Η Εβραία του Μπρέχτ από το Θέατρο της Λάρνακας ΡΟΗ, με πρωταγωνίστρια τη Βαλεντίνα Σοφοκλέους και σε σκηνοθεσία Ανδρέα Νικολαϊδη έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα

Της Γιώτας Δημητρίου
Αρχισυντάκτρια SkalaTimes

Η ΕΒΡΑΙΑ του Μπρέχτ ανέβηκε από το Θέατρο της Λάρνακας ΡΟΗ, σε ένα νεο πλαίσιο παραστάσεων, όπου την σκηνοθεσία ανέλαβε αυτή τη φορά ο Ανδρέας Νικολαϊδης.

Είχα την τύχη να δω την παράσταση και στην πρεμιέρα του πρώτου πλαισίου το 2019 και ψες.

Μια Βαλεντίνα Σοφοκλέους εντελώς διαφορετική (από την παράσταση του 2019), μια σκηνοθεσία εντελώς αλλιώτικη (καμία ομοιότητα με τη σκηνοθεσία του 2019) , ένα άλλο πραγματικά έργο και βεβαίως σε μια άλλη πολιτική συγκυρία, μέσα σε ένα άλλο πολιτικό σκηνικό.

Όταν ανέβηκε το έργο το 2019 δεν υπήρχε ο πόλεμος στη Γάζα.
Σήμερα εκτυλίσεται μια γενοκτονία δίπλα μας και πάνω σε αυτό έχτισε μεγάλο μέρος της σκηνοθεσίας του ο Ανδρέας Νικολαϊδης, ο οποίος φέρνει το έργο μπροστά μας με ένα τρόπο που σπαρταρά από επικαιρότητα και φωνάζει “ακούστε”. Ακούστε σε τι τραγικά λάθη ΞΑΝΑπέφτει η ανθρωπότητα.

Η σκηνοθεσία του Νικολαϊδη μας αναγκάζει να δούμε την τραγική ειρωνεία με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο: Η Eβραία στη σκηνη διώκεται μέσα από το ίδιο της το σπίτι, από τους Ναζιστές, ενώ την ίδια ώρα ανάμεσα στους θεατές πέφτουν σαν βόμβες φυλλάδια που γράφουν
STOP ALL WARS
CEASEFIRE NOW
STOP THE GENOCIDE
FREE PALESTINE
Στο πίσω μέρος του φυλλαδίου απόσπασμα από Γερμανική Εφημερίδα του 1933, στα γερμανικά, με επεξήγηση στα ελληνικά. Είναι ο Νόμος για την Αποκατάσταση της Επαγγελματικής Δημόσιας Υπηρεσίας που θεσπίστηκε από το ναζιστικό καθεστώς στη Γερμανία στις 7 Απριλίου 1933. Σημειώνεται στο φυλλάδιο: “Ο νόμος αυτός, ο οποίος ακολούθησε την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία κατά δύο μήνες και τη δημοσίευση του εξουσιοδοτικού νόμου κατά δύο εβδομάδες, αποτέλεσε μία από τις πρώτες περιπτώσεις αντισημιτικής και ρατσιστικής νομοθεσίας στη Γερμανία. Πρωταρχικός στόχος του νόμου ήταν η καθιέρωση μιας “εθνικής” και “επαγγελματικής’ δημόσιας υπηρεσίας με την απόλυση ορισμένων ομάδων μονίμων δημοσίων υπαλλήλων. Άτομα μη Αριανής καταγωγής, ιδίως εκείνα εβραϊκής καταγωγής, υποχρεώνονταν να συνταξιοδοτηθούν, ενώ τα μέλη του Κουμουνιστικού Κόμματος ή των συνδεδεμένων με αυτό οργανώσεων έπρεπε να απολυθούν από τις θέσεις τους. Επιπλέον, ο νόμος απαγόρευε στους Εβραίους, του μη Άριους και τους πολιτικούς αντιπάλους να κατέχουν θέσεις ως δάσκαλοι, καθηγητές, δικαστές, ή στην κυβέρνηση. Η εμβέλεια του επεκτάθηκε και σε άλλα επαγγέλματα, όπως δικηγόροι, γιατροί, φορολογικοί σύμβουλοι, μουσικοί και συμβολαιογράφοι. Αρχικά, ο νόμος επιδίωκε την απόλυση όλων των μη Αρίων δημοσίων υπαλλήλων, αλλά αργότερα εισήχθησαν τροποποιήσεις για να εξαιρεθούν οι Βετεράνοι του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα άτομα που υπηρετούσαν από τον Αύγουστο του 1914 και όσοι είχαν χάσει μέλη της οικογένειας τους στον πόλεμο. Ο νόμος αυτός αποτέλεσε σημαντικό σημείο καμπής για τον γερμανικό εβραϊσμό ωθώντας σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν να παραιτηθούν και να μεταναστεύσουν πριν από τη βίαιη απέλασή τους. Μια άλλη διάταξη αποσκοπούσε στην απομάκρυνση του προσωπικού που θεωρούνταν αναξιόπιστο λογω των πολιτικών του πεποιθήσεων. Η νομοθεσία όριζε την Άρια καταγωγή και καθιέρωσε τη διάκριση μεταξύ Αρίων και μη Αρίων. Περιελάμβανε επίσης διατάξεις για την υποχρεωτική συνταξιοδότηση και την απαίτηση προσκόμισης αποδεικτικών στοιχείων για την Άρια καταγωγή”.

Ποιος ξέχασε να διδάξει την ιστορία στους Εβραίους σήμερα;
Ποιες σελίδες του ναζισμού δεν διάβασε ο Νετανιάχου;
Πως γίνεται αυτοί που ήταν θύματα ναζισμού με τον πιο απάνθρωπο τρόπο, σήμερα να γίνονται θύτες των Παλαιστινίων, με τον πιο απάνθρωπο τρόπο;

Η Εβραία του Μπρέχτ με την Βαλεντίνα Σοφοκλέους από το θέατρο της Λάρνακας ΡΟΗ, σε σκηνοθεσία Ανδρέα Νικολαϊδη στέλνει το μήνυμα STOP THE WARS και το στέλνει μέσα από το έργο, μέσα από το φυλλάδιο και μέσα από το σύνθημα που αναγράφεται στην οθόνη πάνω στη σκηνή, στο τέλος της παράστασης. STOP THE WARS.

Η παράσταση μας καθηλώνει και μας διδάσκει όσα δεν θα έπρεπε να είχαμε ξεχάσει, ποτέ!

Μερικές φράσεις, αποσπάσματα, από το έργο:

“Ο φανατισμός είναι κολλητικός”

“Τότε τα λόγια μου φαίνονται τόσο άχρηστα και μάταια. “Αυτοί” έχουν αποφασίσει για όλα και για όλους, το ξέρεις. Όμως, τι τους έχει πιάσει; Τι θέλουν πραγματικά; Τί τους έκανε εγώ; Ποτέ μου δεν ανακατεύτηκα στην πολιτική. Ψήφισα εγώ τον Τέλμαν και τους άλλους κουμουνιστές; Είμαι μια αστή νοικοκυρά, με υπηρεσία και λοιπά….και ξαφνικά, σου λένε πως μονάχα οι ξανθές γυναίκες έχουν το δικαίωμα να είναι νοικοκυρές και αστές! Τον τελευταίο καιρό, σκέφτηκα πολλές φορές κάτι που μου είχες πει πριν απ΄αρκετά χρόνια: πως υπάρχουν άνθρωποι “χρήσιμοι” και άλλοι “λιγότερο χρήσιμοι” και πως οι πρώτοι έχουν δικαίωμα να παίρνουν ινσουλίνη όταν είναι άρρωστοι, ενώ οι δεύτεροι δεν έχουν. Κι εγώ, η ανόητη, συμφωνούσα μαζί σου!….Τώρα, φτιάξανε κι άλλες κατηγορίες τέτοιου είδους, κι εγώ ανήκω στην κατηγορία των αχρήστων. Καλά να πάθω”.

“Ναι, είμαι παράλογη, αλλά τί χρησιμεύει η λογική σε ένα παράλογο κόσμο;”

“Κι ας μη μιλήσουμε για ατυχία, ας μιλήσουμε για ντροπή”

Σας θυμίζουν κάτι από το σημερινό πολιτικό σκηνικό δίπλα μας;
Λίγο τη Γάζα; Λίγο την άνοδο της ακροδεξιάς σε Ευρώπη και Κύπρο;

Ψες μετά την παράσταση πήγα σπίτι, (χρειαζόμαστε after theatre wine bars στη πόλη) και θυμήθηκα την απάντηση που μου είχε δώσει κάποτε ο αείμνηστος Κώστας Καζάκος το 2013 όταν τον είχα ρωτήσει σε συνέντευξη (η συνέντευξη εδώ) “Ποιος είναι ο ρόλος του θεάτρου σε αυτές τις εποχές που διανύουμε;” ο σπουδαίος Καζάκος, αυτός που με την Τζένη του (Καρέζη) είχα ανεβάσει το θρυλικό “Το Μεγάλο Μας Τσίρκο”, μου απάντησε:
“Το θέατρο έχει αυξημένες ευθύνες. Δεν μπορεί να παρουσιάζει διασκεδαστικά φρου φρου κι αρώματα. Πρέπει να δώσουμε κάτι στον κόσμο να του ξυπνήσουμε την μνήμη και την ευαισθησία για να μπορέσει να σκεφτεί και να λάβει μέτρα για την ζωή του. Βλέπω στην παράσταση μας τον κόσμο να αντιδρά με ένα πολύ συγκινητικό τρόπο. Βεβαίως εδώ να πω ότι στην παράσταση λαμβάνουν μέρος εξαιρετικοί ηθοποιοί. Ξέρετε,γενικότερα οι τέχνες σήμερα οφείλουν να είναι κοντά στον κόσμο, να τον στηρίζουν, να τον μαθαίνουν, να κάνουν αυτό που έλεγε ο Μπρέχτ, «Με το ένα χέρι το γέλιο θα κρατάμε και με το άλλο το τσεκούρι για να ανοίγουμε το κεφάλι και βάζουμε τις ιδέες». Κι όλα αυτά ντυμένα με αλήθειες και γνώσεις”.

Όλα αυτά που οφείλει να δίνει το ΚΑΛΟ ΘΕΑΤΡΟ στον θεατή, όλα αυτά που είχε αναφέρει στην απάντηση του ο αείμνηστος Κώστας Καζάκος, τα είδα ψες στο μικρό θεατράκι του Αμερικανικού Πανεπιστημίου στη Λάρνακα. Στο θεατράκι που έγινε η βάση του Θεάτρου ΡΟΗ, ενός θεάτρου της Λάρνακας, που ξεκίνησε δειλά δειλά, κατάφερε να βγει εκτός συνόρων, ξεχώρισε, βραβεύτηκε, παρουσιάζει σπουδαίες δουλειές, αλλά ακόμη δεν έτυχε της αναγνώρισης και στήριξης που του αξίζει, από τη πόλη μας.
Εύχομαι να έρθουν σύντομα οι μέρες που το θέατρο ΡΟΗ και όλα τα θέατρα της πόλης μας θα γεμίζουν από θεατές και θα μας παρουσιάζουν σπουδαίες παραστάσεις που θα τρέφουν το πνεύμα μας, σαν την ψεσινή παράσταση.

Θερμά Συγχαρητήρια σε Βαλεντίνα Σοφοκλέους και Ανδρέα Νικολαϊδη και σε όλους τους συντελεστές της παράστασης.

Εύχομαι η παράσταση να ταξιδέψει και σε άλλες πόλεις και χωριά διότι ρίχνει φως στην ιστορία που ξεχάσαμε. Διότι έχει τη δύναμη να αφυπνίσει, να υπενθυμίσει και να στείλει τα μηνύματα που επιβάλλεται να ακουστούν, σε ένα αποχαυνωμένο, από τις ειδήσεις των 8, κοινό.

Και ναι, επιτέλους, STOP THE FUCKING WARS!