H παιδίατρος Δρ. Μόνικα Μιχαηλίδου μας μιλά για τον ΙΟ COXSACKIE

Τι είναι ο ιός   Coxsackie;

Το γένος των εντεροϊών κατατάσσεται στην  οικογένεια των πικορναϊών που αποτελείται από  τους ιούς της πολιομυελύτιδας,  τους ιούς Coxsackie,  τους ιούς Echo,  και  τους εντεροϊούς 68-71.  Είναι μικρόι ιοί από RNA που περιέχουν κοινά βιοχημικά αλλά διαφορετικά αντιγονικά χαρακτηριστικά.

Ο ιός  Coxsackie απομονώθηκε το 1948 από ανθρώπινα περιττώματα στην πόλη Coxsackie στην Αμερική απο τον G. Dalldorf.

Ποιοί τύποι ιών  Coxsackie υπάρχουν και τι προκαλούν;

Οι ιοί Coxsackie ταξινομούνται σε ομάδα Α που περιλαμβάνει τους ιούς Α1-Α23 και ομάδα Β που περιλαμβάνει τους ιούς Β1-Β6.

Η ομάδα Α προκαλεί συνήθως την κοινή  νόσο Στόματος-Χεριών –Ποδιών με κηλιδοβλατιδώδεις,  φυσαλιδώδεις και ελκωτικές βλάβες που εμφανίζονται στον στοματοφάρυγγα ,  τα χέρια , τα πόδια,  τις παλάμες ή τις πατούσες.   Έπίσης μπορεί να παρουσιάσει  πυρετό 2-3 ημερών,  τραχηλική λεμφαδενίτιδα και επιπεφυκύτιδα.  Συνήθως προκαλείται απο τον Α16 και τον εντεροϊό 71 σε παιδιά κάτω των 9 ετών αλλά κάποτε και σε ενήλικες.

Η ομάδα Β προκαλεί συνήθως πλευροδυνία (Νόσο του Bornholm).  Παρουσιάζει πυρετό,  ξαφνικό πόνο στο θωρακικό και ανώτερο κοιλιακό τοίχωμα που επιδεινώνεται με τον βήχα,  την αναπνοή και πονοκέφαλο που μπορεί να διαρκέσει από 2-12 μέρες.  Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι λοίμωξη απο τον Coxsackie Β4 πυροδοτεί την εκδήλωση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1 σε κάποιους μικρούς ασθενείς.

Παράλληλα να πούμε ότι και οι δύο ομάδες ιών  μπορούν να προκαλέσουν κοινό κρυολόγημα,  ρινοφαρυγγίτιδα,  οξεία γαστρεντερίτιδα,  βρογχιολίτιδα,  βρογχίτιδα και βρογχοπνευμονία.  Σπάνια,  ιοί και από τις  δύο ομάδες μπορεί να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα,  μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα.

Ποιά είναι τα σημεία και τα συμπτώματα της λόιμωξης από ιό  Coxsackie;

Τα πιό συνηθισμένα σημεία και συμπτώματα των ιώσεων αυτών είναι ο πυρετός, ο πονόλαιμος, κακουχία, κόπωση, και μειωμένη όρεξη.  Ο χρόνος επώασης είναι 3-6 μέρες.  Στο στόμα μπορεί να εμφανιστούν μικρά έλκη και σε παιδιά κάτω των 9 ετών μπορεί να παρουσιαστεί και κνισμώδες εξάνθημα στις παλάμες και τις πατούσες.  Μπορεί το εξάνθημα να επηρεάσει επίσης  τη γεννητική περιοχή και τους γλουτούς. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως διαρκούν 7-10 μέρες και ο ασθενής αναρρώνει πλήρως.  Ο ασθενής θα συνεχίσει να μεταδίδει σε μικρό βαθμό τον ιό για βδομάδες μετά την πλήρη ανάρρωση του.  Όχι συχνά, η λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει στην προσωρινή απώλεια νυχιών.  Σπάνια η νόσος μπορεί να επιπλεχθεί με μηνιγγίτιδα (πονοκέφαλος, δυσκαμψία στον αυχένα), μυοκαρδίτιδα (μόλυνση του καρδιακού μυ), περικαρδίτιδα (συλλογή υγρού και φλεγμονή γύρω από την καρδία), ή εγκεφαλίτιδα.

Πως μεταδίδεται ο ιός και ποιοί είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Η λοίμωξη μεταδίδεται με τη πρωκτο-στοματική οδό, αλλά και με τα σταγονίδια στον αέρα όπως επίσης και τη σωματική επαφή με ασθενή που εκδηλώνει τη Νόσο στόματος-χεριών-ποδιών.  Ο ιός μπορεί να βρίσκεται στο σάλιο, τα κόπρανα, στο υγρό που βρίσκεται στις φυσαλίδες πάνω στο δέρμα, και στις ρινικές εκκρίσεις.  Αντικείμενα όπως σκεύη, αλλάχτρες και παιχνίδια που έρχονται σε επαφή με μολυσμένες σωματικές εκκρίσεις μπορεί να λειτουργήσουν ως πηγή μετάδοσης της λοίμωξης σε άλλα άτομα.  Όλοι μπορεί να νοσήσουν απο τους ιούς αυτούς αλλά η συντρηπτική πλειοψηφία είναι παιδιά. Οι έγκυες μπορούν να μεταδόσουν τον ιό στο έμβρυο ή το νεογέννητο τους, με σοβαρές συνέπειες για το βρέφος.  Έτσι για σκοπούς πρόληψης μια έγκυος πρέπει να ενημερώσει τον μαιευτήρα της αν παρουσιάζει συμπτώματα της λόιμωξης πριν τον τοκετό,  ειδικά όσο προσεγγίζει την μέρα του τοκετού.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Συνήθως η διάγνωση τίθεται κλινικά.  Επώδυνες φυσαλίδες στο στόμα, στα χέρια και τα πόδια με πυρετό, θεωρούνται διαγνωστικά σημεία για λοίμωξη με ιό Coxsackie.  Εντούτοις , σπάνια διενεργούνται ιολογικοί  ελέγχοι για ταυτοποίηση του ιού λογω του ότι έχουν ένα  υψηλό κόστος και πρέπει να γίνεται ο έλεγχος αυτός σε εξειδικευμένα μικροβιολογικά κέντρα.  Τα αποτελέματα χρειάζονται 15 μέρες για να ετοιμαστούν.  Έτσι αυτοί οι έλεγχοι σχεδόν ποτέ δεν γίνονται εφόσον οι περισσότερες λοιμώξεις αυτοπεριορίζονται και είναι ήπιες.

Υπάρχει θεραπεία για την λοίμωξη  με ιό Coxsackie;

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία εφόσον η νόσος είναι αυτοπεριοριζόμενη και σε 2-10 μέρες τα συμπτώματα υποχωρούν.  Συνιστάται όμως συμπτωματική θεραπεία αναλγητικό-αντιπυρετικό που να περιορίζει τον πυρετό και τον πόνο στο στόμα.  Η ενυδάτωση είναι πολύ σημαντική για να προληφθεί πιθανή αφυδάτωση ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά, αλλά θα πρέπει να αποφεύγονται οι ξινοί χυμοί για να μην ερεθίζουν τα στοματικά έλκη και να προτιμάται το νερό και το κρύο γάλα τα οποία  ανακουφίζουν τα παιδιά.

Οι σπάνιες επιπλοκές της λοίμωξης αυτής  χρειάζονται εξειδικευμένων και εξατομικευμένες θεραπείες από λοιμωξιολόγους.

Υπάρχει πρόληψη;

Η πρόληψη είναι πολύ δύσκολη αλλά δυνατή.  Με τα παιδιά η τήρηση αυστηρών κανόνων υγειινής είναι αδύνατη.  Σημασία πρέπει να δωθεί στο συχνό πλυσιμο των χεριών των φροντιστών και των βρεφών μετά την αλλαγή της πάνας.  Η προσπάθεια συχνού καθαρισμού αντικειμένων που τα παιδιά έρχονται σε επαφή, ειδικά παιχνίδια, πιπίλες και άλλα αντικείμενα που τοποθετούν στο στόμα τους μπορεί να μειώσει την μετάδοση του ιού.  Η τακτική της συχνής πλύσης των χεριών είναι η καλύτερη προληπτική μέθοδος.  Σήμερα δεν υπάρχει εμβόλιο κατά τω ιών Coxsackie.

Οι έγκυες πρέπει να απογεύγουν την επαφή με ασθενή που εκδηλώνει τη νόσο στόματος-χεριών-ποδιών εφόσον κάποιες μελέτες αναφέρουν αναπτυξιακές ή άλλες ανωμαλίες στο έμβρυο μετά από λοίμωξη της μητέρας με τον ιό αυτό.

Αν και η λοίμωξη αφήνει πίσω της  μόνιμη ανοσία στον ασθενή για το στέλεχος  Coxsackie από το οποίο νόσησε,  το άτομο δεν προστατεύεται απο όλους τους υπόλοιπους ιούς Coxsackie, και έτσι είναι πιθανή η επανεμφάνιση της νόσου αλλά από άλλο στέλεχος της οικογένειας των ιών Coxsackie.

Δρ. Μόνικα Μιχαηλίδου