«Η Χριστοδούλα πρέπει να είναι περήφανη που έχει ευαισθητοποιήσει πολύ κόσμο»

Πηγή: reporter.com.cy

Η Χριστοδούλα, από εκεί ψηλά που βρίσκεται, ίσως να βλέπει κάτω και να νιώθει περήφανη που στο όνομά της έχει ευαισθητοποιήσει τόσο πολύ κόσμο, για να έρθει δίπλα στον Αντικαρκινικό Σύνδεσμο και να μπορεί ο σύνδεσμος, με τη βοήθεια του κοινού και του κράτους να φτιάξει όλα αυτά στην Αροδαφνούσα».

Αυτή η πρόταση, είναι αρκετή για να δείξει την ευγνωμοσύνη που νιώθει ο Αντικαρκινικός Σύνδεσμος Κύπρου, για την αγάπη που λαμβάνει από τον κόσμο. Τον κόσμο που τόσα χρόνια, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, στέκεται αρωγός στο πλάι του και προσφέρει, ώστε να μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες και να φροντίζει άτομα που το έχουν ανάγκη.

Αυτό κάνει για ακόμη μία φορά, ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους της Κύπρου, για να πορευτεί παρέα με το προσωπικό του Αντικαρκινικού Συνδέσμου, σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, για να τιμήσει την μνήμη του ανθρώπου, που στάθηκε η αφορμή για να δημιουργηθούν οι υποδομές, που σήμερα παρέχουν καταφύγιο σε όσους αναζητούν ανακουφιστική φροντίδα και στήριξη.

«Η Χριστοδούλα ήταν μία ασθενής του Δρος Δημήτρη Σουλιώτη, ο οποίος ήταν και ο ιδρυτής αυτού του συνδέσμου. Ως γιατρός της Χριστοδούλας είδε την ανάγκη από πρώτο χέρι, για υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας. Πράγμα που δεν υπήρχε εκείνη την εποχή. Μιλούμε για την Κύπρο του 1974 με τον πόλεμο. Ήταν ασθενής του και υποτροπίασε μέσα στον πόλεμο, που ήταν ήδη αρκετά δύσκολα τα πράγματα. Ήρθε κοντά του και είδε ότι δεν μπορούσε να της παράσχει τη βοήθεια που χρειαζόταν, για να καλυφθούν οι ανάγκες της. Ήταν δύσκολες και οι καταστάσεις του πολέμου, αλλά και όταν ένας ασθενής αντιμετωπίζει μία τέτοια ασθένεια, χρειάζεται στήριξη, χρειάζεται συνεχή φροντίδα. Δεν είναι μόνο μία φορά, καθορίζεις ένα ραντεβού με το γιατρό και κάνεις τις θεραπείες που χρειάζονται. Γενικότερα χρειάζεται φροντίδα και νοσηλευτική και ψυχολογική στήριξη και πνευματική στήριξη, αλλά να δεις και τις ανάγκες που υπάρχουν, τόσο σε αυτούς τους ανθρώπους όσο και στις οικογένειες, που είναι με τον ασθενή σε όλο αυτό το ταξίδι», μας εξήγησε η εκτελεστική διευθύντρια του Αντικαρκινικού Συνδέσμου, Μαρία Ιωαννίδου, η οποία μας δέχθηκε στο γραφείο της, για να μιλήσουμε για την Χριστοδούλα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η γνωστή-άγνωστη ιστορία της ζωής της… Χριστοδούλας

«Είναι η έμπνευση του Δρος Σουλιώτη»

«Η Χριστοδούλα βασικά είναι η έμπνευση του Σουλιώτη και το πείσμα που έβαλε χάρη σε αυτή τη γυναίκα, που τον άφησε με μία πίκρα και απογοήτευση, ότι εκείνος ως επαγγελματίας υγείας, δεν μπορούσε να κάνει κάτι παραπάνω για αυτή τη γυναίκα, την ώρα που είχε ανάγκη. Έτσι, έβαλε στόχο, με αυτό το περιστατικό στο μυαλό του, να χτίσει τις υποδομές του Αντικαρκινικού, την Αροδαφνούσα και το Ευαγόρειο, για να εξυπηρετούνται οι ασθενείς, να τους φροντίζουμε σωστά και να μην μένει κανένας αβοήθητος. Αυτή είναι η ιστορία της Χριστοδούλας. Ήταν πρόσφυγας, που έφυγε από το σπίτι της και δεν φτάνει η προσφυγιά, είχε να αντιμετωπίσει και την ασθένειά της. Άρα, ήταν διπλά χτυπημένη.

Είναι αυτό που γράφει στο ποίημα που ετοίμασε για εκείνη και πώς επηρεάστηκε από τη γυναίκα αυτή, σε εκείνες τις δύσκολες καταστάσεις. Αυτή ήταν και η αιτία να γίνει όλη αυτή η προσπάθεια, μαζί και με άλλους που ευαισθητοποιήθηκαν για να δημιουργήσουν το σύνδεσμο και να βάλουν στόχο να φτιάξουν αυτές τις υπηρεσίες».

Το ποίημα του Δρος Δημήτρη Σουλιώτη

Κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας, η κα. Ιωαννίδου μας έδωσε και το ποίημα του δρος. Σουλιώτη, το οποίο για πρώτη φορά βγαίνει στην δημοσιότητα.

«Αυτός ο πίνακας που θα ‘θελα να ζωγραφίσω αν ήμουν ζωγράφος. Η Χριστοδούλα, 70 χρονών, απ’ την Αμμόχωστο, τώρα κάτω από μία πορτοκαλιά στη Σωτήρα. Ήρθε και με είδε σήμερα το πρωί. Ήταν πάντα κεφάτη. Την πείραζα πολύ. Σήμερα δοκίμασα να την αστειέψω όπως πάντα, αλλά δεν το πέτυχα.

“Πού βρίσκεσαι τώρα, Χριστοδούλα;”, την ρώτησα, μ’ ένα γλυκόπικρο χαμόγελο.

“Κάτω από μία πορτοκαλιά στη Σωτήρα”.

“Έχει ανθούς το δέντρο;”

“Όχι δεν έχει ανθούς”, απάντησε με το δικό της γλυκόπικρο χαμόγελο. “Τ’ αστεία σου δεν πιάνουν σήμερα, γιατρέ”.

“Το ξέρω Χριστοδούλα. Συγχωρέσε με. Δοκίμασα να σου κάνω λίγο κέφι”. Χαμογέλασε πάλι. Την κοίταξα. Φαινόταν πολύ άρρωστη. Η αναπνοή της ήταν δύσκολη. Την εξέτασα. Η δεξιά της μεριά, απ’ όπου της είχαν αφαιρέσει το στήθος πριν πολλά χρόνια, φαινόταν εντάξει. Χτύπησα με τα δάχτυλά μου την πλάτη της. Ένας αμβλύς ήχος έβγαινε από το κάτω μέρος. Υγρό. Γι’ αυτό δυσκολευόταν ν’ αναπνεύσει. Την ξάπλωσα. Έβαλε το χέρι της στο δεξί μέρος της κοιλιάς και τράβηξε το πάχος.

“Εδώ. Έχω όγκο εδώ. Το νιώθω. Με πονάει”.

Ψηλάφησα το συκώτι της. Ήταν διογκωμένο. Της είπα:

“Δεν υπάρχει τίποτα εκεί. Μην ανησυχείς”.

Εκείνη όμως ήξερε. Δεν μπορούσα να την ξεγελάσω.

“Θα βγάλω πλάκα του στήθους σου”.

Γέμισα τη φόρμα. Διεύθυνση: “Πρωτύτερα στην Αμμόχωστο, τώρα πρόσφυγας στη Σωτήρα”. Σημείωσα στο πάνω μέρος της φόρμας: “Παρακαλώ να μου στείλετε τις ακτινογραφίες μόλις είναι έτοιμες”. Τις έστειλαν. Το μισό δεξί μέρος του στήθους της ήταν θολό: γεμάτο υγρό. Κανόνισα για παρακέντηση. Καθαρό υγρό, ανοιχτόχρωμο. Υπάρχει ακόμα μία αμυδρή ελπίδα να μην είναι μετάσταση. Το συκώτι όμως; Της έδωσα “Πρεδνιζόν” και την έστειλα “σπίτι”. Δεν υπήρχε κρεβάτι. Το νοσοκομείο ήταν γεμάτο πληγωμένους στρατιώτες.

“Ξαναέλα τη Δευτέρα Χριστοδούλα. Καλή τύχη”.

Χαμογέλασε το πικρό της χαμόγελο της απόγνωσης. Δεν νομίζω πως θα την ξαναδώ. Θα πεθάνει κάτω από την πορτοκαλιά, στη Σωτήρα, κοντά στην Αγγλική Βάση της Δεκέλειας, στην Κύπρο, θύμα του καρκίνου και του Αττίλα.

Θα ‘θελα να ‘μουν ζωγράφος, για να ζωγραφίσω την Χριστοδούλα να κάθεται κάτω απ’ την πορτοκαλιά, με το γλυκόπικρο χαμόγελό της».

«Η Χριστοδούλα ήταν ένας άνθρωπος που βοηθούσε όλο τον κόσμο»

Με αφορμή την ημέρα που τιμάται η μνήμη της Χριστοδούλας, στον REPORTER μίλησε και ο κ. Φίλιππος Γιαπάνης, ο οποίος έφτιαξε το άγαλμα της Χριστοδούλας, που κοσμεί τη Σωτήρα. Μάλιστα, ο κ. Γιαπάνης ήταν τυχερός, αφού ήταν από τους ανθρώπους που ήξερε τη Χριστοδούλα και το έργο της.

«Είχα την τιμή η Χριστοδούλα να ήταν γειτόνισσα μου, όχι στα σπίτια μας αλλά στα περβόλια μας. Απέναντι από το σπίτι της, υπήρχε στάση λεωφορείου. Η Χριστοδούλα πήγαινε με ένα πλατύ χαμόγελο και όποιος ήταν στην στάση τον ρωτούσε τι θα πιει. Θα πρόσφερε καφέ, λεμονάδα, νερό παγωμένο. Είχε καθημερινά περισσότερη ποσότητα φαγητό, από ό,τι χρειαζόταν στο σπίτι της, επειδή όσοι δεν είχαν φαγητό πήγαιναν σε εκείνη και η Χριστοδούλα τους είχε πάντα έτοιμο ένα πιάτο. Αυτό είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της.

Ο πατέρας μου είχε χάσει την μητέρα του σε αρκετά νεαρή ηλικία, επειδή πήγε να πλύνει τα ρούχα τους μέσα στη δοξαμένη, ήταν έγκυος, έπεσε μέσα και πνίγηκε. Η Χριστοδούλα, για αρκετό καιρό, επί καθημερινής βάσεως, διέσχιζε το χωράφι της, για να δει αν τα ορφανά είχαν φαγητό. Ήταν ο πατέρας μου και τρία άλλα αδέλφια. Αν δεν είχαν φαγητό, τους μαγείρευε καθημερινά».

Η Χριστοδούλα, όπως μαρτυρά ο κ. Γιαπάνης, την περίοδο της εισβολής είχε εγκλωβιστεί στην Αμμόχωστο, μαζί με άλλους ηλικιωμένους.

«Είχε εγκλωβιστεί στην Αμμόχωστο και έμεινε εκεί. Για αρκετές ημέρες, κρυβόταν την ημέρα, με άλλους ηλικιωμένους και τους μαγείρευε και τους φρόντιζε. Την είχαν πιάσει οι Τούρκοι και την χτύπησαν, αλλά όταν τους έδειξε ότι είχε αφαιρεθεί το στήθος της, που έγινε πριν την εισβολή, την άφησαν και σταμάτησαν να την χτυπούν. Την βρήκαν τα Ηνωμένα Έθνη και της είπαν να μαζέψει τα πράγματά της για να την μεταφέρουν στην Δερύνεια. Αυτή ήταν η Χριστοδούλα. Ήταν ένας άνθρωπος που έκανε κοινωνικό έργο και βοηθούσε όλον τον κόσμο που το είχε ανάγκη».

Η απόφαση για να κάνει το άγαλμά της

«Ήταν απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σωτήρας και επειδή είχα ξανασυνεργαστεί μαζί τους, μου ανέθεσαν να κάνω τον ανδριάντα της Χριστοδούλας. Για μένα ήταν τιμή, επειδή την ήξερα από πριν. Έτσι, κάναμε ένα μικρό δείγμα, το είδε το Δημοτικό Συμβούλιο, εγκρίθηκε και έγινε μεγάλο. Για δύο χρόνια είχε μείνει στο εργαστήριό μου και είχε μεταφερθεί πρόσφατα στη Σωτήρα. Εκεί έχει δημιουργηθεί ένα μνημείο στη μνήμη της Χριστοδούλας.

Την σχεδίασα με μία βαλίτσα στο χέρι. Το γλυπτό της είναι η Χριστοδούλα με μία βαλίτσα στο χέρι. Υπάρχει μία λεπτομέρεια. Από τη βαλίτσα κρέμονται κάποια ρούχα, επειδή έγινε γρήγορα όλη η διαδικασία, να μαζέψει τα πράγματά της, για να φύγει. Με έρευνα που έκανα στους συγγενείς της, έμαθα ότι αν και μεγάλης ηλικίας, δεν κρατούσε ποτέ μπαστούνι. Επίσης, αν και ήταν καλοκαίρι και έπρεπε να φορά ανοιχτά παπούτσια, την έκανα με κλειστά, επειδή ήταν της φιλοσοφίας ότι η γάμπα δεν πρέπει να φαίνεται».

Η Αροδαφνούσα πήρε σάρκα και οστά και η πρώτη πορεία

«Πρώτος στόχος ήταν να χτίσουν το νοσηλευτήριο, το οποίο ονομάστηκε Αροδαφνούσα και με την βοήθεια του Χακόπ Κεχεγιάν, που έδωσε τα λεφτά για να χτιστεί, λειτούργησε το 1976. Ο Χακόπ Κεχεγιάν έδωσε 10,000 λίρες, που ήταν ένα σεβαστό ποσό τότε. Ξεκίνησαν οι εργασίες το 1974 αλλά λόγω πολέμου χρειάστηκε να σταματήσουν, μέχρι να βρουν τα μέσα για να συνεχίσουν. Ήταν και ο πρώτος πρόεδρος του συνδέσμου, που είχε ξεκινήσει με στόχο να φτιάξουν την Αροδαφνούσα και σήμερα έχουμε καταλήξει να έχουμε δύο νοσηλευτήρια και να έχουμε παγκύπρια υπηρεσίες νοσηλευτικής φροντίδας. Εργοδοτούμε πάνω από 100 υπαλλήλους αυτό το διάστημα.

Εις μνήμη της Χριστοδούλας, μετά από εισήγηση του γιατρού Σουλιώτη, αποφασίστηκε κάθε χρόνο να γίνεται αυτή η πορεία στη μνήμη της, αλλά και να ευαισθητοποιούνται οι πολίτες γι’ αυτό το σκοπό. Η πρώτη πορεία ήταν το 1976. Από την πρώτη πορεία συμμετείχε ο κόσμος, μας είχε αγκαλιάσει και ήταν δίπλα στο προσωπικό. Ήταν και η Κυβέρνηση και γίνονταν μεγάλες πορείες σε όλη τη Λευκωσία τότε. Υπήρχαν και σπόνσορες για αυτούς που περπατούσαν, επειδή ένας από τους στόχους είναι να μαζευτούν λεφτά για την οικονομική ενίσχυση του συνδέσμου.

Όσο περνούσαν τα χρόνια, σε αυτή την προσπάθεια εντάχθηκαν κι άλλες κοινότητες, έγινε παγκύπρια, ενώ στην αρχή ήταν μόνο στη Λευκωσία. Πλέον, γίνονται πορείες σε όλες τις επαρχίες. Πολλές κοινότητες θέλουν να έρθουν να βοηθήσουν. Υπάρχουν αθλητές, ομάδες, ποδηλάτες, συμμετέχουν οι Βάσεις. Έχουμε αρκετή στήριξη και από κοινότητες και δήμους που συμβάλλουν σε αυτό το σκοπό.

Τις άλλες χρονιές, από το 1976 ήταν πάντα καθιερωμένος ο Απρίλης, ως ο μήνας που γίνεται η πορεία και το κοινό έχει την ευκαιρία να περπατήσει μαζί μας και να δούμε ακριβώς και την πορεία που έκανε η Χριστοδούλα, αλλά και το τι χρειάζεται να κάνουμε για να βοηθήσουμε, επειδή υπάρχουν λίγα άτομα που δεν ήρθαν αντιμέτωπα με αυτή την ασθένεια. Άρα, αποτελεί και για μας ένα τρόπο για να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό, για να πάρουν στα σοβαρά αυτή την ανάγκη για τις υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας, που προσφέρουμε ως σύνδεσμος, για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους καρκινοπαθείς, σε όλες τις φάσεις της διαδρομής τους.

Το χρειάζονται, από την αρχή που μαθαίνουν τη διάγνωσή τους, να είμαστε δίπλα τους, προσφέροντάς τους, είτε νοσηλευτική φροντίδα, είτε ψυχολογική στήριξη, είτε φυσιοθεραπεία και πάντα σε συνεργασία με τον ογκολόγο, ο οποίος καθορίζει τις ανάγκες. Εμείς ως σύνδεσμος είμαστε δίπλα στους ασθενείς, είτε μέσω των κέντρων μας, στην Αροδαφνούσα στη Λευκωσία και το Ευαγόρειο στη Λεμεσό, είτε μέσω των κατοίκων υπηρεσιών μας στους ασθενείς παγκύπρια για να τους βοηθήσουμε στις ανάγκες τους σφαιρικά.

Στο νοσηλευτικό κέντρο μπορούν να έρθουν οι ασθενείς που χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων. Μπορεί να έχουν κάνει κάποια εγχείρηση, μπορεί να έχει κάποιες δυσκολίες με τη θεραπεία τους και θα έρθουν εδώ για να τους δει η ειδική ομάδα μας. Έχουμε παθολόγους, που έχουν ειδικότητα στην ανακουφιστική φροντίδα. Επομένως, στόχος είναι να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα που αντιμετωπίζει ο ασθενής, να ρυθμιστούν για να μπορεί να πάει στο σπίτι και να συνεχίσει η ομάδα της κατ’ οίκον φροντίδας να βοηθά τον ασθενή στο σπίτι.

Η Χριστοδούλα ήταν η έμπνευση για να γίνουν όλα αυτά και από εκεί ψηλά που βρίσκεται, ίσως να βλέπει κάτω και να νιώθει περήφανη που στο όνομά της έχει ευαισθητοποιήσει τόσο πολύ κόσμο, για να έρθει δίπλα στον Αντικαρκινικό Σύνδεσμο και να μπορεί ο σύνδεσμος, με τη βοήθεια του κοινού και του κράτους να φτιάξει όλα αυτά στην Αροδαφνούσα».

Οι δυσκολίες του κορωνοϊού

Το 2020, που θα ήταν για τον Αντικαρκινικό μία χρονιά ορόσημο, αφού θα εγκαινίαζαν τα νέα ανακαινισμένα κτίριά του στη Λευκωσία, αντ’ αυτού έφερε μόνο δυσκολίες. Για δύο συναπτά έτη, ο κόσμος δεν βγήκε στους δρόμους για να στηρίξει τον σκοπό τους.

«Η μόνη φορά που σταματήσαμε ήταν στην πανδημία του κορωνοϊού. Αυτές τις δύο χρονιές που πέρασαν, κάναμε συμβολικές πορείες. Το προσωπικό του Συνδέσμου, μη ξεχνώντας την προσφορά της Χριστοδούλας για μας, ως σύνδεσμος, κάναμε συμβολικά πορείες στο χώρο του Συνδέσμου.

Τα κτίρια της Αροδαφνούσας είχαν ανακαινιστεί πλήρως και τα εγκαίνια είχαν γίνει τον Ιανουάριο του 2020. Μέχρι να γίνουν οι ανακαινίσεις, είχαμε ενοικιάσει κάποια άλλα κτίρια και στόχος ήταν μέσα στο Μάρτη να γίνει η μεταφορά πίσω. Ήρθε το lockdown, δεν μπορούσαμε να έρθουμε πίσω και έπρεπε να τα ακυρώσουμε όλα. Ήταν μία μεγάλη απογοήτευση για μας που έπρεπε να τα ακυρώσουμε όλα, ειδικά σε μία φάση που είχαμε ένα νέο χώρο για να υποδεχτούμε τον κόσμο.

Είχαμε αρκετούς περιορισμούς για να έρθουν είτε στην Αροδαφνούσα, είτε στο Ευαγόρειο, ανάλογα με τα πρωτόκολλα του Υπουργείου Υγείας. Αναγκαστήκαμε να προσαρμόσουμε τις υπηρεσίες μας για να είμαστε δίπλα στους ασθενείς. Δεν σταματήσαμε λεπτό, αλλά διαμορφώσαμε τους χώρους μας για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση, αλλά και τις υπηρεσίες για το σπίτι. Σίγουρα οι νοσηλευτές για την κατ’ οίκο φροντίδα είχαν ένα πολύ βαρυφορτωμένο πρόγραμμα, επειδή με τις επισκέψεις που μπορεί να γίνονταν σε άλλους χώρους, οι οποίοι έκλεισαν λόγω κορωνοϊού, παραπέμπονταν σε μας.

Από την άλλη, οι ψυχολόγοι μας και οι κοινωνικοί μας λειτουργοί, αμέσως μεταφέρθηκαν σε άλλες συνεδρίες για να μπορέσουμε να είμαστε δίπλα στους ασθενείς. Στο lockdown ήταν κλεισμένοι στο σπίτι, αλλά και μετά έπρεπε να προσέχουν ακόμη περισσότερο. Εμείς προσπαθούσαμε να κάνουμε όσα μπορούσαμε, για να σταθούμε δίπλα τους.

Στο χώρο της Αροδαφνούσας γίνονταν κάποια επισκεπτήρια, με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού και ήταν πολύ περιορισμένα και με πολύ έλεγχο για να μην υπάρχει περίπτωση να εξαπλωθεί ο ιός. Έμπαιναν με τεστ και σε συγκεκριμένη ώρα, για να μπορέσουμε κι εμείς να προστατεύσουμε τους ασθενείς μας, αλλά και το προσωπικό μας. Δεν θέλαμε να κλείσουμε το χώρο».

Η πορεία φέτος

Η εκκίνηση θα γίνει στην Αροδαφνούσα, στις 10:30 το πρωί, θα γίνουν κάποιες προσφωνήσεις από τον πρόεδρο του Αντικαρκινικού Συνδέσμου και από την Κυβέρνηση. Στη Λευκωσία, της πορείας θα ηγείται ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χατζηπαντέλα, στη Λεμεσό η Πρώτη Κυρία, Άντρη Αναστασιάδη, στη Λάρνακα η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου. στην Αμμόχωστο ο υπουργός Μεταφορών, Γιάννης Καρούσος και στην Πάφο ο δήμαρχος της πόλης, Φαίδωνας Φαίδωνος.

«Στη Λευκωσία, θα ξεκινήσει η πορεία από την Αροδαφνούσα, θα πάει στο Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου και θα επιστρέψει πίσω στο χώρο μας. Δεν θα πάμε πίσω στο κέντρο της Λευκωσίας, όπως άλλες χρονιές. Θα υποδεχτούμε εδώ όποιον θελήσει να κάνει την πορεία και να επιστρέψει πίσω. Μετά από δύο χρόνια διακοπή, που στοίχισε του συνδέσμου.

Στην πορεία συμμετέχουν ασθενείς, άτομα που έχουν λάβει υπηρεσίες και κάποιοι το έχουν ως τάμα. Να έρθουν εδώ και να περπατήσουν μαζί μας. Νιώθουμε πολύ συγκινημένοι κάθε χρόνο, επειδή έχουμε πολλούς που το έβαλαν ως στόχο να έρθουν και να μας στηρίξουν και να συμβάλουν με την παρουσία τους στο έργο μας. Είναι άτομα που τα έχουν ζήσει από κοντά και χαιρόμαστε που τους έχουμε μαζί μας. Υπάρχουν και ασθενείς που βρίσκονται στο κέντρο και θέλουν να βγουν έξω για να συμμετέχουν σε αυτές τις εκδηλώσεις. Υπάρχουν και οικογένειες ασθενών που δεν τα κατάφεραν που συμμετέχουν στις πορείες. Κάθε χρόνο, το έχουν βάλει στο πρόγραμμά τους να είναι στην πορεία μας».