ΕΤΥΚ Vs Φαρμακοποιοί: Οι έξι δεσμεύσεις και ο κίνδυνος επιβολής προστίμου

Δαμόκλειος σπάθη για τον Παγκύπριο Φαρμακευτικό Σύλλογο (ΠΦΣ) αποτελούν οι έξι δεσμεύσεις που έχει λάβει έναντι της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα του επιβληθεί διοικητικό πρόστιμο μέχρι το 10% του κύκλου εργασιών του ο οποίος πραγματοποιήθηκε κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος. Η απόφαση της ΕΠΑ προέκυψε μετά από προσφυγή της ΕΤΥΚ στην ΕΠΑ καταγγέλλοντας τον ΠΦΣ για αθέμιτες πρακτικές.

Καταγγελία
Η ΕΤΥΚ και το Ταμείο Υγείας-ΕΤΥΚ στην καταγγελία τους, το 2016, στην καταγγελία τους σημείωναν ότι, «ο ΠΦΣ ως ένωση επιχειρήσεων ελέγχει το ΣΥΝΟΛΟ της σχετικής αγοράς αφού έχει, νομικά αλλά και ουσιαστικά με τις ενέργειές του, υπό τον έλεγχο του όλα τα φαρμακεία και φαρμακοποιούς».

Στην καταγγελία αναφέρεται ότι οι Κανονισμοί 12 και 23 του περί Φαρμακοποιών (Σύλλογοι, Πειθαρχία και Ταμείον Συντάξεων) Νόμου του 1972 -Δεοντολογικοί Καvovισμoί, οι οποίοι εκδόθηκαν από τον ΠΦΣ, περιορίζουν τον ανταγωνισμό και έρχονται σε αντίθεση με τις αρχές του. Συγκεκριμένα, ο Κανονισμός 12 απαγορεύει τη διαφήμιση και ο Κανονισμός 23 απαγορεύει τη σύναψη συμβάσεων σχετικών με την εξάσκηση του επαγγέλματος σε φαρμακοποιό εάν δεν την υποβάλει πρώτα στον οικείο Τοπικό Φαρμακευτικό Σύλλογο προς έγκριση.

Στην καταγγελία αναφέρεται επίσης ότι ο ΠΦΣ δρώντας ως ένωση επιχειρήσεων, επιχειρεί να ελέγξει το σύνολο της αγοράς, απαγορεύοντας μεμονωμένες συμφωνίες, επιβάλλοντας τρόπους λειτουργίας των επιχειρήσεων των φαρμακείων με απώτερο σκοπό τον έλεγχο των τιμών (ουσιαστικά τη συγκράτηση των τιμών προς τα πάνω) και τον περιορισμό του ανταγωνισμού.

Περαιτέρω στην καταγγελία αναφέρεται ότι μετά από απόφαση της εταιρείας SUNRISE PHARMACY LTD, τα μέλη της ΕΤΥΚ που εξυπηρετούνται από το φαρμακείο στο οποίο η ΕΤΥΚ συμμετέχει μέσω της εταιρείας FIGUERAS HOLDINGS LTD, τυγχάνουν συγκεκριμένης έκπτωσης, ενώ η πληρωμή των οφειλόμενων προς το φαρμακείο διευθετείται με μέθοδο που έχει συμφωνηθεί με το ΤΥΕΤΥΚ. Σημειώνεται ότι την ίδια μέθοδο προτείνουν να εφαρμόσουν ομοιόμορφα σε όλα τα φαρμακεία που επιθυμούν να συνεργαστούν με το ΤΥ-ΕΤΥΚ. Tο συγκεκριμένο γεγονός, αναφέρει στην καταγγελία της η ΕΤΥΚ, έχει «ενοχλήσει» τον ΠΦΣ.

Στην καταγγελία γίνεται επίσης αναφορά στη νομοθετική ρύθμιση η οποία εξαιρεί από την προϋπόθεση του Νόμου, που προνοεί ότι εταιρεία που διεξάγει την επιχείρηση φαρμακοποιού πρέπει να ελέγχεται κατά 51% τουλάχιστον από φαρμακοποιό, μόνο τα φαρμακεία που ανήκουν στις συντεχνίες ΠΕΟ, ΣΕΚ και ΔΕΟΚ. Σύμφωνα με την ΕΤΥΚ, με την εν λόγω «απόφαση»/νομοθετική ρύθμιση που εξαιρεί τις τρεις συντεχνίες, δημιουργείται παρακώλυση, περιορισμός και νόθευση του ανταγωνισμού εντός της Δημοκρατίας σε βάρος της ΕΤΥΚ.

Όσον αφορά το ΤΥ-ΕΤΥΚ, σημειώνεται ότι, στο πλαίσιο της δραστηριοποίησης του προσπάθησε να συνάψει συμφωνίες με ιδιωτικά φαρμακεία με σκοπό όχι το κέρδος, αλλά την καλύτερη εξυπηρέτηση των μελών του. Σύμφωνα με τους καταγγέλλοντες: «το ΤΥ-ΕΤΥΚ ξεκίνησε συνεργασία με φαρμακείο […] υπό συγκεκριμένους όρους, ήτοι συγκεκριμένη έκπτωση και μέθοδο πληρωμής όσον αφορά τα μέλη του που επισκέπτονται και εξυπηρετούνται από το εν λόγω φαρμακείο. Άμεσα ο ΠΦΣ άσκησε πιέσεις στον εν λόγω φαρμακοποιό αναγκάζοντας τον στο τέλος να υπαναχωρήσει από τη συμφωνία και να αποστείλει και σχετική επιστολή […]». Τέλος, αναφέρεται ότι έχουν ήδη αποτραπεί συνεργασίες με άλλα φαρμακεία σε άλλες επαρχίες και εντός της Λευκωσίας και ότι επιχειρείται να «επιβληθεί» στην εταιρεία SUNRISE PHARMACY LTD ο τρόπος που θα λειτουργεί ως προς την εξυπηρέτηση των πελατών της και δεν αφήνεται να λειτουργήσει ο ελεύθερος ανταγωνισμός.

Απόφαση ΕΠΑ
Μετά από διερεύνηση της καταγγελίας η ΕΠΑ κατέληξε ομόφωνα στο συμπέρασμα ότι ο ΠΦΣ με τις αποφάσεις του ως ένωση επιχειρήσεων παραβαίνει εξ αντικειμένου τις διατάξεις του Νόμου με άμεσο ή έμμεσο καθορισμό των τιμών αγοράς ή πωλήσεως, καθώς με την απόφασή του κατεύθυνε/οδήγησε τους φαρμακοποιούς/μέλη του να πωλούν σε καθορισμένες τιμές τα φαρμακευτικά προϊόντα, βάσει του σχετικού κάθε φορά Υπουργικού Διατάγματος που ίσχυε και το οποίο καθόριζε τη Μέγιστη Λιανική Τιμή ανά τακτά χρονικά διαστήματα, οι οποίες κατέληγαν σε καθορισμένες τιμές (fixed), αποσκοπώντας στον περιορισμό του ανταγωνισμό στην αγορά διάθεσης φαρμακευτικών προϊόντων και υπηρεσιών.

Παράλληλα, αποφάσισε πως ο ΠΦΣ με τον τρόπο που ερμηνεύει τον Κανονισμό 23 περιορίζει εξ αντικειμένου τον ανταγωνισμό στη σχετική αγορά απαγορεύοντας σε οπoιovδήπoτε φαρμακοποιό / μέλος το δικαίωμα του να συμβληθεί με το ΤΥ-ΕΤΥΚ, με σκοπό την αποφυγή παροχής εκπτώσεων, και με απόφασή του απαγόρευσε σε οπoιovδήπoτε φαρμακοποιό/μέλος το δικαίωμα να διαφημίζει την παροχή από αυτόν οποιονδήποτε φαρμακευτικών υπηρεσιών και την πώληση μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων ή άλλων φαρμακευτικών ειδών, αποσκοπώντας στον περιορισμό του ανταγωνισμού στη σχετική αγορά.

Δεσμεύσεις
Ο ΠΦΣ μετά την Έκθεση Αιτιάσεων της ΕΠΑ πρόβεη σε έξι δεσμεύσεις:

Δέσμευση 1: «Η λιανική τιμή πώλησης οποιουδήποτε φαρμακευτικού προϊόντος από φαρμακοποιό δεν θα υπερβαίνει τυχόν ανώτατες λιανικές τιμές πώλησης που καθορίζονται βάσει νόμου, συμπεριλαμβανομένου, χωρίς περιορισμό, του περί Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης (Έλεγχος Ποιότητας, Προμήθειας και Τιμών) Νόμου του 2001 (Ν. 70(Ι)/2001) όπως εκάστοτε τροποποιείται ή/και αντικαθίσταται.».

Δέσμευση 2: «Ο κάθε φαρμακοποιός δύναται να καταλήξει σε συμφωνία για την διάθεση των φαρμακευτικών προϊόντων ή/και την παροχή οιονδήποτε συναφών επαγγελματικών υπηρεσιών με οποιοδήποτε τρίτο πρόσωπο, νοουμένου ότι η εν λόγω συμφωνία ικανοποιεί τις πρόνοιες του Κανονισμού 3 και του Κανονισμού 18».

Δέσμευση 3: «Τηρουμένων των Κανονισμών 3 και 18, ο φαρμακοποιός δύναται να διαφημίζει τις υπηρεσίες του, νοουμένου ότι δεν παραβιάζονται οι πρόνοιες νομοθεσιών που ρυθμίζουν την διαφήμιση, συμπεριλαμβανομένων, χωρίς περιορισμό, των σχετικών προνοιών του περί Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης (Έλεγχος Ποιότητας, Προμήθειας και Τιμών) Νόμου του 2001 (Ν.70(Ι)/2001) και του περί των Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών των Επιχειρήσεων προς τους Καταναλωτές Νόμου του 2007 (Ν. 103(1)72007), όπως εκάστοτε τροποποιούνται ή/και αντικαθίστανται».

Δέσμευση 4: Ο ΠΦΣ δεσμεύεται όπως οι πιο πάνω τροποποιήσεις ολοκληρωθούν μέχρι την 31/10/2020, μετά από έγκριση των εν πιο πάνω τροποποιήσεων από την Γενική Συνέλευση του ΠΦΣ.

Δέσμευση 5: Ο ΠΦΣ δεσμεύεται όπως εφαρμόσει Πρόγραμμα Συμμόρφωσης με το Δίκαιο του Ανταγωνισμού στο πλαίσιο του οποίου θα πραγματοποιηθεί σεμινάριο στα μέλη του Συμβουλίου του ΠΦΣ με θέμα τους κανόνες του Δικαίου του Ανταγωνισμού και τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων και/ή ενώσεων επιχειρήσεων.

Δέσμευση 6: Ο ΠΦΣ δεσμεύεται να υποβάλει υπεύθυνη δήλωση στην Επιτροπή για την εφαρμογή των πιο πάνω δεσμεύσεων μέχρι την 31/10/2020.».

Πρόστιμο
Η Επιτροπή, ενεργώντας στη βάση των αρχών της αναλογικότητας και του άρθρου 25(1) του Νόμου, ομόφωνα αποφάσισε να αποδεχθεί τις προτεινόμενες δεσμεύσεις από μέρους του ΠΦΣ, καθώς με αυτές ήρθησαν οι αντιρρήσεις και/ή ανησυχίες της, οι οποίες είχαν διατυπωθεί στη σχετική Έκθεση Αιτιάσεων. Η Επιτροπή επισημαίνει πως σε περίπτωση άρνησης ή παράλειψης του ΠΦΣ να συμμορφωθεί με τις προτεινόμενες δεσμεύσεις που πρότεινε να αναλάβει και οι οποίες κατέστησαν δεσμευτικές δυνάμει της παρούσας απόφασης, δύναται να επιβάλει διοικητικό πρόστιμο μέχρι το δέκα τοις εκατόν (10%) του κύκλου εργασιών ο οποίος πραγματοποιήθηκε κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος σύμφωνα με το άρθρο 25(2) του Νόμου.