Δύσκολα θα πειστούν στις Βρυξέλλες για την Δεκέλεια

Πηγή: philenews.com

Από νέα στοιχεία που γίνονται γνωστά συνάγεται πως δεν θα είναι καθόλου εύκολο να πειστεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκρίνει, ως έχει, το αίτημα της Κύπρου για παράταση μέχρι το 2028 της λειτουργίας των έξι ρυπογόνων ατμοστροβίλων στη Δεκέλεια, λόγω προβλημάτων στην επάρκεια ηλεκτρισμού και στην ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος. Κι αυτό γιατί οι κυπριακές αρμόδιες Αρχές εμφανίζονται να δυσκολεύονται να διασφαλίσουν έναντι της Κομισιόν ότι αυτή η παρέκκλιση θα είναι η τελευταία και ότι από το 2028 δεν θα λειτουργούν οι έξι ατμοστρόβιλοι, οι οποίοι ήδη από τις αρχές του 2022 λειτουργούν κατά παράβαση της Οδηγίας για τους βιομηχανικούς ρύπους.

Το πλήθος των διευκρινίσεων που ζήτησε (μέχρι τέλος Ιανουαρίου) η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος, της ΕΕ, από τις κυπριακές Αρχές (γράψαμε σχετικά στις 12/1/2023), ως προς την στοιχειοθέτηση του αιτήματος, προφανώς σχετίζεται με την πολυπλοκότητα του ζητήματος αλλά και την καθόλου ξεκάθαρη κατάσταση που υπάρχει ως προς την πραγματική δυνατότητα των κυπριακών Αρχών να ξεπεράσουν τα προβλήματα που καθιστούν σήμερα αδύνατη την απενεργοποίηση των ρυπογόνων μονάδων και να καταφέρουν έστω το 2028 να τις θέσουν εκτός λειτουργίας, όπως προβλέπει η νέα δέσμευση προς την Κομισιόν. Η ΕΕ επιθυμεί, επίσης, να περιορίσει, αν αυτό κριθεί δυνατό, τη διάρκεια της παράβασης της Οδηγίας για τους βιομηχανικούς ρύπους ή την εξεύρεση κάποιας εναλλακτικής επιλογής προς την ίδια κατεύθυνση.

Οι ανησυχίες της υπουργού

Από τα πρακτικά μιας σημαντικής διυπουργικής σύσκεψης (υπουργός Ενέργειας, υπουργός Περιβάλλοντος) που πραγματοποιήθηκε στις 12/9/2022, παρουσία πολλών υπηρεσιακών και εκπροσώπων αρμόδιων Αρχών (μεταξύ τους, ΡΑΕΚ, Διαχειριστής Μεταφοράς, ΑΗΚ), είναι ξεκάθαρο πως σχεδόν κανένας από όσους συμμετείχαν δεν ήταν βέβαιος ότι τα προβλήματα στην ασφάλεια του συστήματος μπορούν όντως να ξεπεραστούν μέχρι το 2028, ώστε να απενεργοποιηθούν οι προβληματικοί ατμοστρόβιλοι της Δεκέλειας.

Είναι ενδεικτικές οι παρεμβάσεις που έκανε στη διάρκεια της σύσκεψης η υπουργός Ενέργειας, όταν διαπίστωσε από τη συζήτηση που προηγήθηκε ότι η υπόσχεση προς την ΕΕ για απενεργοποίηση των ατμοστροβίλων το 2028 (ή 2029 ή 2030, βάσει άλλων σεναρίων που εξετάστηκαν αλλά δεν υιοθετήθηκαν τελικά) στην ουσία βασίζεται σε παραδοχές και προϋποθέσεις που η υλοποίησή τους δεν εξαρτάται αποκλειστικά από το κράτος και σε κάθε περίπτωση είναι αμφίβολη.

Ειδικότερα, παίρνοντας τον λόγο μετά την παράθεση από τους τεχνοκράτες των σοβαρών προβλημάτων που υπάρχουν για τη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος χωρίς τις μονάδες στη Δεκέλεια (γράψαμε σχετικά στις 17/1/2023) και την εκτίμησή τους ότι δύσκολα θα ξεπεραστούν αυτά τα προβλήματα μέχρι το 2028, η Νατάσα Πηλείδου εξέφρασε ανησυχία. Και είπε, σύμφωνα με τα πρακτικά που ετοίμασε το Υπουργείο Ενέργειας: «Οι δυσκολίες και οι αβεβαιότητες που εμπεριέχονται σε όλα τα σενάρια είναι πολλές και η πρόκληση είναι να βρεθεί ένας αξιόπιστος τρόπος για να παρουσιαστεί το αίτημά μας στην Ευρ. Επιτροπή. Και οι ίδιοι θα αντιληφθούν», πρόσθεσε η υπουργός, «ότι υπάρχουν πολλές προκλήσεις και υπαρκτά προβλήματα, που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν».

Και συνέχισε: «Με ανησυχεί το γεγονός ότι για ορισμένα από τα προβλήματα δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και τρόπος επίλυσής τους. Η κάθε αποτυχία στην υλοποίηση οποιουδήποτε χρονοδιαγράμματος για τις ενέργειες που περιλαμβάνονται σε κάθε σενάριο θα έχει ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη καθυστέρηση στην απενεργοποίηση των έξι ατμοστροβίλων στη Δεκέλεια».

Η διασύνδεση με Κρήτη…

Σε άλλο σημείο της σύσκεψης, η υπουργός Ενέργειας παρενέβη ξανά, για να επισημάνει: «Το σίγουρο είναι ότι, τόσο με το απαισιόδοξο σενάριο (σ.σ. ως προς τον χρόνο απενεργοποίησης των μονάδων) όσο και με το αισιόδοξο σενάριο, γίνονται πολλές παραδοχές, οι οποίες δεν εξαρτώνται από εμάς, λ.χ. η υλοποίηση της διασύνδεσης (σ.σ. EuroAsia Interconnector) ή η έλευση φυσικού αερίου ή η υλοποίηση επενδύσεων από ανεξάρτητους παραγωγούς. Έχω την άποψη ότι θα πρέπει να πάμε (σ.σ. στην ΕΕ) με το πιο ρεαλιστικό σενάριο».

Νωρίτερα στη συζήτηση, η Υπηρεσία Ενέργειας είχε καταθέσει, μέσω του διευθυντή της, ως εισήγηση αρ. 1, ότι «με τα δεδομένα που έχουμε ενώπιον μας, δεν υπάρχει ρεαλιστικά η δυνατότητα απενεργοποίησης του σταθμού Δεκέλειας πριν από το έτος 2030». Στη συνέχεια, υποβλήθηκαν και άλλες εισηγήσεις από την υπηρεσία, για το ενδεχόμενο συντομότερης απενεργοποίησης, με επισήμανση όμως πολλών δυσκολιών και προϋποθέσεων για την επίσπευση της άρσης των τεχνικών προβλημάτων που επηρεάζουν την ασφάλεια του συστήματος αλλά και την επάρκεια ηλεκτρισμού.

Φαίνεται, δε, μέσα από τα πρακτικά ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες που λήφθηκαν υπόψη για να καθοριστεί το 2028 ως έτος απενεργοποίησης των έξι μονάδων είναι η σχεδιαζόμενη λειτουργία, την 1/1/2028, της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κρήτη, κάτι καθόλου βέβαιο, όπως φαίνεται μέσα και από τη συζήτηση που προηγήθηκε στη σύσκεψη. Η διασύνδεση θα βοηθήσει στην επίλυση κάποιων προβλημάτων στην ασφάλεια του συστήματος, αλλά αναφέρθηκε πως είναι δυνατό αυτή να γίνει το 2030. Και σε αυτή την περίπτωση, αν δεν δοθούν στο μεταξύ άλλες τεχνικές λύσεις στα προβλήματα, θα πρέπει να ζητηθεί νέα παράταση στη λειτουργία της Δεκέλειας.

– Μία από τις εναλλακτικές ή συμπληρωματικές επιλογές που εξετάζονται είναι η εγκατάσταση μιας νέας μονάδας ηλεκτροπαραγωγής, οπωσδήποτε όχι στην περιοχή Βασιλικού, για να μην υπάρχουν τα προβλήματα με τα «ρεύματα βραχυκύκλωσης» ή την τάση, κλπ. Αναφέρθηκε πως αυτή η μονάδα θα μπορούσε να εγκατασταθεί στη Δεκέλεια (προφανώς από την ΑΗΚ) ή σε χώρο άλλο, στο κεντρικο-ανατολικό τμήμα του συστήματος.