Εσένα σε αφορούν τα «περίεργα» επιστημονικά της Λουΐζας;

Μιλώντας για το αντικείμενό της η Λουΐζα Σοφοκλέους δίνει συνεχώς παραδείγματα απ’ την καθημερινότητα και χαμογελώντας σού μεταφέρει την αγάπη της για τον κόσμο της επιστήμης. Έναν κόσμο που μας αφορά όλους ανεξαιρέτως.
Από μικρή ήταν λάτρης της επιστήμης, σπούδασε βιοιατρική μηχανική, είναι η νικήτρια του FameLab 2015 -ενός διεθνούς διαγωνισμού για την επικοινωνία της επιστήμης- ενώ πρόσφατα είχε λάβει μέρος στο TEDx Nicosia Women, εξιστορώντας στην εισαγωγή της ομιλίας ένα περιστατικό που αφορούσε τις γαρίδες στην αλυκή της Λάρνακας.

Είχα την τύχη να μεγαλώνω σε μία οικογένεια που με ωθούσε να ρωτώ, να ψάχνω και να λύνω τις παιδικές μου απορίες: «Τι είναι το ουράνιο τόξο;», «Γιατί το βλέπουμε;», «Γιατί το ηλιοβασίλεμα κοκκινίζει;», «Τι είναι τα αστέρια;».

Η εισαγωγή με την αναφορά στις γαρίδες πως προέκυψε;

Εκτός από βιωματικό περιστατικό ήταν και μια καλή αφορμή για να παρουσιάσω στο κοινό την ομορφιά και την σημαντικότητα της επιστήμης. Στο TEDx είχα περιγράψει μία συζήτηση που είχα με φίλη καθώς κάναμε την βόλτα μας στην Λάρνακα. Υπάρχει μία συγκεκριμένη περίοδος που η ακτή στην αλυκή παίρνει ένα χρώμα κοκκινωπό και η φίλη μου αναρωτήθηκε γιατί συμβαίνει αυτό. Της εξήγησα πως το χρώμα οφείλεται στο αβγό μίας συγκεκριμένης γαρίδας που ζει στην αλυκή και το οποίο μάλιστα αποτελεί και τροφή για τα φλαμίγκο. Χαριτολογώντας η φίλη μού απάντησε πως δεν την αφορούν αυτά τα «περίεργα» επιστημονικά μου κι εγώ, μάλλον σε μία προσπάθεια να την τσιγκλήσω, της έστειλα μία φωτογραφία της συγκεκριμένης γαρίδας. Κάποια στιγμή, βρέθηκε σε μια παρέα όπου συζητούσαν για το κοκκινωπό χρώμα της αλυκής και πως μάλλον αυτό προκύπτει από μόλυνση που προκαλείται απ’ το κοντινό αεροδρόμιο, κάτι που βέβαια δεν ισχύει. Χάρηκα πολύ όταν η φίλη μου που αρχικά δεν έδειξε να πολυενδιαφέρεται για την επιστημονική εξήγηση του φαινομένου, μετέφερε στην παρέα την πληροφορία με την γαρίδα. Αυτό που ήθελα να τονίσω είναι πως σχεδόν για όλα υπάρχει μία εξήγηση και πως είναι σημαντικό να ψάχνουμε βαθύτερα αυτά που παρατηρούμε γύρω μας όσον αφορά στην επιστημονική τους πλευρά.

Εσύ πώς πήρες την απόφαση να σπουδάσεις επιστήμες και συγκεκριμένα βιοιατρική μηχανική;

Η βιοιατρική μηχανική αποτέλεσε συνέχεια των σπουδών μου στον κλάδο των εφαρμοσμένων μαθηματικών και της φυσικής. Η επιστήμη της βιοιατρικής μηχανικής καλύπτει ένα ευρύ φάσμα. Κάποιος μπορεί να ασχολείται με τα ανθρώπινα τεχνητά μέλη, άλλος με συστήματα τεχνολογίας διεπαφής εγκεφάλου, άλλος να έχει γνώση όσον αφορά τόσο στο μηχάνημα όσο και στο ίδιο το ανθρώπινο σώμα. Το τελευταίο είναι και το πεδίο το οποίο με αφορά.

Καθόλου κοινότυπο να αποφασίζει κάποιος να ασχοληθεί μ’ έναν τέτοιον τομέα. Ως παιδί ήθελες να ασχοληθείς με τις επιστήμες;

Μικρή είχα το ελεύθερο να ασχολούμαι με πράγματα που με ενδιέφεραν και η επιστήμη ήταν ένα απ’ αυτά. Είχα την τύχη να μεγαλώνω σε μία οικογένεια που, χωρίς να έχει εξειδικευμένες γνώσεις στο αντικείμενο, με ωθούσε να ρωτώ, να ψάχνω και να λύνω τις παιδικές μου απορίες: «Τι είναι το ουράνιο τόξο;», «Γιατί το βλέπουμε;», «Γιατί το ηλιοβασίλεμα κοκκινίζει;», «Τι είναι τα αστέρια;». Πρόκειται για απλές, καθημερινές ίσως, απορίες που έχουν τα πλείστα παιδιά. Οι γονείς μου προσπαθούσαν πάντοτε να λύνουν τις απορίες μου κι έτσι δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για να αγαπήσω τον κόσμο της επιστήμης.

Εξακολουθείς να έχεις παρόμοιες απορίες;

Περισσότερο από ποτέ. Πολλές φορές ψάχνω για πληροφορίες που για κάποιον άλλο μπορεί να ακουστούν ανούσιες ή άσχετες αλλά για μένα είναι συναρπαστικό να βρίσκω απαντήσεις.

Το τζιτζίκι είναι στην ουσία ένας μελλοθάνατος που βγαίνει να τραγουδήσει και να πεθάνει. Όταν έχεις αυτή την πληροφορία πως μπορείς να μην γοητεύεσαι απ’ την επιστήμη και τον κόσμο γύρω σου;

 

Πες μου κάτι τελευταίο που έχεις ψάξει.

Τον λόγο που υπάρχει αυτή η χαρακτηριστική μυρωδιά μετά τα πρωτοβρόχια.

Ποιος είναι ο λόγος;

Οφείλεται στην γεωσμίνη, μία ουσία που παράγεται από βακτήρια που ζουν στο έδαφος και η οποία απελευθερώνεται όταν βρέξει μετά από περίοδο ξηρασίας. Ψάχνοντας γι’ αυτό κατέληξα να διαβάζω και για την διαφορετική μυρωδιά που δημιουργείται στην ατμόσφαιρα όταν υπάρχουν κεραυνοί. Ένα άλλο συναρπαστικό που έμαθα, μετά από μία απλή καθημερινή παρατήρηση, είναι ο κύκλος ζωής του τζιτζικιού, το τραγούδι του οποίου ενοχλεί πολύ κόσμο. Το τζιτζίκι ζει μέχρι και δεκαεπτά χρόνια στο χώμα ως σκουλήκι, ανάλογα με το είδος του, κι έπειτα βγαίνει και μεταμορφώνεται ξεκινώντας το τραγούδι του για να βρει ταίρι και σε διάστημα μερικών εβδομάδων πεθαίνει. Τα αβγά του, που πέφτουν στο χώμα, θα τα ξαναδούμε στον επόμενο κύκλο ζωής. Πρόκειται στην ουσία για ένα μελλοθάνατο που βγαίνει να τραγουδήσει και να πεθάνει. Όταν έχεις αυτή την πληροφορία πως μπορείς να μην γοητεύεσαι απ’ την επιστήμη και τον κόσμο γύρω σου;

Ωστόσο παρατηρώ πως ο κόσμος -ακούγοντας ή διαβάζοντας θέματα που αφορούν στην επιστήμη ή και τους επιστήμονες- νιώθει πως πρόκειται για κάτι απρόσιτο και απόμακρο. Ισχύει αυτό;

Κυριαρχούσε μάλλον αυτή η άποψη αλλά γίνονται πολλές και σημαντικές προσπάθειες για να εκλαϊκευτεί, μέσω της επικοινωνίας της επιστήμης. Όταν γίνεται σε σωστές βάσεις, υπάρχουν οι τρόποι και σίγουρα υπάρχουν οι άνθρωποι εκείνοι που μπορούν να εξηγήσουν φαινόμενα, εφευρέσεις ή οτιδήποτε αφορά στην επιστήμη με απλά και κατανοητά λόγια.

Μπορείς να μας δώσεις λίγα παραδείγματα απ’ την καθημερινότητα που θα άξιζε κάποιος να ψάξει περισσότερο;

Τα συστατικά που βρίσκονται στο φαγητό που τρώμε, τα υλικά με τα οποία είναι κατασκευασμένες οι συσκευές που χρησιμοποιούμε και πώς πρέπει να τις χρησιμοποιούμε, η μόλυνση του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε, η μοντέρνα ιατρική, οι τεχνολογίες του μέλλοντος που αλλάζουν ολοένα και πιο γρήγορα. Είναι πάρα πολλά κι είναι καλό να έχουμε σφαιρική πληροφόρηση και αν κάτι μας αφορά, να το ψάχνουμε περισσότερο. Η επιστήμη δεν είναι απρόσιτη, το μόνο που χρειάζεται είναι να φιλτράρουμε τις πληροφορίες που λαμβάνουμε, να βρίσκουμε πηγές και δεδομένα και να έχουμε κριτική σκέψη.

H μανία μας να απαθανατίζουμε εικόνες, σταματώντας μ’ αυτό τον τρόπο τον χρόνο, πολλές φορές μας παρεμποδίζει απ’ το να ψάχνουμε τι συμβαίνει γύρω μας και απλά να το φωτογραφίζουμε.

Οι ρυθμοί της καθημερινότητας επιτρέπουν στην πλειονότητα του κόσμου να λειτουργεί μ’ αυτό τον τρόπο;

Αντιλαμβάνομαι την δυσκολία αλλά απ’ την άλλη πρόκειται για κάτι που μπορεί να γίνει συνήθεια και τρόπος ζωής. Είσαι, για παράδειγμα, στο facebook κι ένας τίτλος γράφει: ΣΟΚ!!! Έγινε αυτό κι αυτό. Οφείλεις να το ψάξεις λίγο παραπάνω αυτό το σήμα που φτάνει κοντά σου.

Είχες δώσει και ένα παράδειγμα με τις φωτογραφίες που τραβάμε καθημερινά στην τελευταία σου ομιλία στο TEDx.

Κατακρίβεια ο τίτλος της ομιλίας μου ήταν «Είναι καιρός να κάνουμε ένα facetime με την επιστήμη» και ήταν κάπως μεταφορικός. Ξέρεις, η μανία μας να απαθανατίζουμε εικόνες, σταματώντας μ’ αυτό τον τρόπο τον χρόνο, πολλές φορές μας παρεμποδίζει απ’ το να ψάχνουμε τι συμβαίνει γύρω μας και απλά να το φωτογραφίζουμε. Λαμβάνουμε σήματα αλλά δεν τα αποκωδικοποιούμε. Είχα δώσει το παράδειγμα με μια πεταλούδα που μπήκε μια μέρα στο σπίτι μου και την φωτογράφισα. Έγνοια μου ήταν να την ανεβάσω αμέσως στο διαδίκτυο και να την συγκρίνω με άλλες φωτογραφίες. Έτσι έμαθα την επιστημονική της ονομασία, πληροφορίες για την προέλευσή της, τα χρώματα και τις βούλες της. Αυτό που λέω είναι πως αν κάτι σου τραβήξει το ενδιαφέρον, πέραν απ’ το να τραβήξεις μία φωτογραφία, με τα εργαλεία που έχουμε σήμερα, αξίζει να αφιερώσεις λίγο χρόνο παραπάνω. Να μην αφήνεις την πληροφορία να φεύγει.

Ανήκω στην κατηγορία των ανθρώπων που πιστεύουν ότι αξίζει να στηρίζουμε την χώρα μας, με ό,τι αυτό προϋποθέτει, και να προσπαθούμε για το καλύτερο. Μπορεί να ακούγομαι ρομαντική αλλά κι η επιστήμη, άμα την ψάξεις και την αγαπήσεις, είναι κι αυτή ρομαντική.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο City Free Press