Ποια είναι πράγματι η ιστορία του Ναού του Αγίου Λαζάρου;

Γράφει η Χριστίνα Γιώργαλλου

Ο Άγιος Λάζαρος αποτελεί ένα όμορφο στολίδι για τη Λάρνακα, με την ομορφιά του, αλλά και με την εξαίσια ιστορία του. Ο ναός αποτελεί ένα από τους αρχαιότερους ναούς της Κύπρου, καθώς κτίστηκε αρχές του 10 αιώνα .

Γενικότερα η εκκλησία του Αγίου Λαζάρου είναι κτισμένη στην παραλιακή πλευρά  της Λάρνακας και αποτελούσε το αγαπητό σημείο του Αγίου Λαζάρου στο νησί μας εφόσον η σχέση του με την Κύπρο υπήρξε στενή.

Ποια είναι όμως η ιστορία του Ναού του Αγίου Λαζάρου;

• Ιστορία του Αγίου Λαζάρου

Μετά την έγερσή του κατέφυγε στην Κύπρο όπου συναντήθηκε με τους Αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα, των χειροτόνησαν επίσκοπο Κιτίου. Σύμφωνα από πηγές το λείψανο του αγίου είχε πρωτοβρεθεί το 890 μ.Χ.  μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα στην οποία ήταν χαραγμένα (όχι στα ελληνικά) τα εξής: «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος του Χριστού». Με εντολή του αυτοκράτορα Λέοντος Στ, τα λείψανα του αγίου μεταφέρθηκαν από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την παράδοση των λειψάνων έγινε και η ανέγερση του ναού εφόσον  πραγματοποιήθηκε με αυτοκρατορική χορηγία ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ο ναός περιβαλλόταν από κελλιά τα οποία ενοικίαζαν έμποροι, ταξιδιώτες και τεχνίτες.

Με την πάροδο του χρόνου οι ανασκαφικές έρευνες απεκάλυψαν τα κατάλοιπα δύο πρωιμότερων εκκλησιών, πάνω από τα οποία κτίστηκε η σημερινή. Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν  στον περίβολο και στο εσωτερικό του ναού απεκάλυψαν μαρμάρινες σαρκοφάγους και κιβωτιόσχημους τάφους, μερικοί εκ των οποίων φαίνονται στην κρύπτη της εκκλησίας.

Σύμφωνα με περιηγητικά κείμενα του 16ου αιώνα, ένα όρυγμα που βρισκόταν κάτω από το Ιερό είναι ο τάφος του Αγίου Λαζάρου που αποτέλεσε  πανορθόδοξο προσκύνημα

• Ιστορικά Γεγονότα

Ο αρχιτεκτονικός τύπος του ναού ανήκει στην κατηγορία του σύνθετου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Κατά το 15ο-16ο αιώνα ένα γοτθικό προστώο προστέθηκε κατά μήκος του νότιου τοίχου του ναού. Θεωρείται πιθανό την ίδια περίοδο ο ναός να μετατράπηκε σε καθολικό μοναστήρι και ο χώρος του προαυλίου του σε κοιμητήριο. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας όμως ο ναός μετατράπηκε σε ισλαμικό τέμενος και στην συνέχεια το 1589 πουλήθηκε στην ορθόδοξη κοινότητα έναντι 3.000 άσπρων. Μέχρι το 1784 ο ναός είχε χρησιμοποιηθεί και από τους καθολικούς, οι οποίοι λειτουργούσαν το ναό μόνο δύο μέρες το χρόνο. Το κωδωνοστάσιο του ναού είναι κτίσμα του 1857 με νεογοτθικά και νεοκλασικά στοιχεία. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα σώζονταν στο εσωτερικό του ναού σπαράγματα τοιχογραφιών.

Σήμερα, μερικά από τα κελλιά που σώθηκαν της υπόστυλης πτέρυγας στα νότια του ναού, λειτουργούν ως μουσείο στο οποίο εκτίθενται εκκλησιαστικά κειμήλια από το ναό του Αγίου Λαζάρου, φορητές εικόνες, παλαίτυπα και σταυροί.

Το πρόσκτισμα που διατηρείται στη δυτική πλευρά του ναού λειτουργούσε από το 1858-1910 ως αλληλοδιδακτικό σχολείο, ενώ σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος εκδηλώσεων.

Εσύ ήξερες αυτήν την ιστορία του ναού;