Κύπρος: Νέα στρατηγική διαχείρισης δημοτικών αποβλήτων

Πηγή: philenews.com

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία είναι η διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων, δεδομένου του υψηλού επιπέδου παραγόμενων δημοτικών αποβλήτων ανά κάτοικο τον χρόνο, που είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, σε σύγκριση και με τα χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την ανάγκη επίτευξης των υψηλών στόχων της ΕΕ. 

Τα διαθέσιμα στοιχεία του 2020 υποδηλώνουν ότι η διαχείριση των αποβλήτων στην Κύπρο πρέπει να βελτιωθεί σημαντικά προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους, όπως για παράδειγμα:

• Η Κύπρος παράγει 609 κιλά δημοτικών αποβλήτων ανά κάτοικο τον χρόνο, κατατάσσοντάς την στην πέμπτη θέση μετά τη Δανία (845 κιλά), το Λουξεμβούργο (790 κιλά), τη Μάλτα (643 κιλά), τη Γερμανία (632 κιλά) και πολύ υψηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ που ανέρχεται στα 505 κιλά.

• Η Κύπρος ανακυκλώνει περίπου το 18,3% των δημοτικών της αποβλήτων, σε σύγκριση με το 47% που αποτελεί τον μέσο όρο της ΕΕ.

• Το 78,8% όλων των δημοτικών αποβλήτων απορρίπτεται σε χώρους υγειονομικής ταφής, ποσοστό κατά τρεις φορές υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 23%, και αρκετά υψηλότερο από τον στόχο του 10% που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το 2030.

• Μόνο το 2,9% των παραγόμενων αποβλήτων επαναχρησιμοποιείται (1,2% κομποστοποιήθηκε και 1,7% χρησιμοποιήθηκε για ανάκτηση ενέργειας), σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που ανερχόταν στο 11,7%.

Η συνολική παραχθείσα ποσότητα αστικών στερεών αποβλήτων στην Κύπρο ανήλθε σε 54 χιλ. τόνους το 2020 σε σύγκριση με 571 χιλ. τόνους το 2019, σημειώνοντας μείωση της τάξη του 4,9%.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Παγκόσμιος κίνδυνος από τα μολυσματικά απόβλητα του κορωνοϊού

Στο προσχέδιο της Στρατηγικής Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2021 – 2027, που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το Τμήμα Περιβάλλοντος από τις 31 Ιανουαρίου 2022 και για διάρκεια 30 ημερών, αναφέρεται ότι ενώ ένα μεγάλο ποσοστό της παραγωγής αποβλήτων μπορεί να αποδοθεί στον τουρισμό, εντούτοις παραμένει κρίσιμο και επιτακτική ανάγκη να εφαρμοστεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων που θα καλύπτει ολόκληρη τη διαδικασία διαχείρισης των αποβλήτων, από τη συλλογή έως την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την απόρριψη σε όλες τις περιοχές της Κύπρου.

H νέα Στρατηγική Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2021-2027, έχει εκπονηθεί από το Τμήμα Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο IMPEL και με την παροχή τεχνικής βοήθειας από την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Για τη διαμόρφωση της νέας Στρατηγικής λήφθηκαν υπόψη οι ακόλουθες αρχές:

Συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τη διαχείριση των αποβλήτων και επίτευξη των στόχων επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και μείωσης της υγειονομικής ταφής.

Πλήρης αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων.

Εφαρμογή της ιεράρχησης διαχείρισης των αποβλήτων.

Υιοθέτηση βέλτιστων και οικονομικά βιώσιμων πρακτικών.

Τα νέα μέτρα, βασιζόμενα στην εφαρμογή της χωριστής συλλογής των δημοτικών αποβλήτων και την επερχόμενη εφαρμογή

των συστημάτων Πληρώνω Όσο Πετώ σε όλες τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, εστιάζουν στην ανάγκη αύξησης της χωριστής

συλλογής, της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και της ανακύκλωσης, καθώς και στην ανάγκη ενίσχυσης των υποδομών για τη διαχείριση των χωριστά διαλεγέντων αποβλήτων.

Συγκεκριμένα, τα μέτρα αφορούν τους ακόλουθους τομείς:

◗ Ενίσχυση δικτύου των υφιστάμενων και δημιουργία νέων υποδομών διαχείρισης των αποβλήτων

◗ Μείωση των δημοτικών αποβλήτων που παράγονται και επαναχρησιμοποίηση

◗ Βελτίωση των συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού

◗ Οικονομικοί πόροι και εργαλεία

◗ Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση

◗ Βελτίωση συλλογής των δεδομένων διαχείρισης αποβλήτων

◗ Ενίσχυση του συντονισμού κεντρικής κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης

Αυτά είναι τα έργα που προβλέπονται

Με βασικό σκοπό τον καθορισμό του πλαισίου των δράσεων και των μέτρων που θα εφαρμοστούν την επόμενη εξαετία στον τομέα διαχείρισης δημοτικών αποβλήτων, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει εκπονήσει Στρατηγική Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2021-2027. Η Κύπρος υπέβαλε προτάσεις και εξασφάλισε χρηματοδότηση για έργα διαχείρισης αποβλήτων μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και τη χρηματοδότηση του Προγράμματος LIFE. Σημειώνεται ότι θα πρέπει να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για τις απαραίτητες νέες υποδομές, όπου αυτές δεν έχουν ενταχθεί κάτω από τα χρηματοδοτικά προγράμματα.

Οι δράσεις που αναμένονται να ολοκληρωθούν τα προσεχή χρόνια και εγκρίθηκαν για συγχρηματοδότηση ξεπερνούν τα €63 εκατ.

Το πρόγραμμα για την τεχνοοικονομική στήριξη των ΑΤΑ για τη δημιουργία συστήματος χωριστής συλλογής στερεών δημοτικών αποβλήτων και την εφαρμογή του προγράμματος Πληρώνω Όσο Πετώ συγχρηματοδοτείται από τα Διαθρωτικά Ταμεία με προϋπολογισμό €25 εκατ. με ημερομηνία ολοκλήρωσης 31/12/2023. Επίσης, έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα μείωσης στερεών δημοτικών αποβλήτων για παραλιακές ξενοδοχειακές και συναφείς τουριστικές υποδομές σε Λάρνακα και Αμμόχωστο και τώρα προχωρά πρόγραμμα μείωσης στερεών δημοτικών αποβλήτων για παραλιακές ξενοδοχειακές και συναφείς τουριστικές υποδομές σε Λεμεσό και Πάφο μέσα από τα Διαθρωτικά Ταμεία με το κονδύλι να φθάνει τα €6,4 εκατ. και ημερομηνία ολοκλήρωσης την 31/12/2023.

Για τις ορεινές περιοχές της Κύπρου θα χρηματοδοτηθεί μέσα από Διαρθρωτικά Ταμεία πρόγραμμα πρόληψης, χωριστής συλλογής και ανάκτησης δημοτικών αποβλήτων με το ποσό να φθάνει το €1,5 εκατ. Το πρόγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τις 31/12/2023.

Την περίοδο 1/1/2022- 31/12/2025 θα πρέπει να ολοκληρωθεί πρόγραμμα εγκατάστασης 50 αυτόνομων μηχανικών κομποστοποιητών σε απομακρυσμένες και ημι-απομακρυσμένες περιοχές. Προϋπολογισμός του έργου είναι €7 εκατ. και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Από το ίδιο Ταμείο χρηματοδοτείται το πρόγραμμα δημιουργίας δύο κέντρων επαναχρησιμοποίησης και επισκευής και δικτύου καταστημάτων ύψους €4 εκατ. και το πρόγραμμα εγκατάστασης 50 πράσινων περιπτέρων σε απομακρυσμένες και ημι-απομακρυσμένες περιοχές ύψους €3,3 εκατ. Τα δύο προγράμματα πρέπει να υλοποιηθούν την περίοδο 1/1/2022- 31/12/2025. Επίσης, μέσα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα χρηματοδοτηθεί με το ποσό των €900 χιλ. η δημιουργία συντονιστικού φορέα μεταξύ κεντρικής κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης για τη διαχείριση των αποβλήτων. Το πρόγραμμα πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι τις 31/12/2025.

Τέλος, μέσα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία χρηματοδοτείται το πρόγραμμα βελτιώσεων στις υφιστάμενες και ανάπτυξης νέων υποδομών για την επεξεργασία οργανικών ή/και ανακυκλώσιμων αποβλήτων, έργο προϋπολογισμού €15 εκατ. και διάρκεια υλοποίησης την περίοδο 2022- 2027.