Έκλεισε λόγω ρύπανσης το φράγμα Καλαβασού

Προληπτικά σε αχρησία έχει τεθεί το δεύτερο μεγαλύτερο φράγμα πόσιμου νερού μετά τον Κούρη, το φράγμα Καλαβασού, που μεταφέρει νερό μέσα από το έργο Νότιου Αγωγού για σκοπούς ύδρευσης. Η ρύπανση του ταμιευτήρα ύδρευσης Καλαβασού έχει επιβεβαιωθεί από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), το οποίο για προληπτικούς λόγους έχει τερματίσει τη διοχέτευση νερού για σκοπούς ύδρευσης και επομένως το πόσιμο νερό μεταφέρεται απευθείας από το φράγμα του Κούρη, που βρίσκεται στην επαρχία Λεμεσού, μετά την παράκαμψη του φράγματος Καλαβασού στην επαρχία Λάρνακας.

Σε απόσταση περίπου 300-400 μέτρων στα νότια του φράγματος πόσιμου νερού της Καλαβασού, χωροθετείται στρατόπεδο της Εθνικής Φρουράς, το οποίο εμπίπτει εντός της Κοντινής Ζώνης Προστασίας του ταμιευτήρα ύδρευσης και έχει ανεγερθεί πάνω σε στοές παλαιού μεταλλείου. Λόγω της πολυομβρίας των τελευταίων δύο ετών, κάτοικοι της περιοχής έχουν παρατηρήσει ότι το νερό δύο υδατορεμάτων, που οδηγούν από το στρατόπεδο και τις παλιές στοές του μεταλλείου στον ταμιευτήρα ύδρευσης της Καλαβασού, παρουσιάζουν φωσφορούχο ασημένιο χρώμα. Με βάση τα αποτελέσματα επίσημων χημικών αναλύσεων, τα δύο υδατορέματα που καταλήγουν στο φράγμα πόσιμου νερού της Καλαβασού παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα βαρέων μετάλλων, όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, κάδμιο, μόλυβδο, υδράργυρο και νικέλιο.

Το ΤΑΥ γνωρίζει το πρόβλημα που παρατηρείται και επειδή δεν μπορεί να λάβει μέτρα για την αποφυγή του κινδύνου ρύπανσης του ταμιευτήρα ύδρευσης Καλαβασού από βαρέα μέταλλα, έχει προχωρήσει στη λήψη προληπτικών μέτρων, έτσι ώστε το νερό του φράγματος να μην χρησιμοποιείται για σκοπούς ύδρευσης. Ως εκ τούτου, εδώ και τρεις εβδομάδες και μέχρι την αντιμετώπιση του προβλήματος, το νερό του φράγματος Καλαβασού δεν χρησιμοποιείται για σκοπούς ύδρευσης.

Μιλώντας στον «Φ», ο διευθυντής του ΤΑΥ, δρ Χαράλαμπος Χατζηπάκκος, ανέφερε ότι, λόγω της πολυομβρίας, παρουσιάστηκε πρόβλημα ρύπανσης στο φράγμα της Καλαβασού, καθότι ποσότητες υγρών αποβλήτων που προέρχονται από παλαιά μεταλλεία της περιοχής εισέρχονται στον ταμιευτήρα ύδρευσης.

Εξήγησε ότι το πρόβλημα παρατηρήθηκε και κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, με αποτέλεσμα το ΤΑΥ να παρακολουθεί συστηματικά την ποιότητα νερού. Εξήγησε ότι διοχετεύονται περίπου 160 κυβικά μέτρα υγρών αποβλήτων την ημέρα στο φράγμα Καλαβασού. Σύμφωνα με τον δρ Χατζηπάκκο, το ΤΑΥ παρακολουθεί τη συγκέντρωση μετάλλων στο νερό σε μία προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.

Υπογράμμισε ότι για προληπτικούς σκοπούς, εδώ και τρεις εβδομάδες, το ΤΑΥ έχει σταματήσει τη λήψη νερού για σκοπούς ύδρευσης από το φράγμα Καλαβασού και επομένως στο διυλιστήριο διοχετεύεται νερό που μεταφέρεται απευθείας από τον Κούρη.

Σημειώνεται ωστόσο ότι ενώ διασφαλίζεται η δημόσια υγεία από τη μη μεταφορά νερού για σκοπούς ύδρευσης, εντούτοις καλλιέργειες αρδεύονται από το εν λόγω φράγμα, ενώ σ’ αυτό επιτρέπεται και το ψάρεμα. Σύμφωνα με τον δρ Χατζηπάκκο, πολύ δύσκολα μπορεί να προστατευτεί το έδαφος από ροές αποβλήτων και ούτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν ληφθεί μέτρα για αντιμετώπιση προβλημάτων ρύπανσης που προκύπτουν από σωρούς εξορυκτικών αποβλήτων και υγρά απόβλητα εξορυκτικών δραστηριοτήτων.

Σύμφωνα με τον διευθυντή του ΤΑΥ, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας από τη στιγμή που το ΤΑΥ έχει σταματήσει προληπτικά να διοχετεύει νερό από το φράγμα Καλαβασού για σκοπούς ύδρευσης.

Εύλογα ερωτήματα προκύπτουν επίσης από το κίνδυνο που διατρέχει το προσωπικό της Εθνικής Φρουράς, το οποίο υπηρετεί στο στρατόπεδο που βρίσκεται δίπλα από το φράγμα Καλαβασού. Το στρατόπεδο κτίστηκε πάνω από γαλαρίες παλαιών μεταλλείων. Για την υγεία και ασφάλεια όσων διαμένουν και εργάζονται στο στρατόπεδο δεν φαίνεται να έχουν ληφθεί οποιαδήποτε μέτρα μέχρι στιγμής.

Υπερχείλισε το φράγμα Καλαβασού

Το φράγμα Καλαβασού, χωρητικότητας 17,1 εκατ. κυβικών μέτρων, υπερχείλισε στις αρχές του χρόνου. Σημειώνεται ότι στις 7 Ιανουαρίου 2020, 11 σπίτια εκκενώθηκαν λόγω των σοβαρών προβλημάτων που έχει προκαλέσει η συνεχής άνοδος της στάθμης του νερού στην περιοχή, εξαιτίας της υπερχείλισης του τοπικού φράγματος και του Βασιλοπόταμου. Σημειώνεται ότι πρόκειται για ένα λιθόρριπτο φράγμα που κατασκευάστηκε πάνω από τον Βασιλικό ποταμό και χωροθετείται περίπου 5,5 χλμ βορειοδυτικά της κοινότητας Καλαβασού.

Τι λέει η ευρωπαϊκή Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα

Σύμφωνα με την οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, για τα ύδατα που χρησιμοποιούνται για την άντληση πόσιμου ύδατος σε κάθε περιοχή λεκάνης ποταμού, τα κράτη μέλη προσδιορίζουν όλα τα υδατικά συστήματα που χρησιμοποιούνται για την υδροληψία με σκοπό την ανθρώπινη κατανάλωση και παρέχουν κατά μέσον όρο άνω των 10 κυβικών μέτρων ημερησίως ή εξυπηρετούν περισσότερα από 50 άτομα και τα υδατικά συστήματα που προορίζονται για τέτοια χρήση μελλοντικά. Σημειώνεται ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να παρακολουθούν, τα υδατικά συστήματα τα οποία, παρέχουν κατά μέσο όρο άνω των 100 κυβικών μέτρων ημερησίως.

Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν την προσήκουσα προστασία των προσδιοριζόμενων υδατικών συστημάτων, με σκοπό να αποφευχθεί η υποβάθμιση της ποιότητάς τους, έτσι ώστε να μειωθεί το επίπεδο επεξεργασίας καθαρισμού που απαιτείται για την παραγωγή πόσιμου ύδατος. Τα κράτη μέλη μπορούν να καθιερώνουν ζώνες ασφαλείας για τα υδατικά αυτά συστήματα.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Αν ήταν τράπεζα θα τη σώζαμε

Το ζήτημα της προστασίας των ταμιευτήρων ύδρευσης, δηλαδή των φραγμάτων πόσιμου νερού, δεν είναι απλά ένα ζήτημα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της βιοποικολότητας, της άγριας ζωής και των υγροβιοτόπων. Πέραν τούτου, είναι πρωτίστως ζήτημα προστασίας της ανθρώπινης υγείας, της δημόσιας ασφάλειας και της επάρκειας πόσιμου νερού. Το πρόβλημα της ρύπανσης των ταμιευτήρων ύδρευσης από τα εξορυκτικά απόβλητα των εγκαταλελειμμένων μεταλλείων θα έπρεπε να επιλυθεί
εδώ και χρόνια, μέσω της αποκατάστασης (όχι της αξιοποίησης και περαιτέρω εκμετάλλευσης) των χώρων εγκαταλελειμμένων μεταλλείων και των σωρών εξορυκτικών αποβλήτων. Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα για τις εκάστοτε κυβερνήσεις, όπως προκύπτει από τους ετήσιους κρατικούς προϋπολογισμούς.
Εάν οι ταμιευτήρες ύδρευσης ήταν τράπεζες, τότε ίσως η αντιμετώπιση του προβλήματος να ήταν πολύ διαφορετική.