Στα βαθιά για τηλεργασία με οδηγό το… παρελθόν

Η τηλεργασία δεν αποτελεί νέα μορφή απασχόλησης, ωστόσο, η πανδημία την έφερε στο προσκήνιο, αφού υποχρεωτικά επιβλήθηκε σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα μέσω των υπουργικών διαταγμάτων που εκδίδονται βάσει του Περί Λοιμοκαθάρσεως Νόμου. Είναι πλέον διαδεδομένη και επειδή αποτέλεσε διέξοδο για την εύρυθμη λειτουργία επιχειρήσεων λόγω των περιορισμών που επίσης επιβλήθηκαν, του αυτοπεριορισμού και της ανάγκης παροχής διευκολύνσεων σε εργαζομένους εξαιτίας του κορωνοϊού. Εξ ανάγκης προέκυψε και θέμα ρύθμισής της και διαχείρισης αρκετών ζητημάτων που προκύπτουν λόγω της διεύρυνσης της εξ αποστάσεως εργασίας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο γενικός γραμματέας της ΣΕΚ Ανδρέας Μάτσας εξήγγειλε προ δύο εβδομάδων περίπου πρωτοβουλία για συντονισμό των κοινωνικών εταίρων, με στόχο να υπάρξουν ρυθμίσεις για την τηλεργασία, αποστέλλοντας σχετικές επιστολές προς συντεχνίες και εργοδοτικές οργανώσεις. Για το θέμα, ο κ. Μάτσας είχε μάλιστα την περασμένη Δευτέρα συνάντηση και με την Επίτροπο Νομοθεσίας Λουϊζα Ζανέττου που, όπως γράψαμε, άρχισε με δική της πρωτοβουλία να εξετάζει και να μελετά το ζήτημα, προκειμένου να αποφασίσει εάν θα προτείνει νομοθετικές ρυθμίσεις.

Μιλώντας στον «Φ», ο γ.γ. της ΣΕΚ ανέφερε μεταξύ άλλων πως επιβάλλεται να υπάρξει συνεννόηση, αφού όλα δείχνουν πως η συγκεκριμένη μορφή απασχόλησης διευρύνεται και επεκτείνεται λόγω των καταστάσεων, επισπεύδοντας την ανάγκη για διευθετήσεις προς αποφυγή εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Ο κ. Μάτσας ανέφερε πως η Συμφωνία – Πλαίσιο που βρίσκεται ήδη σε ισχύ σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η οποία επιτεύχθηκε το 2002 θα μπορούσε να αξιοποιηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Στην κατάρτιση της εν λόγω συμφωνίας – πλαισίου, η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC), στην οποία η ΣΕΚ είναι πλήρες μέλος, είχε καθοριστικό ρόλο και λόγο, ανέφερε, σημειώνοντας πως η συγκεκριμένη συμφωνία θα μπορούσε να αποτελέσει την αρχή για διευθέτηση του ζητήματος, χωρίς να αποκλείει και νομοθετικές ρυθμίσεις. Ο ίδιος σημείωσε πως η μη κύρωση της εν λόγω συμφωνίας – πλαίσιο από τους κοινωνικούς εταίρους στην Κύπρο οφείλεται και στο γεγονός ότι η τηλεργασία δεν ήταν αρκετά διαδομένη πριν από μερικά χρόνια, σημειώνοντας, όμως, πως η ΣΕΚ παρακολουθούσε το θέμα και εκεί και όπου χρειάστηκε έθεσε πρόνοιες και σε συλλογικές συμβάσεις, όπως για παράδειγμα στη Cyta.

Ανοικτοί σε διάλογο

Στο σύνολό τους οι κοινωνικοί εταίροι αναγνωρίζουν την ανάγκη ρυθμίσεων, εκφράζοντας όμως διαφορετικές απόψεις κατά πόσο αυτές θα πρέπει να επιβληθούν με νόμο. Σε αυτό το πλαίσιο, η συμφωνία που επιτεύχθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο για κάποιους αποτελεί πανάκεια για κάποιους απλώς εργαλείο για ρύθμιση του ζητήματος. Μιλώντας στον «Φ», ο γενικός γραμματέας της ΠΕΟ Πάμπης Κυρίτσης ανέφερε πως η συντεχνία εξέφρασε την ετοιμότητά της για διάλογο γύρω από το θέμα, βάσει και της συγκεκριμένης συμφωνίας, αν και η ΠΕΟ διατηρεί τις δικές της απόψεις. Ανέφερε ακόμα πως στην ΠΕΟ δεν «θεοποιούν» την τηλεργασία, αφού ελλοχεύει κινδύνους για τους εργαζομένους, αλλά, όπως σημείωσε, από την ώρα που εξαιτίας και της πανδημίας προέκυψε αυτή η πραγματικότητα «θα πρέπει να υπάρξουν ρυθμίσεις, προκειμένου η τηλεργασία να μην αποτελέσει αφορμή κι άλλο ένα βήμα για απορρύθμιση της εργασίας».

Όσον αφορά τη συμφωνία – πλαίσιο ανέφερε πως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο σε ένα διάλογο που θα αρχίσει, σημειώνοντας όμως, πως είναι μια συμφωνία «που δεν κάναμε εμείς, ούτε συμμετείχαμε, χωρίς να σημαίνει ότι την πετάμε στα σκουπίδια».

Η ανταλλαγή απόψεων για το θέμα μεταξύ των κοινωνικών εταίρων θα είναι χρήσιμη, ανέφερε στον «Φ» και ο πρόεδρος της ΔΕΟΚ Ιωσήφ Αναστασίου, σημειώνοντας, όμως, πως θα ήταν προτιμότερο ο διάλογος να αρχίσει με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εργασίας, προκειμένου να υπάρξουν νομοθετικές ρυθμίσεις για το ζήτημα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ΔΕΟΚ έχει θέσει επανειλημμένα το θέμα στο πλαίσιο του θεσμοθετημένου κοινωνικού διαλόγου, εξαιτίας και της ψηφιακής αναβάθμισης και των αλλαγών που αυτή επιφέρει.

Η λύση είναι μπροστά μας

Οι εργοδοτικές οργανώσεις, πάντως, δεν ευνοούν το ενδεχόμενο να υπάρξουν νομοθετικές ρυθμίσεις, βλέποντας ως λύση τη συμφωνία – πλαίσιο. Μιλώντας στον «Φ», ο γενικός διευθυντής της ΟΕΒ Μιχάλης Αντωνίου ανέφερε πως στις προτεραιότητες της ομοσπονδίας την παρούσα φάση είναι η επανεκκίνηση της οικονομίας, αναφέροντας πως για τη ρύθμιση της τηλεργασίας η λύση είναι απλή και είναι η υπογραφή της συμφωνίας – πλαίσιο. Άπειρες φορές στο παρελθόν, σημείωσε ο κ. Αντωνίου, η ΟΕΒ κάλεσε το συνδικαλιστικό κίνημα για υπογραφή της συμφωνίας – πλαίσιο, που απαντά σχεδόν στο σύνολο των ζητημάτων που προκύπτουν από την τηλεργασία, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Λύση, είπε, στα θέματα που τίθενται και προκύπτουν αποτελεί και η συμφωνία – πλαίσιο των κοινωνικών εταίρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που επιτεύχθηκε μόλις πέρσι, για την Ψηφιοποίηση στην Απασχόληση και με τη συμμετοχή της ΟΕΒ στην ομάδα, διά μέσου της διευθύντριας του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων και Κοινωνικής Πολιτικής της Ομοσπονδίας Λένας Παναγιώτου, της BUSINESSEUROPE, που διαπραγματεύτηκε τη συμφωνία με την ETUC. Ο κ. Αντωνίου ανέφερε ακόμα πως για την τηλεργασία ο ίδιος προσωπικά είναι μέλος της ομάδας εργασίας της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ), που ετοιμάζει σχετική γνωμοδότηση, την οποία ζήτησε η πορτογαλική προεδρία της ΕΕ.

Ο γ.δ. της ΟΕΒ σημείωσε, πάντως, πως τυχόν νομοθετικές ρυθμίσεις για το ζήτημα θα βλάψουν, αναφέροντας πως οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν μεταξύ τους να ρυθμίσουν το ζήτημα, αφού η λύση είναι εκεί, όπως είπε.

Την ανάγκη ρυθμίσεων αναγνωρίζει και το ΚΕΒΕ, μέσω του γενικού γραμματέα του Επιμελητηρίου Μάριου Τσιακκή. Η ρύθμιση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων κάθε πλευράς, είπε, είναι επιβεβλημένη, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει κατ’ ανάγκη νομοθετικές παρεμβάσεις, συμπλήρωσε. Ανέφερε, επίσης, πως η συμφωνία – πλαίσιο, που επιτεύχθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα μπορούσε να αποτελέσει το καθοδηγητικό πλαίσιο για ρυθμίσεις που θα είναι πιο αποτελεσματικές, παρά αυτές να επιβληθούν με νόμο.

Η συμφωνία- πλαίσιο του 2002 για την τηλεργασία

Η συμφωνία – πλαίσιο του 2002 επιτεύχθηκε από τους κοινωνικούς εταίρους της ΕΕ -μεταξύ της ETUC με τις εργοδοτικές οργανώσεις UNICE (BUSINESSEUROPE σήμερα), UEAPME (SMEunited σήμερα) και CEEP- μετά από σχετική πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Προβλέπει σειρά ρυθμίσεων για ζητήματα που σήμερα συζητούνται ευρέως στο πλαίσιο του διαλόγου που έχει αναπτυχθεί και έχει υιοθετηθεί από τους κοινωνικούς εταίρους της μεγάλης πλειοψηφίας των χωρών μελών της ΕΕ. Στην Ελλάδα υπογράφηκε από το 2006. Σύμφωνα με τη μετάφραση της εν λόγω συμφωνίας, που ετοιμάστηκε εδώ και καιρό από την ΟΕΒ και αποστάληκε και στους υπόλοιπους εταίρους, «οι κοινωνικοί εταίροι θεωρούν την τηλεργασία ως ένα μέσο εκσυγχρονισμού της οργάνωσης της εργασίας για τις επιχειρήσεις και για τη δημόσια υπηρεσία, αλλά και ως ένα μέσο συμφιλίωσης της επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής των εργαζομένων, παρέχοντας μεγαλύτερη αυτονομία στη διεκπεραίωση των καθηκόντων τους». Μερικά από τα βασικά σημεία της συμφωνίας έχουν ως εξής:

• ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: Η τηλεργασία είναι μια μορφή οργάνωσης ή/και εκτέλεσης εργασίας, που χρησιμοποιεί τεχνολογίες πληροφορικής, βάσει μιας σύμβασης ή σχέσης εργασίας, όπου μια εργασία που θα μπορούσε επίσης να εκτελεστεί στις εγκαταστάσεις του εργοδότη, εκτελείται κανονικά εκτός αυτών των εγκαταστάσεων. Η παρούσα συμφωνία καλύπτει τους τηλεργαζόμενους. Τηλεργαζόμενος είναι ένα άτομο που προσφέρει τηλεργασία, όπως προσδιορίζεται στην προηγούμενη παράγραφο.

• ΟΙΚΕΙΟΘΕΛΗΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ: Η τηλεργασία έχει εθελοντικό χαρακτήρα για τους ενδιαφερόμενους, εργαζόμενο και εργοδότη. Η τηλεργασία μπορεί να αποτελεί μέρος της αρχικής περιγραφής της θέσης εργασίας του εργαζόμενου ή μπορεί να υπάρξει εθελούσια δέσμευση εκ των υστέρων. Και στις δύο περιπτώσεις, ο εργοδότης παρέχει στον τηλεργαζόμενο τις προσήκουσες γραπτές πληροφορίες σύμφωνα με την οδηγία 91/533/ ΕΟΚ, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σχετικά με τις ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις, την περιγραφή της εργασίας προς εκτέλεση κ.λπ. Η μετάβαση στην τηλεργασία από μόνη της δεν θίγει το καθεστώς απασχόλησης του τηλεργαζόμενου, επειδή μεταβάλλει μόνο τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η εργασία. Η άρνηση ενός εργαζόμενου να αποδεχθεί την τηλεργασία δεν αποτελεί από μόνη της αιτία τερματισμού της εργασιακής σχέσης, ούτε τη μεταβολή των όρων και συνθηκών απασχόλησης αυτού του εργαζόμενου.

• ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: Οι τηλεργαζόμενοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα, που διασφαλίζονται από την ισχύουσα νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις για συγκρίσιμους εργαζόμενους που εργάζονται στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Ωστόσο, για να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της τηλεργασίας, μπορεί να χρειαστούν ειδικές συμπληρωματικές συλλογικές ή ατομικές συμβάσεις.

• ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ: Ο εργοδότης σέβεται την ιδιωτική ζωή του τηλεργαζόμενου. Αν τεθεί σε λειτουργία οποιοδήποτε σύστημα ελέγχου, θα πρέπει να είναι ανάλογο προς τον στόχο και σύμφωνα με την οδηγία 90/270 περί οθονών οπτικής απεικόνισης.

• ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: Όλα τα ερωτήματα αναφορικά με τον εξοπλισμό, την ευθύνη και τις δαπάνες προσδιορίζονται με σαφήνεια πριν από την έναρξη της τηλεργασίας. Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την παροχή, εγκατάσταση και συντήρηση του αναγκαίου εξοπλισμού για κανονική τηλεργασία, εκτός αν ο τηλεργαζόμενος χρησιμοποιεί τον δικό του εξοπλισμό. Εάν η τηλεργασία εκτελείται σε τακτική βάση, ο εργοδότης καλύπτει το κόστος που συνδέεται άμεσα με αυτή την εργασία, και κυρίως το κόστος σχετικά με την επικοινωνία. Ο εργοδότης παρέχει στον τηλεργαζόμενο κατάλληλη τεχνική υποστήριξη. Ο εργοδότης έχει την ευθύνη, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις, για τις δαπάνες που συνδέονται με την απώλεια και τη ζημιά του εξοπλισμού και για τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται από τον τηλεργαζόμενο. Ο τηλεργαζόμενος φροντίζει τον εξοπλισμό που του/της διατίθεται και δεν συλλέγει ούτε διανέμει παράνομο υλικό μέσω του διαδικτύου.

• ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ: Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την προστασία της ασφάλειας και υγείας του τηλεργαζόμενου, σύμφωνα με την Οδηγία 89/931 και όλες τις θυγατρικές της Οδηγίες, την εθνική νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις. Ο εργοδότης πληροφορεί τον τηλεργαζόμενο για την πολιτική της επιχείρησης όσον αφορά την ασφάλεια και υγεία στην εργασία και ειδικά για τις οθόνες οπτικής απεικόνισης. Ο τηλεργαζόμενος εφαρμόζει ορθώς αυτές τις πολιτικές για την ασφάλεια. Για να επιβεβαιωθεί η σωστή εφαρμογή των προνοιών περί ασφάλειας και υγείας, ο εργοδότης, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων και/ή οι αρμόδιες αρχές έχουν πρόσβαση στο χώρο τηλεργασίας, μέσα στα πλαίσια των εθνικής νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων. Αν ο τηλεργαζόμενος εργάζεται στην οικία του, απαιτείται προηγούμενη ειδοποίηση και η σύμφωνος γνώμη του για είσοδο.