ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΓΟΝΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΩΝ

Συμπεριφορικά Προβλήματα κατά τη διάρκεια του γεύματος

Μερικά παιδιά συχνά σηκώνονται χωρίς λόγο από το τραπέζι, ρίχνουν φαγητό, αρπάζουν φαγητό από το τραπέζι, τρώνε με το στόμα τους ανοιχτό ή μιλάνε με τα στόματα τους γεμάτα. Οποιαδήποτε από αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να ενοχλεί τους γονείς και ειδικότερα όταν αυτές συμβαίνουν πολύ συχνά. Όταν αυτές οι συμπεριφορές κατά τη διάρκεια του φαγητού συμβαίνουν συνεχώς, οι γονείς συχνά αντιδρούν με το να εκνευρίζονται και να απειλούν το παιδί τους. Τέτοια πρότυπα συμπεριφοράς οδηγούν στο να υπάρχουν μη ευχάριστα γεύματα τόσο για του γονείς όσο και για το ίδιο το παιδί.

Το πιο σημαντικό βήμα για να βελτιώσετε τη συμπεριφορά του παιδιού σας κατά τη διάρκεια του φαγητού είναι να κάνετε αυτά τα γεύματα όσο πιο θετικά και ευχάριστα γίνεται. Δυστυχώς, για πολλές οικογένειες το δείπνο είναι ένας χρόνος όταν οι γονείς μιλούν ο ένας τον άλλον για τα προβλήματα του σπιτιού ή το πώς πέρασαν την ημέρα τους. Αυτό κάνει το φαγητό βαρετό και ανιαρό για τα παιδιά. Σε μερικές οικογένειες, τα παιδιά μαθαίνουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να κερδίσουν την προσοχή των γονιών τους κατά τη διάρκεια του φαγητού είναι να κάνουν μια ανάρμοστη (αρνητική) συμπεριφορά. Για να κάνετε πιο ευχάριστα τα γεύματα σας, να έχετε ένα ενδιαφέρον τελετουργικό που να περιλαμβάνει όλα τα μέλη της οικογένειας. Για παράδειγμα, κάθε μέλος της οικογένειας όταν βρίσκεται στο τραπέζι να μιλάει για το πως πέρασε την ημέρα του. Για τα μικρότερα παιδιά με μειωμένες γλωσσικές ικανότητες, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν με το να λένε τι έκανε το παιδί ολόκληρη την ημέρα. Προσπαθήστε να συγκεντρωθείτε στα θετικά πράγματα που έγιναν και όχι στα προβλήματα.

Οι ακόλουθες εισηγήσεις μπορεί επίσης να βοηθήσουν να διαχειρίζεστε τα συμπεριφορικά προβλήματα των παιδιών σας κατά τη διάρκεια του γεύματος:

• Εσύ και τα άλλα μέλη της οικογένειας να διαμορφώσετε καλές συμπεριφορές κατά τη διάρκεια του γεύματος. Μερικές φορές οι γονείς ή μεγαλύτερα αδέλφια, μασάνε με τα στόματα τους ανοιχτά ή συχνά φεύγουν από το τραπέζι. Έτσι είναι δύσκολο να αναμένεται από τα παιδιά να ακολουθούν τους κανόνες του γεύματος όταν εσείς ως γονείς και τα μεγαλύτερα αδέλφια δεν τους ακολουθάτε ή τους καταπατάτε!
• Μην τρώτε μπροστά στην τηλεόραση. Τα γεύματα πρέπει να είναι ένας χρόνος για αλληλεπίδραση της οικογένειας. Το να είστε καθήμενοι μπροστά στην τηλεόραση δεν διευκολύνει την αλληλεπίδραση της οικογένειας!
• Μην επιτρέπεται στο παιδί σας να έχει οποιαδήποτε παιχνίδια ή άλλα υλικά δραστηριοτήτων στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του γεύματος.
• Εάν το παιδί σας παρεκτρέπεται κατά τη διάρκεια του γεύματος, πρέπει να υπάρχουν άμεσες συνέπειες. Για παράδειγμα, εάν πετάει φαγητό, πρέπει να πάει σε time-out! Ένας εύκολος τρόπος να εισαγάγεις το time-out στο τραπέζι του φαγητού είναι με το να τραβήξετε τη καρέκλα του παιδιού σας, με αυτόν να κάθεται, μακριά από το τραπέζι! Όταν θα είναι μακριά από το τραπέζι να αρχίσετε μια συνομιλία με τα άλλα μέλη της οικογένειας αλλά να κρατήσετε εκτός του παιδί σας από τη συνομιλία.
• Ένας γενικός κανόνας για τη χρήση του time-out κατά τη διάρκεια του φαγητού είναι πως αν κάνετε χρήση αυτού 3 φορές κάθε φορά τότε το γεύμα τελειώνει για το παιδί και θα πρέπει να λαμβάνει οποιαδήποτε σνακ μέχρι το επόμενο γεύμα

Συμπεριφορικά προβλήματα κατά το ντύσιμο

Πολλά παιδιά προβάλλουν αντίσταση όταν θα πρέπει να ντυθούν. Οι γονείς όταν προσπαθούν να ντύσουν το παιδί τους ή τα ίδια τα παιδιά επιμένουν να φορέσουν κάποιο ακατάλληλο ρούχο τότε δημιουργούνται προβλήματα συμπεριφοράς. Παρόλο, που εισηγούμαστε στα παιδιά να έχουν κάποια γνώμη στην επιλογή ρούχων, το να φοράνε ένα κοντομάνικο μπλουζάκι με βροχερό καιρό δεν είναι καθόλου αποδεκτό!

Ως γονείς πρέπει να έχουμε επίγνωση το τι μπορεί το παιδί μας να κάνει όταν θα πρέπει να ντυθεί. Στην ηλικία των 2 με 3, τα περισσότερα παιδιά δείχνουν ένα ενδιαφέρον στο να θέλουν να ντυθούν από μόνα τους. Στην ηλικία των 3 χρόνων, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να βάλουν μόνο μεγάλα κομμάτια ρούχων από μόνα τους. Στην ηλικία των 4, μπορούν συνήθως να κουμπώνουν τα πουκαμισάκια τους ή άλλα ρούχα. Στα 5 τους χρόνια, μπορούν και είναι ικανά να ντύνονται από μόνα τους εκτός από το να δένουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους. Επιπλέον, τα παιδιά μπορούν να βγάζουν τα ρούχα τους πριν ακόμα μάθουν να τα βάζουν!

Έχοντας αυτά υπόψη, παρέχουμε κάποιες εισηγήσεις για να ακολουθείτε όταν υπάρχουν συμπεριφορικά προβλήματα στο ντύσιμο:

• Ένα έχετε προβλήματα στο τι πρέπει να φορέσει το παιδί σας το πρωί, απλώστε τα ρούχα που θα φορέσει το παιδί σας από την προηγούμενη νύχτα.
• Δώστε στο παιδί σας μερικές επιλογές για το πώς πρέπει να ντυθεί-αλλά όχι πολλές επιλογές. Είναι προτιμότερο για παιδιά νηπιαγωγείου να επιλέγουν μεταξύ δύο επιλογών από ρούχα. Για παράδειγμα, μπορείτε να ρωτήσετε τα παιδιά σας: «Θα ήθελες να φορέσεις αυτό το κόκκινο πουκαμισάκι ή το μπλε;».
• Δώστε μεγάλο χρονικό διάστημα για να ντυθεί το παιδί σας. Σε πολλά σπίτια, τα πρωινά είναι αγχώδη, με τους ενήλικες και τα παιδιά να ντύνονται κάτω από τη πίεση του χρόνου. Παρόλα αυτά, όπως ήδη γνωρίζετε, είναι πολύ δύσκολο να πιέσεις ένα μικρό παιδί για να ντυθεί. Σε πολλές οικογένειες όταν πιέζετε το παιδί για να ξεκινήσει τη διαδικασία του ντυσίματος τόσο φαίνεται να αντιστέκεται. Επιτρέποντας αρκετό χρόνο μειώνει και το παράγοντα της πίεσης.
• Κάντε το ντύσιμο παιχνίδι και διασκέδαση. Τραγουδήστε στο παιδί σας. Βάλτε μουσική στο ραδιόφωνο. Αποσπάστε το παιδί σας με το να κοιτάξει έξω από το παράθυρο ή να κοιτάξει μια εικόνα/αφίσα στον τοίχο. Βάλτε το παιδί σας να ονομάσει τα χρώματα των ρούχων που του βάζετε.
• Κάντε συχνή χρήση των δεξιοτήτων της προσοχής και ανταμοιβής. Για παράδειγμα, πέστε στο παιδί σας: «βάζουμε αυτήν την κάλτσα στο πόδι σου και την τραβούμε ψηλά. Τώρα βάζουμε την άλλη κάλτσα στο άλλο σου πόδι και κάνουμε το ίδιο με το να τη τραβήξουμε ψηλά για να μην κρυώνεις. Τώρα βάζουμε το παντελονάκι σου μέσα από τα πόδια σου και το τραβάμε ψηλά μέχρι τη κοιλίτσα σου». ‘Η αν το παιδί μας τώρα ξεκίνησε να βάζει από μόνο του τα ρούχα του, μπορούμε να του πούμε: «Μπράβο Αννούλα που έβαλες σωστά τα ρούχα σου».
• Για τα παιδιά που φεύγουν από το σπίτι και πηγαίνουν σε ένα παιδοκομικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο ή στο σχολείο, είναι σημαντικό να καθιερώσετε μια τυπική ρουτίνα πρωινού. Για παράδειγμα, όταν το παιδί σας ξυπνά, θα πρέπει να βουρτσίσει τα δόντια του, να χτενίσει τα μαλλιά του, και μετά να ντυθεί. Δεν πρέπει να του επιτρέπεται να βλέπει τηλεόραση ή να παίξει βιντεοπαιχνίδια μέχρι να ντυθεί και να φάει πρωινό.
• Εάν το παιδί σας καθυστερεί και δεν ντύνεται σε ένα λογικό χρονικό διάστημα και είναι τουλάχιστον 4 χρονών, θα πρέπει μερικές φορές να κάνετε τα τυπικά πρωινά σας πιο διασκεδαστικά και αποτελεσματικά με το να παίζεται το παιχνίδι «Νικώ το ρολόι». Το παιχνίδι αυτό παίζεται με τον εξής τρόπο: βάζετε ένα χρονόμετρο στην κουζίνα για ένα λογικό χρονικό διάστημα ούτος ώστε να ντυθεί το παιδί σας. Εάν νικήσει το ρολόι και ντυθεί πριν να κτυπήσει ο ήχος του χρονομέτρου, τότε θα πρέπει να επαινεθεί και πιθανόν να του προσφερθεί μια ανταμοιβή (αστεράκι, αυτοκόλλητο δικής του επιλογής ή να έχει στο πρωινό του ένα κομμάτι δικής του επιλογής).

Όταν το παιδί σας φτάσει στην ηλικία των 4 ή 5, θα πρέπει να παίρνει από μόνο του την ευθύνη για να ντύνεται. Για να το βοηθήσετε να ντύνεται από μόνο του, αγοράστε ρούχα που θα είναι εύκολα για αυτόν να βάζει. Προσπαθήστε να αποφεύγετε ρούχα με μικρά κουμπιά ή τρυπίτσες για να κουμπώνετε. Όπως μαθαίνει το παιδί σας να ντύνεται από μόνο του, εσείς θα πρέπει συχνά να το επαινείται λεκτικά. Αρχικά, μπορείτε να το μάθετε να ντύνεται με το να βάζετε εσείς ένα κομμάτι ρούχο πάνω του αλλά να το αφήνετε το ίδιο να το κουμπώνει και να ολοκληρώνει τη διαδικασία του ντυσίματος. Για παράδειγμα, μπορείτε να ξεκινήσετε με το να τραβήξετε τις κάλτσες του μέχρι τους αστραγάλους και μετά να το αφήσετε να τις τραβήξει πιο πάνω το ίδιο. Ή μπορείτε να τραβήξετε το βρακάκι του ή το παντελονάκι του μέχρι το γόνατο του και μετά να το αφήσετε το ίδιο να το τραβήξει μέχρι πάνω. Όσο το μαθαίνετε να ντύνεται από μόνο του προσπαθήστε να του δίνεται όσο μπορείτε περισσότερο λεκτικό έπαινο και προσοχή!

Συμπεριφορικά προβλήματα στο αυτοκίνητο

Μια από τις πιο εκνευριστικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι η ανεπιθύμητη συμπεριφορά μέσα στο αυτοκίνητο. Εφόσον ο γονέας οδηγεί, περιορίζεται όσον αφορά την διαχείριση των προβλημάτων συμπεριφοράς από το παιδί.

Η αρχική εισήγηση για το ταξίδι με το αυτοκίνητο είναι να βεβαιωθείτε πως το παιδί σας πάντα συγκρατείτε κατάλληλα. Κάνετε χρήση ενός ειδικού καθίσματος στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου και της ζώνης ανάλογα με τη ηλικία του παιδιού. Από μικρή ηλικία, καθιερώστε τον κανόνα πως δεν ξεκινάτε το αυτοκίνητο μέχρι να είναι όλα τα άτομα μέσα σε αυτό, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού σας. Αυτοκινητιστικά ατυχήματα είναι η κυριότερη αιτία θανάτου των παιδιών. Η πλειοψηφία αυτών των θανάτων θα μπορούσε να αποτραπεί εάν τα παιδιά ήταν κατάλληλα «περιορισμένα». Τα παιδιά που είναι συγκρατημένα δεν είναι μόνο ασφαλή αλλά συμπεριφέρονται και καλύτερα μέσα στο αυτοκίνητο.

Οι πιο κάτω τεχνικές μπορούν επίσης να βοηθήσουν για την αποτροπή συμπεριφορικών προβλημάτων μέσα στο αυτοκίνητο:

• Να έχετε συγκεκριμένες δραστηριότητες οι οποίες να είναι οι «δραστηριότητες αυτοκινήτου». Μπορείτε να έχετε μια βαλίτσα με παιχνίδια στο αυτοκίνητο για να χρησιμοποιεί εκεί το παιδί σας.
• Αγοράστε ένα CD με μουσική που αρέσει στο παιδί σας ή βάλτε τον αγαπημένο του ραδιοφωνικό σταθμό με την αγαπημένη του μουσική. Να παίξετε τη μουσική αυτή μόνο στο αυτοκίνητο και μόνο εφόσον συμπεριφέρεται κατάλληλα. Εάν υπάρξει οποιαδήποτε αρνητική συμπεριφορά σταματήστε το CD μέχρι η αρνητική συμπεριφορά να σταματήσει.
• Για μεγαλύτερα ταξίδια, πάρτε σνακ και ποτά, παιχνίδια, παραμύθια, βιβλία με εικόνες ή ακόμα και παλιά περιοδικά για το παιδί σας. Για να καταπολεμήσετε την πλήξη του παιδιού σας, μπορείτε να τραγουδήσετε αγαπημένα τραγούδια του παιδιού σας ή να παίξετε το παιχνίδι «Εγώ κατάσκοπος/Κρυφτό αντικειμένων» με αντικείμενα μέσα στο αυτοκίνητο, να κάνετε υπολογισμούς ή ακόμα και να παίξετε παιχνίδια με γράμματα της αλφαβήτου. Εντοπίζοντας και κάνοντας μια αγαπημένη δραστηριότητα του παιδιού σας μπορείτε να το κάνετε να ηρεμήσει και να περάσετε μια ευχάριστη ώρα μαζί.
• Συχνά να επαινείτε λεκτικά το παιδί σας όταν συμπεριφέρεται σωστά μέσα στο αυτοκίνητο.

Εάν το παιδί σας συμπεριφέρεται ακατάλληλα μέσα στο αυτοκίνητο, να παραμείνετε ήρεμοι! Σταματήστε το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου και βάλτε το παιδί σας time-out στη θέση που βρίσκεται. Έτσι, παραμένετε μέσα στο αυτοκίνητο, αλλά αγνοείτε το παιδί σας μέχρι να ηρεμήσει και να καθίσει ήσυχος. Μέτα το χρονικό διάστημα που παραμένει ήσυχος, να τον ευχαριστήσετε, να ξεκινήσετε το αυτοκίνητο και να συνεχίσετε το ταξίδι σας. Εάν όμως είστε κάτω από την πίεση του χρόνου, το παραπάνω σκηνικό σίγουρα είναι πολύ εκνευριστικό. Παρόλα αυτά, το παιδί σας θα πρέπει να μάθει πως δεν πρέπει να συμπεριφέρεται απρεπώς μέσα στο  αυτοκίνητο. Εάν το παιδί σας συμπεριφέρεται απρεπώς συχνά, επιτρέψτε επιπρόσθετο χρόνο για ταξίδια ούτος ώστε να το μάθετε να συμπεριφέρεται περισσότερο κατάλληλα.

Η πιο πάνω τεχνική μπορεί να μην δουλέψει εάν ταξιδεύετε κάπου που δεν θέλει να πάει το παιδί σας. Σε αυτή τη περίπτωση είναι καλύτερα να συνεχίσετε τα ταξίδι σας. Εάν το παιδί σας είναι κάτω των 3 ή 4 χρόνων, αγνοήστε το στο μεγαλύτερο βαθμό που μπορείτε. Εάν είναι 5 ή μεγαλύτερος, να επιβάλετε κάποια απώλεια προνομίων. Μπορείτε επίσης να κάνετε χρήση της τεχνικής time-out μετά που φθάσετε τον προορισμό σας. Παρόλα αυτά η χρήση time-out είναι λιγότερο αποτελεσματική εάν καθυστερείτε.

Εάν έχετε περισσότερο από ένα παιδιά στο αυτοκίνητο και αρχίζουν να τσακώνονται, σταματήστε το αυτοκίνητο και διαχωρίστε τους στο μεγαλύτερο βαθμό που μπορείτε. Ανάλογα με τη ηλικία τους, μπορείτε να έχετε ένα παιδί στο μπροστινό μέρος του αυτοκινήτου και ένα στο πίσω μέρος. Εάν βρίσκονται και οι δύο γονείς μέσα στο αυτοκίνητο, ένας γονέας και ένα παιδί μπορούν να είναι μπροστά και ο άλλος γονέας και το παιδί να είναι πίσω. Ξεχωρίζοντας τα παιδιά μπορεί να μειώσει πολλά προβλήματα.

Επιθετικότητα

Πολλά μικρά παιδιά χτυπούν, σπρώχνουν, δαγκώνουν, πετάνε πράγματα ή καταστρέφουν αντικείμενα ούτος ώστε να πάρουν αυτό που ζητούν από τους γονείς τους. Αυτές οι μορφές της επιθετικότητας είναι περισσότερο συχνές σε παιδιά 2 με 3 χρονών. Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, η σωματική επιθετικότητα τείνει μειώνεται. Ως γονείς, σίγουρα υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε την επιθετική συμπεριφορά:

• Να προσέχετε και να επαινείτε το παιδί όταν κάνει χρήση συμπεριφορών εκτός της επιθετικότητας όταν αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις.
• Μετά την «κρίση», προσπαθήστε να του μάθετε διαφορετικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Για τα παιδιά που είναι 2 με 4 χρονών, μπορείτε να πείτε: «όταν αισθάνεσαι θυμωμένος, πάρε μια βαθιά ανάσα και έλα να μου μιλήσεις». Για ένα παιδί 4 χρονών και άνω, μπορούμε να το ενθαρρύνουμε να σκεφτεί μερικούς τρόπους χειρισμού της κατάστασης εκτός από αυτό της επιθετικότητας. Εάν έχει δυσκολίες να βρει κάποιες ιδέες, μπορείτε να του προτείνεται μερικές κατάλληλες ιδέες.
• Περιορίστε το χρόνο που βλέπει το παιδί σας τηλεόραση. Όπως γνωρίζεται, σήμερα όλα σχεδόν τα τηλεοπτικά κανάλια κατά τη διάρκεια της ημέρας στα προγράμματα τους υπάρχουν σκηνές βίας. Αυτή η έκθεση σε βίαιες καταστάσεις προέρχεται από πολλές πηγές, όπως τα κινούμενα σχέδια, τις ειδήσεις, τις αγαπημένες σειρές, τις ταινίες, τα μουσικά βίντεο κλιπ και τα βιντεοπαιχνίδια.
• Περιορίστε την έκθεση του παιδιού σας σε πραγματικές καταστάσεις βίας. Προσπαθήστε να αποτρέψετε το παιδί σας από το να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον από εχθρικούς και βίαιους ενήλικες και παιδιά.
• Προσπαθήστε να βεβαιωθείτε ότι η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας δεν είναι αποτέλεσμα του να κάνει αυτό που θέλει ή να είναι ικανό να παίρνει αυτό που ζητάει. Εάν αρπάξει ή πάρει κάτι από άλλο παιδί, το παιδί (ή εσείς) πρέπει να επιστρέψετε το αντικείμενο στο άλλο παιδί αμέσως.
• Προσπαθήστε να είστε ήρεμοι και να χειρίζεστε το επεισόδιο της επιθετικότητας όσο πιο δυνατόν βασισμένοι στα γεγονότα
• Κάντε χρήση του time-out αμέσως όταν υπάρχει επιθετική συμπεριφορά. Μην δώσετε καμιά προειδοποίηση για αυτού του είδους τις συμπεριφορές. Δίνοντας προειδοποίηση στο παιδί σας για την επιθετική συμπεριφορά είναι σαν να του λέτε πως έχει ακόμα μια ευκαιρία πριν να δώσετε την τιμωρία.
• Γνωρίστε τα συναισθήματα του παιδιού σας, αλλά προσπαθήστε να βεβαιωθείτε πως κατανοεί ότι η επιθετικότητα δεν είναι αποδεκτή. Για παράδειγμα, μετά που χειρίζεστε την επιθετική συμπεριφορά, μπορείτε να του πείτε: «γνωρίζω πως είσαι θυμωμένος, αλλά δεν πρέπει να χτυπήσεις κάποιον άλλον-ανεξαρτήτως του πόσο θυμωμένος είσαι».

Περισσότερες πληροφορίες στο Ανδρέας Δημητρίου Εκπαιδευτικός/Σχολικός Ψυχολόγος ή στο 99 299300