Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας: Το «δώρο του Πεντάσχοινου»

Επαρχία Λάρνακας

680 μόνιμοι κάτοικοι

«Γεύσεις ζυμαρικών»

Ξεχωριστές πινελιές

Νερόμυλος του Χατζιατού

Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού

Σύλλογος Γυναικών Υπαίθρου

Η κοινότητα βρίσκεται στα νοτιοανατολικά παράλια της Λάρνακας και απέχει μόλις 20 χιλιόμετρα από την πόλη. Έχει γειτονικά χωριά την Κοφίνου, τη Σκαρίνου, την Αλαμινό, το Μαρώνι, τον Ψεματισμένο, την Τόχνη και τη Χοιροκοιτία.

Στα ανατολικά της κοινότητας βρίσκεται το βουνό «Στεφάνι», το δεύτερο πιο ψηλό της κοινότητας. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει από ψηλά ολόκληρη τη Λάρνακα και την περιοχή Βασιλικού. Στο σημείο εκεί υπάρχει ένα παγκάκι, σαν μια κορνίζα, και ο επισκέπτης μπορεί να φωτογραφηθεί με εξαιρετική θέα.

Ακόμα, βολτάροντας στο χωριό διαπιστώνει κανείς πως οι όμορφες πινελιές που δίνονται στα γραφικά δρομάκια κάνουν όλο και πιο πολύ τον άλλο να το ερωτεύεται ξανά και ξανά. Οι πινελιές αφορούν παράξενα παγκάκια σε διάφορους τόπους στην κοινότητα, όπως επίσης πολύχρωμα, ξύλινα παραθυρόφυλλα των τουρκοκυπριακών κατοικιών. Επίσης, η είσοδος προς την κεντρική πλατεία του χωριού φαντάζει όλο και πιο ξεχωριστή, αφού δεξιά και αριστερά υπάρχουν γλαστρούλες με πολύχρωμα λουλούδια. Το πιο ξεχωριστό είναι το κάτω μέρος της εισόδου, το οποίο συνδέεται με την πλατεία και το χώρο όπου πραγματοποιούνται ποικίλες εκδηλώσεις.

Το χωριό ήταν μικτό και μέχρι το 1975 κατοικούσαν μαζί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Σήμερα κατοικούν 680 μόνιμοι Ελληνοκύπριοι. Ο κοινοτάρχης Ιάκωβος Στεφάνου, σχολιάζοντας τον σημερινό αριθμό του πληθυσμού, υποστήριξε ότι ο Άγιος Θεόδωρος μπορεί να είναι μικρή κοινότητα, αλλά υπάρχει ζωή και ζωντάνια. «Διαθέτουμε ένα μεγάλο παραλιακό μέτωπο 8,5 χιλιομέτρων, που υπάρχουν γύρω στις 200 παραθεριστικές κατοικίες. Υπάρχει οργανωμένη παραλία και ψαροταβέρνες. Το 10% των κατοίκων ασχολείται με τη γεωργοκτηνοτροφία και κάποιοι άλλοι δουλεύουν στις πόλεις, ή ακόμα και στις τοπικές επιχειρήσεις».

Πολλοί κάτοικοι εξέφρασαν την εκτίμησή τους προς τους ιδιοκτήτες του κρεοπωλείου που βρίσκεται στον Άγιο Θεόδωρο για την προσφορά τους. Υποστήριξαν ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει κρεοπωλείο σε ένα χωριό, γιατί προμηθεύονται από εκεί όλα τα είδη κρεάτων και δεν χρειάζεται να πηγαίνουν σε μεγαλύτερα χωριά με περισσότερες υπηρεσίες. Ο Λεόντιος Ανδρέου, ένας από τους ιδιοκτήτες του κρεοπωλείου, ανέφερε ότι το να είναι κάποιος κρεοπώλης είναι πολύ δύσκολο επάγγελμα, γιατί χρειάζεται πάντα να είναι στο πόδι, όλες τις μέρες της εβδομάδας. Πρόσθεσε ότι ως ιδιοκτήτες κρεοπωλείου στοχεύουν στην παρασκευή γνήσιων και παραδοσιακών εδεσμάτων όπως σεφταλιές, κρασάτα, λουκάνικα, γιαούρτι και τα συναφή.

Στην κοινότητα διατηρείται, ήδη από το 1983, ένα καφενείο, ταυτόχρονα και παραδοσιακό παντοπωλείο. Ο υπεύθυνος Θεόδωρος Μάμα Χατζηνικόλα ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ο συγκεκριμένος χώρος έχει σημαντική αξία γι’ αυτόν γιατί συνεχίζει την παράδοση του καφενείου, χωρίς να χάνεται η αρχική ιδέα του παππού του. «Δουλεύω 365 μέρες το χρόνο και νιώθω υπόχρεος όποιος περαστικός χρειάζεται καφέ να του ψήσω, όποιος χρειαστεί τα απαραίτητα, από πρώτες βοήθειες μέχρι εδέσματα, να ’μαι εκεί παρών. Ακόμα και Κυριακές».

Η εύφορη γη του Αγίου Θεοδώρου

Ο Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας είναι κτισμένος κατά μήκος του ποταμού Πεντάσχοινου και αυτό, φυσικά, ωφελεί τη γη του. Ο γεωργός Αντώνης Σελιάς εξήγησε ότι η γη του χωριού είναι εύφορη, γιατί βρίσκεται μεταξύ μικρών και μεγάλων βουνών. Η πεδιάδα μεγαλώνει προς την κατεύθυνση της θάλασσας, καταλήγοντας έτσι σε μια μεγαλύτερη, εύφορη πεδιάδα. Στρέφοντας το χρόνο πίσω, ο κ. Αντώνης ανέφερε ότι η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών. «Η καλλιέργεια των πορτοκαλιών, των λεμονιών και των μανταρινιών έδινε ζωή στους κατοίκους. Θυμάμαι ότι πριν 70 χρόνια περίπου είχαμε φυτεμένα 2.200 στρέμματα εσπεριδοειδών».

Σήμερα καλλιεργούνται σε κάποιο βαθμό ποσότητες εσπεριδοειδών. Η αντιπρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Αγίου Θεοδώρου, Γεωργία Ποιηταρίδου, ανέφερε ότι «το Κοινοτικό Συμβούλιο αγόρασε ένα περιβόλι του χωριού και ο επισκέπτης θα μπορεί να ξαποστάσει εκεί και να φάει όσα φρούτα επιθυμεί. Ένα ακόμα μεγάλο έργο που ετοιμάζουμε, και είναι προς το τέλος, είναι το μονοπάτι της φύσης. Ένα φαράγγι με σπηλιές με παρατηρητήριο πουλιών και διαφόρων φυτών».

Ο κάθε επισκέπτης μπορεί ακόμα να επισκεφτεί και το μουσείο Ελιόμυλου, το οποίο ανακαινίστηκε πρόσφατα. Μπορεί ακόμα να δει το τουρκοκυπριακό τέμενος.

Στρέφοντας το χρόνο πίσω

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας δημιουργήθηκε από τη φυγή κατοίκων που έμεναν σε οικισμούς στα νότια παράλια της Κύπρου, όπως συνέβη και σε άλλες κοινότητες, γι’ αυτό και το όνομά του δεν σημειώνεται σε παλιούς χάρτες. Οι πειρατικές επιδρομές που συνέβησαν στην Κύπρο ανάγκασαν τους κατοίκους των πρώτων οικισμών να μεταφερθούν στην ενδοχώρα, για κάλυψη και ασφάλεια. Με το πέρασμα του καιρού ο Άγιος Θεόδωρος αναπτύχθηκε στη σημερινή τοποθεσία. Η Γεωργία Ποιηταρίδου εξήγησε την τοποθεσία «Πεντάσχοινο», η οποία σχετίζεται με το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου. «Εκεί έζησε ο Άγιος και υπάρχει ο τάφος και ο ναός του, ο οποίος χρονολογείται γύρω στο 700-800 μ.Χ. Έχουν βρεθεί τα ερείπια, έπειτα από ανασκαφές που έγιναν από πρωτοβουλία των νέων της κοινότητας».

Πώς πήρε το όνομά του

Στα νότια του χωριού, στην ανατολική όχθη του ποταμού Πεντάσχοινου, βρίσκεται ο Νερόμυλος του Χατζιατού, ένα πετρόκτιστο κτίσμα το οποίο έχει μία όμορφη και ξεχωριστή ιστορία. «Ο νεαρός Αετός από την Πάχνα έφτασε στο χωριό έπειτα από την άρνησή του να παντρευτεί με μία φίλη του που δεν ήθελαν να παντρευτούν. Ήταν πολύ καλός και φιλόξενος και όταν ήρθαν οι φονιάδες που έστειλε ο πατέρας της κοπέλας για να τον σκοτώσουν, δεν ήθελαν να το πράξουν. Του είπαν να αλλάξει το όνομά του να γίνει ο Χατζιαετός και να τους δώσει το μαντήλι που κρατούσε από την κοπέλα, ώστε να νομίζει ο πατέρας της ότι τον σκότωσαν». Από τότε ο Χατζιατός είχε μείνει εκεί, δημιουργώντας γεφύρια στην περιοχή, για να μπορεί να μεταφέρει νερό, ώστε να δουλεύει ο μύλος που βρήκε στην περιοχή εκεί σε αχρησία.

Υποστηρίζεται ότι η ονομασία του χωριού σχετίζεται με τον Άγιο Θεόδωρο του Τήρωνος, γεννημένου στη Χουμιαλά της Καππαδοκίας. Στάλθηκε από τον επικεφαλής του στρατού που υπηρετούσε, σε μια περιοχή που κοντά υπήρχε ένα δάσος. Εκεί ζούσε ένα μεγάλο φίδι, τρόμος και φόβος όλων των ανθρώπων της περιοχής. Ο Άγιος Θεόδωρος πήρε την απόφαση και σκότωσε το φίδι. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, παρόμοιο γεγονός συνέβη και στην κοινότητα Αγίου Θεοδώρου Λάρνακος, σε μια σπηλιά που υπάρχει κοντά στην έξοδο του ποταμού Πεντάσχοινου. «Αυτό το φίδι στο χωριό λέγεται ότι είχε μήκος πέντε σχοινιά. Κάποιοι λένε ότι κάποιος εισηγήθηκε να πάρουν πέντε ασκιά με κρασί και να τα απάλειψαν με αίμα ζώου, με ασβέστη, ώστε να το φάει και να πεθάνει».

Λαογραφικός Όμιλος «Πεντάσχοινος»

Ο Λαογραφικός Όμιλος «Πεντάσχοινος» κάνει την κοινότητα να σφύζει από ζωή με τις δραστηριότητές του, που δεν είναι άλλες από χορό και θέατρο. Σύμφωνα με τον οργανωτή του ομίλου, Μιχάλη Θεοχάρους, ο Λαογραφικός Όμιλος «Πεντάσχοινος» ιδρύθηκε το 2003 και έκτοτε έχει αναδείξει πολύ μεγάλο έργο στην κοινότητα από νέα άτομα που ασχολούνται εθελοντικά για το αποτέλεσμά τους, τόσο για να αναδείξουν την παράδοση της κοινότητας και της Κύπρου γενικότερα, όσο και για να ασχολούνται οι νέοι με κάτι δημιουργικό. «Πάντα στον Άγιο Θεόδωρο υπήρχε η καλλιτεχνική φλέβα και με τον όμιλο αυτό δίνεται η ευκαιρία σε νέους να αναδείξουν τα ταλέντα τους αλλά και να κοινωνικοποιηθούν, μαθαίνοντας κυρίως τις αξίες της συνεργασίας και της προσφοράς», ανέφερε ο κ. Μιχάλης.

Πριν έξι χρόνια τα μέλη του ομίλου είχαν την ιδέα να δημιουργήσουν το τριήμερο Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού, το 1οΠαρασκευοσαββατοκύριακο του Αυγούστου, φτάνοντας τον ερχόμενο Αύγουστο να πραγματοποιούν το 7οστη σειρά φεστιβάλ. «Ανεβάζουμε θεατρική παράσταση και δίνουν συναυλία γνωστοί Έλληνες τραγουδιστές. Πέρσι συνεργαστήκαμε και με τον Σύλλογο Γυναικών Υπαίθρου Λάρνακας, ο οποίος έχει την έδρα του στον Άγιο Θεόδωρο. Έτσι παρουσιάστηκαν τρεις σημαντικές τέχνες. Το θέατρο, η μουσική και η παράδοση που στόχευε στην παρασκευή παραδοσιακών ζυμαρικών, μιας και ο Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας είναι φημισμένος για τα ζυμαρικά», εξήγησε ο οργανωτής.

Σύλλογος Γυναικών Υπαίθρου

Η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Υπαίθρου, Γεωργία Ποιηταρίδου, ανέφερε ότι είναι σημαντικό στη σημερινή εποχή οι γυναίκες να συνεργάζονται και να δραστηριοποιούνται με την παρασκευή παραδοσιακών εδεσμάτων και με τις διάφορες παραδοσιακές ασχολίες. Ανέφερε ότι «ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 2004 και συμμετέχουν 500 μέλη γυναικών από 22 κοινότητες της περιοχής. Στοχεύουν κυρίως στην ενασχόληση και στη στήριξη των γυναικών και στη διατήρηση της παράδοσης».

Σχετικά με τη νέα καινοτομία «Γεύσεις ζυμαρικών» στο περσινό Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού, η κ. Ποιηταρίδου είπε το εξής: «Σκεφτήκαμε ότι θα ήταν ωραία να αναβιώσουμε τα ζυμαρικά που έφτιαχναν παλιότερα οι γυναίκες του Αγ. Θεοδώρου Λάρνακας, κατασκευάζοντας έτσι όλων των ειδών ζυμαρικά».

Η Μαρίνα Ξενοφώντος έχει τη δική της βιοτεχνία παραδοσιακών εδεσμάτων στον Άγιο Θεόδωρο με πρωταγωνιστές τα ζυμαρικά. Είναι επίσης μέλος του Συλλόγου και όπως εξήγησε συμμετείχε και αυτή στο Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού μαζί με τις υπόλοιπες γυναίκες του συλλόγου. «Από τον καιρό που ήμασταν μικρές θυμάμαι ότι το χωριό μας ήταν το χωριό των παραδοσιακών ζυμαρικών. Με το σκλινίτζι ξεκινούσαμε δουλειά, με το μυστικό της συνταγής να βγαίνει πάντα μαλακή η ζύμη».

Πηγή : Dialogos