Ανθρώπινες τροφές ακατάλληλες για τα ζώα συντροφιάς

Γράφει ο Παναγιώτης Κόκκινος

Τα κατοικίδια ζώα θεωρούνται πλέον μέλη της οικογένειας, οπότε η χορήγηση σπιτικού φαγητού αποτελεί συχνή πρακτική από πολλούς ιδιοκτήτες και ένδειξη των ισχυρών δεσμών που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ ιδιοκτήτη και ζώου. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι όλες οι τροφές -που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση- κατάλληλες για τους τετράποδους φίλους μας. Η άγνοια κινδύνου από χορήγησή τέτοιων τροφών στα ζώα ή η κατανάλωση τους από τα ζώα σε ανύποπτο χρόνο, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας μέχρι και το θάνατο. Οι σκύλοι φαίνεται να είναι περισσότερο επιρρεπείς λόγω της συνήθειας (ή της λαιμαργίας) τους να τρώνε ό,τι βρουν εκτεθειμένο. Τέτοιες τροφές είναι οι εξής:

• Σοκολάτα – Κακάο – Καφές

Περιέχουν μεθυλοξανθίνες, όπως η θεοβρωμίνη (κακάο) και η καφεΐνη (καφές), που αν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες από τα κατοικίδια μπορούν να προκαλέσουν μέσα σε λίγες ώρες γαστρεντερικές διαταραχές, καρδιακές αρρυθμίες, επιληπτικές κρίσεις και θάνατο. Να σημειωθεί ότι η μαύρη σοκολάτα είναι η πιο επικίνδυνη, αφού είναι πιο συμπυκνωμένη και απαιτείται μικρότερη ποσότητα για να προκαλέσει πρόβλημα. Έτσι, κάθε  προϊόν που περιέχει σοκολάτα (μπάρες σοκολάτας, παγωτά, μπισκότα, γλυκά κλπ) ή καφέ (καφές, τσάι, αναψυκτικά τύπου κόλα κλπ) θα πρέπει να αποφεύγεται. Η τοξίκωση από σοκολάτα είναι μέσα στα 10 πιο συχνά αίτια τοξίκωσης σκύλων στις ΗΠΑ και παρατηρείται συχνότερα τις περιόδων των γιορτών (Χριστούγεννα, Πάσχα, Ημέρα Αγ. Βαλεντίνου)

• Σταφύλια – Σταφίδες

Η κατανάλωση σταφυλιών και των κατεργασμένων ή αποξηραμένων παραγώγων τους έχει αναφερθεί ως αίτιο νεφρικής ανεπάρκειας στο σκύλο, κατάσταση επικίνδυνη και απειλητική για τη ζωή του. Επειδή ακόμα και η κατανάλωση ελάχιστης ποσότητας μπορεί να αποβεί επικίνδυνη, η χορήγησή τους δε συστήνεται.

• Κρεμμύδια – Σκόρδα – Πράσα

Τα βολβώδη λαχανικά χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη μαγειρική και καταναλώνονται χωρίς πρόβλημα από τον άνθρωπο. Ορισμένα συστατικά τους, όμως, είναι τοξικά για τα ζώα συντροφιάς και προκαλούν διαταραχές στα ερυθρά αιμοσφαίρια τους. Δυστυχώς, το μαγείρεμα και η επεξεργασία τους δεν μεταβάλλει την τοξικότητά τους. Μολονότι οι γάτες είναι πιο ευαίσθητες, οι σκύλοι βρίσκονται εξίσου σε κίνδυνο αν καταναλώσουν μεγάλες ποσότητες, ενώ ορισμένες φυλές είναι περισσότερο ευαίσθητες (π.χ. Akita). Συμπτώματα που παρατηρούνται είναι γαστρεντερικές διαταραχές, ανορεξία, κατάπτωση και ωχροί βλεννογόνοι λόγω της αναιμίας.

• Αλάτι – Αλμυρά

Μεγάλες ποσότητες χλωριούχου νατρίου (επιτραπέζιο αλάτι) μπορούν να προκαλέσουν πολυουρία-πολυδιψία μέχρι τοξίκωση. Η υπερβολική πρόσληψη αλατιού θα προκαλέσει πεπτικά ή νευρολογικά προβλήματα. Γι’ αυτό αντενδείκνυται η χορήγηση αλμυρών λιχουδιών –και ειδικά μεγάλων ποσοτήτων- στα κατοικίδια (π.χ. πατατάκια, αλατισμένοι ξηροί καρποί, ποπ-κορν κλπ).

• Ξυλιτόλη

Χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό μέσο σε πολλά προϊόντα για ανθρώπινη κατανάλωση όπως τσίχλες, γλυκά και αρτοσκευάσματα, τα οποία δεν πρέπει να χορηγούνται στα ζώα. Η ξυλιτόλη διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης και οδηγεί τελικά σε υπογλυκαιμία. Τα συμπτώματα είναι κυρίως νευρολογικής φύσης με πιο σοβαρό και επικίνδυνο τις επιληπτικές κρίσεις.

• Καρποί Macadamia

Είναι δημοφιλές σνακ ξηρών καρπών για τον άνθρωπο. Η τοξίκωση αφορά τους σκύλος καθώς ακόμα και μικρές ποσότητες μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα. Αν και δεν έχει καταγραφεί θάνατος ζώου μέχρι σήμερα, τα συμπτώματα που προκαλεί η τοξίκωση εμφανίζονται μέσα σε 12 ώρες και είναι αρκετά σοβαρά. Αυτά περιλαμβάνουν αδυναμία, εμέτους, μυϊκό τρόμο, υπερθερμία και ωχρούς βλεννογόνους.

• Αλκοόλ

Η αιθανόλη περιέχεται σε διάφορα προϊόντα, όμως η τοξίκωση των κατοικιδίων συμβαίνει λόγω της τυχαίας κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών ή ωμής ζύμης με μαγιά (ως υποπροϊόν ζυμώσεων). Η αιθανόλη απορροφάται ταχύτατα από πεπτικό σύστημα, προκαλεί νευρολογικά συμπτώματα και μπορεί να οδηγήσει σε καταστολή του αναπνευστικού και κώμα.

• Μαγιά

Η ζύμη με μαγιά, αν καταναλωθεί ωμή, πέραν της απελευθέρωσης αιθανόλης όπως προαναφέρθηκε, προκαλεί την παραγωγή και συσσώρευση αερίων στο πεπτικό σύστημα των ζώων. Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να καταλήξει σε διάταση και στροφή στομάχου, μια επείγουσα και απειλητική κατάσταση για τη ζωή του σκύλου.

• Αβοκάντο

Η ουσία περσίνη που περιέχεται στο αβοκάντο μπορεί να προκαλέσει δυνητικά τοξίκωση στο σκύλο, ενώ η χορήγησή του πρέπει να αποφεύγεται σε όλα τα κατοικίδια ζώα. Τα πτηνά είναι το είδος με τη μεγαλύτερη ευαισθησία στην τοξική του δράση αφού μπορεί να καταλήξουν μέσα σε 12-24 ώρες από την κατανάλωση του.

• Ωμά ζωικά προϊόντα

Αν θα έπρεπε να απαντηθεί μονολεκτικά αν συστήνεται η κατανάλωση ωμών και ακατέργαστων προϊόντων ζωικής προέλευσης από τα ζώα συντροφιάς, η απάντηση θα ήταν αρνητική. Το θέμα, ωστόσο, της κατανάλωσης ωμού κρέατος (ωμοφαγία, γνωστή ως BARF) θα μας απασχολήσει στο μέλλον μιας και υπάρχει μεγάλη συζήτηση πάνω σε αυτό το θέμα. Όσον αφορά την κατανάλωση ωμών αυγών αυτή θα πρέπει να αποφεύγεται για 2 λόγους. Πρώτον, λόγω της πιθανότητας να περιέχουν παθογόνα βακτήρια υπεύθυνα για τροφολοιμώξεις (π.χ. Salmonella, Campylobacter), τόσο στα ζώα όσο και στον άνθρωπο. Κατά δεύτερον, λόγω της περιεκτικότητας του λευκώματος (ασπράδι) σε αβιδίνη, μια ουσία που εμποδίζει την απορρόφηση της βιοτίνης (βιταμίνη Β7) με αποτέλεσμα την εκδήλωση κυρίως δερματικών προβλημάτων. Επίσης, η συστηματική κατανάλωση ωμών ψαριών και ιδίως κεφαλιών και σπλάχνων δεν ενδείκνυται. Τα ωμά ψάρια περιέχουν θειαμινάση, ένζυμο που διασπά την θειαμίνη (Βιτ. Β1) και μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη της, με συνέπεια τη διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων και την εμφάνιση νευρολογικών συμπτωμάτων. Με τη θερμότητα (μαγείρεμα) η αβιδίνη και η θειαμινάση αδρανοποιούνται, οπότε μαγειρεμένα αυγά και ψάρια μπορούν να χορηγηθούν στα ζώα μιας και αποτελούν εξαιρετική πηγή πρωτεϊνών. Επιπλέον, η αποκλειστική διατροφή με ωμό ζωικό ήπαρ (συκώτι), όπως έχει αναφερθεί κυρίως σε γάτες, κρίνεται ακατάλληλη και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά σκελετικά προβλήματα λόγω της υπερπρόσληψης βιταμίνης Α, στην οποία το ήπαρ είναι πλούσιο. Τέλος, η συνήθεια να χορηγούμε στα ζώα υπολείμματα των δικών μας γευμάτων και κυρίως κόκκαλα μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τα ζώα. Προβλήματα που μπορούν να εμφανιστούν είναι κατάγματα δοντιών στην προσπάθεια τους να σπάσουν μεγάλα κομμάτια, δυσκοιλιότητα και πιο σοβαρά έμφραξη ή/και διάτρηση σε κάποιο σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα (φάρυγγας, οισοφάγο, στομάχι, έντερο) λόγω των αιχμηρών άκρων των σπασμένων οστών. Μολονότι η χορήγηση κόκκαλων είναι δημοφιλής τακτική στα ζώα, αυτή θα πρέπει να γίνεται με μέτρο και προσοχή, όμως καλύτερα να αποφεύγεται πλήρως.

• Αλλοιωμένα τρόφιμα

Οποιοδήποτε προϊόν ή τρόφιμο το οποίο έχει αλλοιωθεί ή δεν έχει συντηρηθεί σωστά και γενικά κρίνεται ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση, δεν πρέπει να χορηγείται στα ζώα καθώς η εμφάνιση τροφικής δηλητηρίασης είναι πολύ πιθανή. Η τελευταία θα εκδηλωθεί με εμέτους, διάρροιες -ενίοτε με αίμα-, αφυδάτωση, κατάπτωση και ανορεξία.

• Γάλα

Το γάλα και τα προϊόντα του πέπτονται σε μεγάλο βαθμό και τα θρεπτικά τους συστατικά απορροφώνται ικανοποιητικά. Ωστόσο, για πολλούς σκύλους το γάλα δεν γίνεται ανεκτό πάνω από μια ορισμένη ποσότητα. Έτσι, όταν χορηγείται γάλα, αυτό να γίνεται με φειδώ, γιατί μεγάλες ποσότητες θα προκαλέσουν διάρροια λόγω αδυναμίας πέψης της λακτόζης, καθώς τα αποθέματα του ειδικού, για το σκοπό αυτό, ενζύμου (λακτάση) είναι περιορισμένα στα ενήλικα ζώα. Τέλος, η κατανάλωση γαλακτοκομικών αποτελεί από τα συνχότερα αίτια αλλεργίας, ιδίως στο σκύλο.

Σε κάθε περίπτωση, η χορήγηση των πιο πάνω τροφών στα ζώα πρέπει να αποφεύγεται ή να γίνεται με προσοχή, ενώ θα πρέπει να αποθηκεύονται σε σημεία ασφαλισμένα και μη προσβάσιμα από τα ζώα. Άλλωστε, με τη χορήγηση μιας πλήρους και ισορροπημένης τροφής του εμπορίου δεν κρίνεται απαραίτητη η χορήγηση επιπλέον τροφών. Αντίθετα μάλιστα, το πιθανότερο είναι να αποκτήσουμε ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο ζώο μελλοντικά, κάτι που συνεπάγεται περαιτέρω προβλήματα υγείας για τους μικρούς μας φίλους. Αν διαπιστωθεί η κατανάλωση κάποιας επικίνδυνης τροφής που αναφέρθηκε πιο πάνω επικοινωνήστε άμεσα με τον κτηνίατρο σας πριν ακόμα εμφανιστούν συμπτώματα, έτσι ώστε να ληφθούν έγκαιρα μέτρα αντιμετώπισης εάν κριθεί σκόπιμο.

Επιμέλεια

Παναγιώτης Κόκκινος

Κτηνίατρος, DVΜ