«Wolfgang» του Γιάννη Μαυριτσάκη

  Το δεύτερο έργο του Γιάννη Μαυριτσάκη είναι εμπνευσμένο από ένα πραγματικό περιστατικό που συγκλόνισε την κοινή γνώμη το καλοκαίρι του 2006. Οκτώ χρόνια νωρίτερα, ένας τριανταεξάχρονος άντρας είχε απαγάγει ένα δεκάχρονο τότε κορίτσι το οποίο κράτησε φυλακισμένο στο σπίτι του σ’ ένα αυστριακό προάστιο, κρυμμένο το μεγαλύτερο διάστημα σ’ ένα υπόγειο πέντε τετραγωνικών. Το γεγονός αποκαλύφθηκε όταν σε ηλικία δεκαοχτώ χρονών,  το κορίτσι κατάφερε να δραπετεύσει, κάποια στιγμή που ο απαγωγέας της χαλάρωσε την προσοχή του. Το ίδιο βράδυ ο άντρας αυτοκτόνησε πέφτοντας στις ράγες ενός τρένου. Σε μήνυμά της, που διαβάστηκε στον Τύπο από τους γιατρούς, εκείνη δήλωσε: «Ήταν κομμάτι της ζωής μου, κατά κάποιον τρόπο πενθώ γι’ αυτόν».
Σε αντίθεση με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που αντιμετώπισαν το περιστατικό ως μεμονωμένη περίπτωση για να στιγματίσουν ως αποκλίνουσα τη διαστροφή του ενόχου διεγείροντας τον κοινό αποτροπιασμό αλλά και την πλέον νοσηρή λαγνοθηρεία, η γραφή του Γιάννη Μαυριτσάκη ενδιαφέρεται να αναδείξει πίσω από την αποκλίνουσα συμπεριφορά την τρέχουσα, το ανθρώπινο πίσω από το απάνθρωπο, το αρχετυπικό κίνητρο πίσω από την ακρότητα και το έγκλημα. Γι’ αυτό και εστιάζει περισσότερο στον ψυχικό απόηχο των γεγονότων, παρά στα γεγονότα τα ίδια. Η πλοκή του έργου αναπτύσσεται σε αργό, αραιό ρυθμό, αφήνοντας τη δράση στη μύχια φαντασία των ηρώων να διαφανεί μέσα από την εξαιρετικά λεπτοδουλεμένη διαλογική τους αντιπαράθεση. Τόσο ο Βόλφγκανγκ και η Φαμπιέν όσο και ο Γείτονας, η Μητέρα, ο Φίλος και η Γυναίκα έχουν μεν ρεαλιστική βάση ως χαρακτήρες, αλλά ο συγγραφέας τούς παραμορφώνει για να τους μετατρέψει σε συμβολικά πλάσματα ενός κόσμου που ενορχηστρώνεται από το Φάντασμα του πατέρα, όπου μόνο τα αρπακτικά επιβιώνουν. Τα δε στοιχεία που συνθέτουν το σκηνικό φόντο –ο κήπος, το αυτοκίνητο, το υπόγειο, απομεινάρια μιας άλλοτε ειρηνικής ζωής– δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να ενδυναμώνουν ακόμη περισσότερο τη αίσθηση του εφιάλτη στο εσωτερικό του καθενός.
«Ο έρωτας θα έπρεπε να είναι αλλιώς…», λέει ο Βόλφγκανγκ. « Θα έπρεπε να ξεχωρίζεις κάποιον… Να τον διαλέγεις ανάμεσα σε όλους τους άλλους και να μένεις μαζί του για πάντα». Μετά το Τυφλό σημείο, που είχε ως θέμα την απώλεια του αγαπημένου προσώπου και την αποσταθεροποίηση που προκαλεί, στο Wolfgang ο Γ. Μαυριτσάκης εξερευνά τον φόβο της απώλειας ως φόβο προδοσίας. Αυτήν τη φορά, η ερωτική σχέση δεν εξιδανικεύεται αλλά αποδομείται, εκτίθεται στην πλέον νοσηρή της πλευρά, ως άρρωστη ένωση, όπου αναπαράγονται ο εγωκεντρισμός, η επιθετικότητα και τα συμπλέγματα μιας κοινωνίας που εξακολουθεί να προσδιορίζεται από το ζητούμενο της ανδρικής υπεροχής.
Ο φόβος της προδοσίας που καθοδηγεί τον Βόλφγκανγκ δεν εκπορεύεται από τη συμπεριφορά της γυναίκας που έχει απέναντί του, όποια κι αν είναι αυτή. Δεν είναι συνέπεια του έρωτά του ούτε της ανάγκης του για αναγνώριση που θα πρόβαλλε μοναδικά σ’ ένα αγαπημένο πρόσωπο. Αυτός ο φόβος προηγείται της σχέσης, της όποιας σχέσης, είναι ένας φόβος ριζωμένος στο Αρσενικό, στον ίδιο τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν τίποτα να μην απειλούσε την ισχύ του περισσότερο από τη γυναικεία απιστία. Ένα και μοναδικό φάρμακο υπάρχει εναντίον του: να φιμωθεί η ίδια του η πηγή. Η επιβίωση του αρσενικού προϋποθέτει τη φίμωση του θηλυκού. Η Φαμπιέν, το θηλυκό αντικείμενο της επιλογής του Βόλφγκανγκ, πρέπει να απομονωθεί από όσο πιο μικρή γίνεται ώστε η αγνότητά της να διασωθεί και να αξιωθεί πραγματικά εκείνον που την επέλεξε ο οποίος, υπό την προϋπόθεση αυτή, θα γίνει για εκείνην «ο πιο ωραίος και ο πιο δυνατός άντρας του κόσμου». Αλλά μήπως η διαστροφή του ήρωα δεν εκφράζει μια διαχρονική ανδρική φαντασίωση, η οποία εξωθείται εδώ στο ακρότατο όριό της;
[…]
Δήμητρα Κονδυλάκη