Εγκληματολογία: Η Γνώση του Εγκλήματος και το Έγκλημα της Γνώσης

Η εγκληματολογία συνιστά ένα αναγκαίο επαγγελματικό άξονα κάθε σύγχρονης κοινωνίας. Η παραδοχή αυτή δεν απορρέει αυθαίρετα ή από ενθουσιασμό, αλλά από τον «κώδικα» του κοινωνικού μας κόσμου. Ας εστιάσουμε σε αυτό το επιχείρημα. Κοινωνικο-ιστορικές έρευνες αποκαλύπτουν ότι, όλες οι κοινωνίες υπάγονται στην αλλαγή. Αυτή η συνειδητοποίηση μας οδηγεί σε ένα συναρπαστικό συμπέρασμα για το έγκλημα και τις κυβερνητικές στάσεις απέναντι σε αυτό. Ποια είναι τότε η σύνδεση μεταξύ τους;

Κοινωνιολογικές έρευνες μας πληροφορούν ότι η ατομικότητά μας παράγεται μέσα από τις κοινωνικές μας εμπειρίες. Με άλλα λόγια, οι συμπεριφορές, οι αξίες, τα πιστεύω μας κτλ. δεν προηγούνται της κοινωνικής μας εμπειρία αλλά, αντιθέτως, υλοποιούνται διαδραστικά μέσα από ένα κοινωνικό πλαίσιο που προϋπήρχε της γέννησής μας. Άρα, εάν η κοινωνία υπάγεται στην αλλαγή, το ίδιο ισχύει και για το άτομο. Με το να αλλάξουμε την κοινωνία (π.χ. μέσα από την μόρφωση, κυβερνητική πολιτική κτλ.) αλλάζουμε, όχι μόνο τα άτομα που την αποτελούν, αλλά και τα άτομα τα οποία δεν γεννήθηκαν ακόμη. Η πιθανή συνεισφορά της εγκληματολογίας στην κοινωνία μας είναι άμεσα συνδεδεμένη με αυτή την συνειδητοποίηση.

Η πιθανότητα της κοινωνικής αλλαγής γίνεται ο σύμμαχός μας στην καταπολέμηση του εγκλήματος. Αντιμετωπίζουμε την κοινωνία σαν ένα πεδίο δημιουργικής δράσης με απώτερο σκοπό την μείωση του εγκλήματος. Και τίποτα δεν εξαιρείται ως πιθανή στρατηγική σε αυτές τις προσπάθειες: καταπολεμάμε και αλλάζομαι οποιουσδήποτε παράγοντες που συνδράμουν στην μέλλουσα εγκληματική συμπεριφορά. Η φτώχεια, για παράδειγμα, πιθανόν να οδηγήσει σε μικροκλοπές, ενώ παράλληλα, προνομιακά αξιώματα πιθανόν να οδηγήσουν σε εγκλήματα διαφθοράς, κατάχρησης, ξέπλυμα χρήματος κτλ.

Η κοινωνικό-εγκληματολογική προσέγγιση στην κατανόηση του εγκλήματος αντικρούει τις κοινές και αφελείς επεξηγήσεις που αποδίδουν την πηγή του προβλήματος αποκλειστικά στην ψυχολογία ή την βιολογία του ατόμου. Αξίζει να επικεντρωθούμε σε αυτό το σημείο. Η κοινή άποψη περί εγκλήματος δεν εξυπηρετεί την κοινωνία μας: εάν το έγκλημα πηγάζει από βιολογικά ένστικτα, τα οποία θεωρούνται αμετάβλητα, τότε, δεν μπορεί να καταπολεμηθεί. Η κοινή ερμηνεία, συνεπώς, συνιστά ένα «έγκλημα γνώσης», αφού η βιολογική ερμηνεία μάς οδηγεί στο να αποβάλουμε το βάρος της ευθύνης, επιρρίπτοντας τις ευθύνες σε ένα αήττητο εχθρό: «είναι απλά κακός άνθρωπος!» ή «έτσι γεννήθηκε!».

Εδώ στο Alexander College καλύπτουμε όλες τις επιστημονικές θεωρίες του εγκλήματος: κοινωνικές, ψυχολογικές, πολιτικές, οικονομικές, βιολογικές κτλ. Επομένως, δεν αποκλείουμε το όποιο γνωστικό υλικό, αρκεί να είναι βασισμένο σε αξιόπιστες επιστημονικές αρχές. Πάντα, ωστόσο, έχουμε συναίσθηση της κοινωνιολογικής αρχής ότι, η κοινωνία υπάγεται αδιάλειπτα στην αλλαγή. Αυτό συνιστά τη δική μας συνεισφορά στην κοινωνία. Μαθαίνουμε στους φοιτητές μας, όχι μόνο θεωρίες του εγκλήματος, αλλά και πώς να αλλάξουν την κοινότητά τους προς το καλύτερο.

Μιχαηλάγγελος Αναστασίου, ABD (University of Victoria)

Καθηγητής στο Alexander College (Τμήμα Εγκληματολογίας)