Μείωση δανείων χωρίς τις κυβερνητικές «πλάτες»

Τα αντισταθμιστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2020 δεν μπόρεσαν να τονώσουν την προσφορά και τη ζήτηση δανείων, τα οποία επηρεάστηκαν αρνητικά, με βάση τις απαντήσεις που έδωσαν τράπεζες, στο πλαίσιο έρευνας της Κεντρικής Τράπεζας.

Η έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας έγινε τον Ιούλιο του 2020 και αποτυπώνει τη συμπεριφορά των δανειοληπτών εν μέσω της πανδημίας και από αυτήν εξάγονται ενδιαφέροντα στοιχεία. Η χαμηλή προσφορά και ζήτηση για δάνεια, αντικατοπτρίζει τη μεγάλη αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά στις επιπτώσεις της πανδημίας στον τραπεζικό τομέα και στην  οικονομία γενικότερα. Ενδεχομένως να σχετίζεται και με τη μη ψήφιση από τη Βουλή του προταθέντος νομοσχεδίου  για παροχή κυβερνητικών εγγυήσεων για δάνεια προς επιχειρήσεις.

Όσον αφορά τις προσδοκίες των συμμετεχουσών τραπεζών, τόσο στην Κύπρο όσο και στη ζώνη του ευρώ, σημειώνεται ότι αυτές διαμορφώθηκαν εν μέσω μεγάλης αβεβαιότητας ως προς το χρονικό διάστημα παραμονής των περιοριστικών μέτρων, αφού κατά την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας αρκετά από αυτά βρίσκονταν ακόμα σε ισχύ. Στο σύνολό τους, οι τράπεζες στην Κύπρο δήλωσαν στο πλαίσιο της έρευνας ότι το τρίτο τρίμηνο του 2020 τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς επιχειρήσεις θα γίνονταν αυστηρότερα. Η αβεβαιότητα ως προς την επίδραση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, αλλά και η τελεσίδικη απόφαση της κυβέρνησης για μη παραχώρηση κρατικών εγγυήσεων για σύναψη νέων επιχειρηματικών δανείων, ενδεχόμενα να επηρέασε αρνητικά τις αποφάσεις των τραπεζών. Από την άλλη, ενδεχομένως τα νέα αντισταθμιστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν μετά το πέρας της  έρευνας, όπως η επιχορήγηση μέρους του δανειστικού επιτοκίου, να διαφοροποίησαν τις προθέσεις των τραπεζών,  όσον αφορά τη χορήγηση δανείων προς επιχειρήσεις.

Η μείωση της καθαρής ζήτησης για νέα δάνεια από επιχειρήσεις κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020 αποδίδεται στη  σημαντική μείωση των πάγιων επενδύσεων, παρά την αύξηση στις ανάγκες για αποθέματα και κεφάλαια κίνησης,  καθώς και στην αύξηση του γενικού επιπέδου των επιτοκίων. Η έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας αναφέρει ότι   παρατηρήθηκε μείωση στη ζήτηση δανείων για συγχωνεύσεις ή εξαγορές και για αναδιάρθρωση επιχειρήσεων, καθώς και για τις αναδιαρθρώσεις χρεών. Σε ό,τι αφορά τα στεγαστικά δάνεια, η Κεντρική αναφέρει, μετά την έρευνα που έκανε, ότι οι συνολικοί όροι και  προϋποθέσεις χορήγησης στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά έγιναν αυστηρότεροι. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα τρίμηνα, σημειώθηκε αύξηση του περιθωρίου των τραπεζών για συνήθη δάνεια και αύξηση στις  απαιτήσεις ασφάλειας, καθώς και στις επιβαρύνσεις εκτός τόκων, ως αποτέλεσμα της αυξημένης αντίληψης για τον  κίνδυνο και της μειωμένης άσκησης πιέσεων από τον ανταγωνισμό.

Σύμφωνα με την έρευνα της Κεντρικής, οι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια χορήγησης στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά, κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020, ήταν η επιδείνωση της γενικής  οικονομικής κατάστασης, οι  δυσμενείς προοπτικές της αγοράς κατοικιών, η μειωμένη φερεγγυότητα του αιτητή και η μειωμένη ανοχή της  τράπεζας στον κίνδυνο. Οι υπόλοιποι παράγοντες παρέμειναν αμετάβλητοι. Η Κεντρική Τράπεζα σημειώνει ότι οι  δύσκολες συνθήκες, η αβεβαιότητα όσον αφορά τις συνθήκες στην αγορά εργασίας και το αβέβαιο οικονομικό  περιβάλλον, φαίνεται να μείωσαν τη ζήτηση για δάνεια από νοικοκυριά, τόσο στεγαστικά, όσο και καταναλωτικά.