ΥΠΠΑΝ: Δεν υπήρξε φυλετική διάκριση στην τελετή αποφοίτησης

Ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας σχετικά με την πολιτική για την καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων των φυλετικών διακρίσεων, στα σχολεία, τους Κανονισμούς Λειτουργίας των Σχολείων και τις δράσεις των υπηρεσιών του Υπουργείου

1. Στα δημόσια σχολεία καλλιεργείται συστηματικά και μέσα από κατάλληλα παιδαγωγικά προγράμματα πνεύμα πολιτότητας με ιδιαίτερες δράσεις για την εμπέδωση της αποδοχής της διαφορετικότητας και τον περιορισμό προκαταλήψεων ή και τάσεων φυλετικής διάκρισης και ρατσισμού

Συγκεκριμένα, η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ) κατά των φυλετικών διακρίσεων βασίζεται στη σφαιρική προσέγγιση της σχολικής μονάδας, αντιμετωπίζει τον ρατσισμό στην ευρεία του έννοια, καλύπτοντας όλες τις πιθανές μορφές που μπορεί να λάβει, ούτως ώστε να αποτρέπονται όλα τα είδη διακρίσεων. Προς επίτευξη αυτού του στόχου παρέχεται στα σχολεία και στους/στις εκπαιδευτικούς ένα ολοκληρωμένο και λεπτομερές σχέδιο πρόληψης και αντιμετώπισης ρατσιστικών περιστατικών, το οποίο και μπορούν να προσαρμόσουν στις εκάστοτε ιδιαίτερες ανάγκες, στο πλαίσιο του ενιαίου σχεδίου βελτίωσης της σχολικής μονάδας.

Οι οδηγίες που συνοψίζουν την αντιρατσιστική πολιτική του Υπουργείου είναι ο «Κώδικας Συμπεριφοράς κατά του Ρατσισμού και Οδηγός Διαχείρισης και Καταγραφής Ρατσιστικών Περιστατικών», ο οποίος υποχρεωτικά εφαρμόζεται σε όλα τα σχολεία Δημοτικής, Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.

Παράλληλα, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο εφαρμόζει πρόγραμμα υποστήριξης της εφαρμογής της αντιρατσιστικής πολιτικής με επιμορφωτικές δράσεις για τη στήριξη και ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών απ’ όλες τις βαθμίδες και επαρχίες.

Τα σχετικά περιστατικά που σημειώνονται κάθε χρόνο σε σχολεία καταγράφονται,  εξετάζονται και αναλύονται. Σημειώνεται ενδεικτικά ότι στη διάρκεια των δυο τελευταίων σχολικών ετών, 2019-20 και ιδιαίτερα 2020-21, καταγράφηκε αισθητά μικρότερος αριθμός περιστατικών σε σχέση με το προηγούμενο σχολικό έτος. Ωστόσο, σε ένα πληθυσμό που υπερβαίνει τις εκατό χιλιάδες, είναι επόμενο κάθε χρόνο να σημειώνονται τέτοια περιστατικά που φαίνεται να αφορούν την εμφάνιση, την ηλικία, την εθνικότητα/γλώσσα ή τις ικανότητες. Για τον λόγο αυτό, οι σχετικές υπηρεσίες του Υπουργείου παρακολουθούν ανελλιπώς το σύστημα αναφοράς και στη συνέχεια ανατροφοδοτούνται τόσο οι σχετικές δράσεις επιμόρφωσης όσο και οι διευθύνσεις του Υπουργείου. Τα περιστατικά που καταγράφονται στη χώρα μας, στη βάση διεθνών συγκρίσεων, δείχνουν μια σχετικά εύρυθμη και υγιή λειτουργία των σχολείων.

Επιπρόσθετα, το ΥΠΠΑΝ προωθεί σχετικές δράσεις και πολιτικές μέσω:

–          Του Σχεδίου Δράσης για την Ένταξη Παιδιών με Μεταναστευτική Βιογραφία,

–          Της Εκπαίδευσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μέσα από το Πρόγραμμα Σπουδών Αγωγής Υγείας,

–          Του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων,

–          Επιμορφώσεων των εκπαιδευτικών σε θέματα διακρίσεων, ρατσισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ενδεικτικά των αποτελεσμάτων αυτής της πολιτικής ήταν τα έργα που κατατέθηκαν και οι πολύ καλές δημιουργίες μαθητών/τριών από όλη την Κύπρο στον διαγωνισμό «Ξένιος Ζευς», όπως φάνηκε σε ειδική εκδήλωση που έγινε στις 26 Μαΐου 2022 στο Υπουργείο και τα θετικά πρότυπα που προβλήθηκαν.

 2. Συγκεκριμένη περίπτωση που συζητείται δημόσια και αφορά περιστατικό σε σχολείο της επαρχίας Λάρνακας, έχει εξετασθεί από τη Διεύθυνση Μέσης Εκπαίδευσης του ΥΠΠΑΝ. Από την εξέταση και τη συγκέντρωση όλων των πληροφοριών, έχει προκύψει ότι δεν υπήρξε περίπτωση φυλετικής διάκρισης, αφού το θέμα που έχει εγερθεί σχετικά με την τελετή αποφοίτησης αφορούσε Κανονισμούς που ίσχυαν αδιακρίτως για όλους τους μαθητές και μαθήτριες του σχολείου. Διακριβώθηκε μάλιστα ότι η διεύθυνση του σχολείου είχε εκ των προτέρων ενημερώσει γραπτώς όλους τους γονείς σχετικά με το τι θα ίσχυε στην τελετή αποφοίτησης.

Σε αυτή την περίπτωση ιδιαίτερη σημασία πρέπει μάλιστα να δοθεί στο γεγονός ότι συγκεκριμένος γονέας προσήλθε στην τελετή αποφοίτησης μεταφέροντας, με σκοπό να χρησιμοποιήσει, κροτίδες. Αυτή η ενέργεια που δεν είχε σχέση με το περιστατικό που συζητήθηκε, δεν παύει να είναι πολύ σοβαρή, απολύτως απαράδεκτη, αλλά και ενδεικτική του προβληματικού κλίματος που δημιουργούν εξωτερικοί παράγοντες σε σχολεία.

3. Όσον αφορά γενικότερα στον χειρισμό καταγγελιών ή περιστατικών που σχετίζονται ή φέρεται ότι σχετίζονται με φυλετικές διακρίσεις, σημειώνεται ότι μια άλλη πρόσφατη καταγγελία, με ισχυρισμό ότι μαθήτρια σε σχολείο της επαρχίας Πάφου υπήρξε θύμα ρατσιστικής διάκρισης, η οποία επίσης σχολιάζεται δημοσίως, εξετάστηκε αμέσως, όπως και οποιοδήποτε ανάλογο περιστατικό, από το Υπουργείο. Στην περίπτωση εκείνη προέκυψε ότι η καταγγελία έγινε εξαιτίας του γεγονότος ότι ήταν αδύνατον η μαθήτρια να προαχθεί λόγω υπερβολικά υψηλού αριθμού απουσιών (πέραν των 350), σύμφωνα με τον Κανονισμό που ισχύει σε όλα τα σχολεία και δεν είχε απολύτως καμία σχέση με τις εθνικές καταβολές ή άλλα προσωπικά χαρακτηριστικά.

Τόσο υψηλός αριθμός απουσιών αποτελεί βεβαίως αφ’ εαυτού πρόβλημα που πρέπει να εξετασθεί και εξετάζεται προσεκτικά. Είναι γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις παράγοντες και προβλήματα του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος δημιουργούν δυσκολίες σε αριθμό μαθητών/τριών, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν και σε διαταραχή της φοίτησης. Τέτοιες περιπτώσεις παρακολουθούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου, συμπεριλαμβανόμενης και την Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας ή της Ομάδας Άμεσης Παρέμβασης και, κάποτε, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, και από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες της Πολιτείας. Εξυπακούεται όμως ότι θα πρέπει να υπάρχει συγκατάθεση και συνεργασία και από την οικογένεια. Πράγμα που, δυστυχώς, δεν συμβαίνει πάντοτε.

4. Σε οποιαδήποτε περίπτωση το Υπουργείο καταδικάζει και σπεύδει να διαχειριστεί περιστατικά και τάσεις ή συμπεριφορές φυλετικής διάκρισης και κακομεταχείρισης μαθητών/τριών στο σχολείο. Στην κοινωνία μας, όπως και σε όλες τις κοινωνίες, διατηρούνται κατάλοιπα προκαταλήψεων και προβληματικών αντιλήψεων που μπορεί να καταλήγουν και σε εκδηλώσεις φανερού ή συγκεκαλυμμένου ακόμα ρατσισμού. Χρειάζονται για τον λόγο αυτό επιμονή, συνεχής επαγρύπνηση και πρόσθετες συστηματικές προσπάθειες βελτίωσης, ανάμεσα στις οποίες κεντρικό ρόλο παίζει η εκπαίδευση.

Οι εκπαιδευτικοί και οι διευθύνσεις των σχολείων στη συντριπτική πλειοψηφία τους επιδεικνύουν ευσυνειδησία και ανταποκρίνονται στις αυξημένες ανάγκες, αφού η σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού αλλάζει διαρκώς και τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός μαθητών/τριών με «μεταναστευτική βιογραφία».

Ωστόσο, οι θεσπισμένοι Κανονισμοί στη βάση των οποίων λειτουργούν τα σχολεία ισχύουν για όλους εξίσου. Εξάλλου, για την πραγματικά αρμονική και ισότιμη ένταξη όλων των παιδιών στο σχολείο εξυπακούεται εφαρμογή των ίδιων Κανονισμών για όλους.

Επομένως, δεν θα πρέπει, όταν σημειώνονται περιστατικά δυσαρμονίας ή και παράβασης των Κανονισμών, οι όποιες συνέπειες να αποδίδονται σε «κίνητρα ρατσισμού». Μια τέτοια αντιμετώπιση από μερίδα της υπόλοιπης κοινωνίας καταλήγει τελικά να αντιστρατεύεται και αυτή την ίδια την ουσία και αποτελεσματικότητα της πολιτικής για καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων και την προσπάθεια ομαλής ένταξης και ισότιμης μεταχείρισης παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία, αφού δημιουργεί σύγχυση και παραπλανητικά συμπεράσματα.

Σημειώνεται ότι οι σχετικοί Κανονισμοί των σχολείων ισχύουν εδώ και αρκετά χρόνια και δεν εφαρμόζονται για πρώτη φορά φέτος ή στις συγκεκριμένες περιπτώσεις που αναφέρονται.

Το Υπουργείο, ωστόσο, θα φροντίσει, ούτως ώστε να βελτιώνονται διαρκώς οι πρακτικές διεύθυνσης και διαχείρισης των σχολείων με στόχο μαζί με την τήρηση των προβλεπόμενων Κανονισμών να επιδεικνύεται και παιδαγωγική ευθύνη και κατανόηση. Ο ρόλος των γονέων στη στήριξη του δύσκολου έργου και των εκπαιδευτικών αποδεικνύεται κεφαλαιώδους σημασίας. Θα πρέπει όμως και η ευρύτερη κοινωνία να αποφεύγει να επικρίνει, συχνά άδικα και χωρίς την απαραίτητη πληροφόρηση, το δημόσιο σχολείο που είναι δικός της χώρος, περιβάλλον και προέκταση.

5. Σίγουρα υπάρχουν αδυναμίες και κάποτε ελλείψεις, αλλά και μεγάλα περιθώρια βελτίωσης στα σχολεία. Γίνονται όμως συστηματικές προσπάθειες, εφαρμόζονται σχετικές τεκμηριωμένες στρατηγικές, όπως για παράδειγμα η Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη και Διαχείριση της Βίας στα Σχολεία, ακολουθούνται διεθνείς οδηγίες και συστάσεις, ιδιαίτερα από την Ε.Ε. και γίνονται και συντονισμένες, επιστημονικά τεκμηριωμένες προσπάθειες, όπως η πρόσφατη Ημερίδα για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας και Παραβατικότητας στα Σχολεία (9 Απριλίου 2022) -συμπεριλαμβανόμενων των θεμάτων του εκφοβισμού στο σχολείο. Όπως με ανάλογο τρόπο θα επιχειρηθεί να καταγραφούν συστηματικά και να αντιμετωπισθούν ελλείψεις και ανάγκες στον χώρο της Ειδικής Εκπαίδευσης, μέσα από σχετική ημερίδα που προγραμματίζεται το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.