και κλιματισμού, στη βάση προδιαγραφών που καθορίζονται από το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, νοουμένου ότι στους χώρους αυτούς δεν σερβίρεται φαγητό και απαγορεύεται η είσοδος σε πρόσωπα ηλικίας κάτω των δεκαοχτώ (18) ετών και σε έγκυες γυναίκες.

•    Σε ειδικά διαμορφωνομένους ορόφους ή δωμάτια για καπνιστές σε ξενοδοχεία, που διαθέτουν αυτόνομο και ανεξάρτητο σύστημα εξαερισμού και κλιματισμού, στη βάση προδιαγραφών που καθορίζονται από το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων.

«Ανοικτός εξωτερικός χώρος» σημαίνει κάθε χώρο που δεν είναι εσωτερικός ή κλειστός και διαθέτει επαρκή φυσική οξυγόνωση. Επαρκής φυσική οξυγόνωση υπάρχει σε κάθε χώρο ο οποίος: 

•    δεν καλύπτεται από στέγη, μόνιμη ή προσωρινή

•    καλύπτεται από στέγη, έχει μόνιμα ανοικτή τουλάχιστον μια πλευρά, που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο είκοσι τοις εκατόν (20%) των συνολικών περιμετρικών τοίχων ή πλευρών του συγκεκριμένου ανοικτού εξωτερικού χώρου∙

Στην περίπτωση που ένας ανοικτός εξωτερικός χώρος εφάπτεται με εσωτερικό ή κλειστό χώρο, το κάπνισμα στον ανοικτό εξωτερικό χώρο όπως περιγράφεται πιο πάνω, επιτρέπεται μόνο αν υπάρχει μόνιμη εγκατάσταση διαχωρισμού των δύο χώρων, οι οποίοι δύναται να συνδέονται μεταξύ τους με θύρα που κλείνει αυτόματα ή με διπλή θύρα.

Όμως, στην περίπτωση που ο ανοικτός εξωτερικός χώρος είναι πλήρως ανοικτός  ή διαθέτει μόνιμα ανοικτή μία τουλάχιστον πλευρά και εφόσον αυτό απαιτείται, επιπλέον τόσο πρόσθετο μόνιμο άνοιγμα ώστε αθροιστικά να προκύπτει συνολικό μόνιμο άνοιγμα, το οποίο να αντιστοιχεί σε ποσοστό πέραν του τριάντα τοις εκατόν (30%) των συνολικών περιμετρικών τοίχων ή πλευρών του, τότε δεν απαιτείται η εγκατάσταση μόνιμου διαχωρισμού των δύο χώρων.

Ο Υπεύθυνος του χώρου απαγόρευσης του καπνίσματος και του χώρου εργασίας, τι ευθύνη φέρει αν κάποιος καπνίζει στο χώρο, για σκοπούς εφαρμογής της νομοθεσίας για τον έλεγχο του καπνίσματος, το άτομο που είναι καταχωρημένος στον φάκελο της εταιρείας ως Διευθυντής.

Στην περίπτωση των Σχολείων, υπεύθυνος είναι ο εκάστοτε Διευθυντής του Σχολείου όσον αφορά στην εφαρμογή της συγκεκριμένης νομοθεσίας, ενώ η διενέργεια των ελέγχων σε αυτά γίνεται από τους εξουσιοδοτημένους λειτουργούς των  Υγειονομικών Υπηρεσιών των Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας.

Επιπρόσθετα φέρει την υποχρέωση να τοποθετεί πινακίδα σε περίοπτη θέση στο χώρο αυτό στην οποία να αναγράφεται ευανάγνωστα και ευδιάκριτα ότι απαγορεύεται το κάπνισμα.

Απαγορεύεται επίσης:

1. (α) η προμήθεια προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων, νέων προϊόντων καπνού, φυτικών προϊόντων για κάπνισμα και μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού σε ανήλικο πρόσωπο ∙ ή

(β) η δωρεάν διανομή προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων, νέων προϊόντων καπνού, φυτικών προϊόντων για κάπνισμα και μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού∙ ή

(γ) η διάθεση ή η προσφορά για διάθεση ή η συμφωνία για διάθεση ή η έκθεση με σκοπό τη διάθεση ή η κατοχή με σκοπό τη διάθεση

•    προϊόντων καπνού για χρήση από το στόμα∙ ή

•    προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικών τσιγάρων, νέων προϊόντων καπνού, φυτικών προϊόντων για κάπνισμα και μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού, για τα οποία ο κατασκευαστής δεν συμμορφώθηκε με τις απαιτήσεις του παρόντος Νόμου ή των κανονισμών που εκδίδονται δυνάμει αυτού. Ή

•    σχηματικών απομιμήσεων προϊόντων καπνού∙ ή

(δ) η διανομή ή η κατοχή ή η χρήση οποιουδήποτε προϊόντος, όπως σταχτοδοχείο, αναπτήρας, διαφημιστική ομπρέλα, πέννα ή άλλο παρόμοιο διαφημιστικό προϊόν, το οποίο–

•    φέρει λογότυπο καπνικών προϊόντων, ηλεκτρονικών τσιγάρων, νέων προϊόντων καπνού, μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού και φυτικών προϊόντων για κάπνισμα∙ ή

•    έχει σχήμα ή σχέδιο που παραπέμπει σε καπνικά προϊόντα, ηλεκτρονικά τσιγάρα, νέα προϊόντα καπνού, μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού, και φυτικά προϊόντα για κάπνισμα, με σκοπό την προώθησή καπνικών προϊόντων, ηλεκτρονικών τσιγάρων, νέων προϊόντων καπνού, μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού και φυτικών προϊόντων για κάπνισμα.

2.    η διαφήμιση και/ή η χορηγία προϊόντων καπνού, νέων προϊόντων καπνού, καπνού που λαμβάνεται από το στόμα, μη καπνιζόμενων προϊόντων καπνού και φυτικών προϊόντων για κάπνισμα καθώς και ηλεκτρονικών τσιγάρων υπό τη μορφή γραπτού, προφορικού, έντυπου, ραδιοφωνικού, κινηματογραφικού μηνύματος ή μηνύματος των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας.

3.    η πώληση καπνού από αυτόματες μηχανές πώλησης.

Οι ποινές που επιβάλλει ο Νόμος

1.    Εξώδικη ρύθμιση με την έκδοση ειδοποίησης εξώδικου προστίμου 85 ευρώ.

2.    Ο Προϊστάμενος Υγειονομικών Υπηρεσιών μπορεί να επιβάλει διοικητικό πρόστιμο μέχρι και 850 ευρώ

3.    Σε περίπτωση καταδίκης, χρηματική ποινή μέχρι 2,000 ευρώ ή ποινή φυλάκισης μέχρι έξι (6) μήνες ή και τις δύο (2) ποινές.

4.    Το Δικαστήριο δύναται, μετά από αιτιολογημένη αίτηση οποιουδήποτε εξουσιοδοτημένου λειτουργού, να προβαίνει στην έκδοση διατάγματος αναστολής λειτουργίας οποιασδήποτε επιχείρησης, η οποία ρυθμίζεται από τον περί Κέντρων Αναψυχής Νόμο του 1985,  όπως αυτός εκάστοτε τροποποιείται ή αντικαθίσταται, για χρονική περίοδο που δεν υπερβαίνει τις τέσσερις (4)  ημέρες.

Θεωρείτε ότι οι έλεγχοι θα μπορούσαν να γίνονται από κάποιον άλλον εκτός από την Αστυνομία; Εάν ναι, για ποιον λόγο;

Τονίζεται ότι, σύμφωνα με το Νόμο για τη λήψη μέτρων, σχετικά με τον περιορισμό του καπνίσματος, η Αστυνομία δεν είναι ο μοναδικός φορέας επιβολής του συγκεκριμένου Νόμου. Ο Νόμος εξουσιοδοτεί τη διενέργεια ελέγχων και καταγγελιών από Υγειονομικούς Επιθεωρητές των Δήμων και Συμβουλίων Βελτιώσεως, Λειτουργούς του Τελωνείου, της Υπηρεσίας Ανταγωνισμού και Προστασίας Καταναλωτών και από τον Επιθεωρητή Εργασίας του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, κλπ

Ως εκ τούτου, η Αστυνομία δεν πρέπει να αφεθεί μόνη στην εφαρμογή αυτής της Νομοθεσίας, καθότι είναι επιφορτισμένη με πολλά άλλα σοβαρά καθήκοντα για την ασφάλεια και προστασία του πολίτη, ιδιαίτερα για καταπολέμηση της Τρομοκρατίας, του Σοβαρού και Οργανωμένου Εγκλήματος, αλλά η κάθε Υπηρεσία στον τομέα της, να ασκεί τον απαιτούμενο έλεγχο, με ιδιαίτερη έμφαση στους ιδιοκτήτες/ υπεύθυνους των χώρων, όπου απαγορεύεται το κάπνισμα.

Επισημαίνεται ότι η Αστυνομία καθορίζει τις προτεραιότητες της ανάλογα με τις ανάγκες και τους κίνδυνους για την δημόσια ασφάλεια. Επιπλέον να αναφερθεί ότι, παρά τα αυξημένα καθήκοντα και τη μείωση προσωπικού, η Αστυνομία έχει προβεί τα τελευταία 5 χρόνια σε πέραν των 20000 καταγγελιών, που αφορούν τον Νόμο για το κάπνισμα.