«Ο Φοίβος Σταυρίδης φύλαγε ό,τι οι άλλοι πετούσαν» [vid]

Οι μόλις τρεις ποιητικές του συλλογές, («Ποιήματα» (1972), «Απομυθοποίηση» (1978) και «Τρίτο Πρόσωπο» (1992), το κρατικό βραβείο ποίησης που έλαβε, ήταν αρκετά ώστε ο αείμνηστος Φοίβος Σταυρίδης να αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου. Ισως όμως οι άλλες του ιδιότητες, ως εκδότης, επιμελητής εκδόσεων, μελετητής, λόγιος, και τέλος, δωρητής των πολύτιμων συλλογών του και ευεργέτης, να έδωσαν έναν πραγματικό πολιτιστικό θησαυρό στον τόπο του.

Για τη βαριά πολιτιστική κληρονομιά που άφησε στον τόπο του ο Φοίβος Σταυρίδης, τη λειτουργία και τους στόχους του Ιδρύματος Φοίβου Σταυρίδη – Αρχεία Λάρνακας, το ΚΥΠΕ μίλησε με τον Στέφανο Σταυρίδη, υιό του αείμνηστου Φοίβου. Ο Στέφανος Σταυρίδης δεν έχει όμως μόνο αυτήν την ιδιότητα. Είναι βραβευμένος συγγραφέας διηγημάτων, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Είναι ταυτόχρονα μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος στην ιστοσελίδα του οποίου αναφέρεται ότι “το κληροδότημα που άφησε στους συμπολίτες και συμπατριώτες του (σσ: ο Φοίβος Σταυρίδης) αποτελεί μια ανεκτίμητη πηγή γνώσεων που δεν περιορίζονται στα στενά πλαίσια του ιστορικού ενδιαφέροντος”.

Επίσης, “το υλικό και οι δυνατοί τρόποι ανάλυσης του αποτελούν την τελευταία πηγή εξόρυξης δυνάμεων σύνταξης και προγραμματισμού του μέλλοντος του τόπου μας, ειδικά σε καιρούς, όπως του τωρινούς, που οι αξίες και οι θεσμοί αναθεωρούνται στη βάση νέων κριτηρίων”.

Ζητούμε από τον Στέφανο Σταυρίδη να μας σκιαγραφήσει την προσωπικότητα του πατέρα του και ξετυλίγοντας το νήμα της πολυποίκιλης αυτής προσωπικότητας μας ανέφερε ότι “ο πατέρας μου, πέραν από συγγραφέας, ήταν συλλέκτης βιβλίων και αρχειακού υλικού κυρίως κυπρολογικής φύσης. Μέσα από τις δεκαετίες, κατάφερε να δημιουργήσει πιστεύω μια από τις πιο σημαντικές ιδιωτικές κυπρολογικές συλλογές”, σημειώνει.

“Σε κάποιο στάδιο, με την πάροδο του χρόνου, συνειδητοποίησε ότι αυτή η συλλογή θα έπρεπε να αξιοποιηθεί, να διατηρηθεί. Ως εκ τούτου, ήρθε το 2012 σε προφορική συμφωνία με τον Δήμο Λάρνακας για να δημιουργηθεί ένα ίδρυμα που θα έφερε το όνομα του και θα στέγαζε την τεράστια συλλογή του. Δεν πρόλαβε (ο Φοίβος Σταυρίδης απεβίωσε στις 6/3/2012), έτσι το έργο αναλάβαμε να το ολοκληρώσουμε εμείς, η οικογένεια του.”

Το Ίδρυμα Φοίβου Σταυρίδη Αρχεία Λάρνακας, το οποίο στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο ιστορικό κτίριο της πρώην Οθωμανικής Τράπεζας, περιλαμβάνει πέραν των 30,000 εκθεμάτων. “Δεν είναι εύκολο να καταμετρηθούν όλα ή να αποτυπωθεί επακριβώς η αξία τους”, σημειώνει ο Στέφανος Σταυρίδης .

Του υποδεικνύουμε ότι ο αριθμός 30,000 υποδεικνύει πόσο μεγάλο ήταν το πάθος του Φοίβου Σταυρίδη για τη συλλογή και σε πόσα χρόνια προσήλωσης και κοπιώδους εργασίας παραπέμπει αυτός ο αριθμός.

“Ο πατέρας μου-αναφέρει- δεν πετούσε ποτέ κάποιο χαρτί που είχε πάνω του κάτι τυπωμένο και αφορούσε την Κύπρο. Κανένα. Διατηρούσε επιπλέον ένα σημαντικό αρχείο, όχι επιμελώς ταξινομημένο με τα “εφήμερα”. Κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι τα εφήμερα είναι κάτι το ευτελές. Ηταν φυλλάδια, μπροσούρες, εφημερίδες, περιοδικά, προγράμματα θεατρικών παραστάσεων που έγιναν πριν από σχεδόν 100 χρόνια κ.ά. που όλοι τα πετούν. Αυτός τα κρατούσε”.

Όπως υπογραμμίζει ο κ. Σταυρίδης, όλα τα αυτά τα εκθέματα, κάθε 2-3 μήνες μπορούν να “επικοινωνήσουν” με το κοινό μέσω των εκδηλώσεων που διοργανώνει το Ίδρυμα.

Ζητούμε από τον συνομιλητή μας να μας τι ήταν περισσότερο ο Φοίβος Σταυρίδης. Ποιητής, Ερευνητής, Συλλέκτης; Ποια ήταν η μεγάλη του αγάπη;

“Νομίζω ότι το μεγαλύτερο του πάθος ήταν το συλλέγειν χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θεωρούσε τις άλλες του ιδιότητες δευτερεύουσες. Κι εγώ προσωπικά νιώθω πάρα πολύ άβολα με αυτόν τον τίτλο. Ο πατέρας μου προτιμούσε τον τίτλο του συγγραφέα. Ίσως επειδή δεν έγραφε μόνο λογοτεχνία, ασχολείτο ευρέως με τον πολιτισμό. Ήταν μεν ποιητής, όμως ταυτόχρονα ήταν μελετητής, ερευνητής σε θέματα λογοτεχνικά, ιστορικά, πολιτισμικά, ήταν ιστοριοδίφης. Η τεράστια συλλογή εκθεμάτων που άφησε ήταν όμως νομίζω η πιο βαριά κληρονομιά του, χωρίς να υποτιμώ τα υπόλοιπα που έκανε”, απαντά.

Μήπως επέλεξε συνειδητά να απομακρυνθεί από ένα σημείο και μετά από την ποίηση για να έχει περισσότερο χρόνο να ασχοληθεί με το συλλέγειν; “ Ο Φοίβος δεν παρήγαγε ποσοτικά μεγάλο έργο. Ολες κι όλες εξέδωσε τρεις συλλογές και όσον αφορά αυτήν ακριβώς την ιδιότητα, πρέπει να ομολογήσω ότι δεν του άρεσε ποτέ ο τίτλος του ποιητή”, επισημαίνει ο κ. Σταυρίδης.

Μπορεί στον αείμνηστο Φοίβο Σταυρίδη να μην άρεσε ο τίτλος του ποιητή, ωστόσο έχει γράψει σπουδαία ποιήματα. Παρατίθεται ένα από αυτά:

graffiti

Για να’ σαι αληθινός μες στον καιρό σου

ρίξε την ποίηση στα σκυλιά

Από τις λέξεις κράτησε μονάχα

όσες φωτίζουν ώς την άκρη της οργής

Κι αν πούνε πως την ποίηση πρόδωσες

μη φοβηθείς όσο θα λες αλήθεια.

Αυτός που πνίγεται δεν τραγουδά∙

Ουρλιάζει.

Σε ερώτηση η πολιτεία ποιο ρόλο παίζει στη λειτουργία του Ιδρύματος Φοίβου Σταυρίδη – Αρχεία Λάρνακας, ο Στέφανος Σταυρίδης απαντά, ότι η ίδρυση και η λειτουργία του ιδρύματος ήταν μια πρωτοβουλία της οικογένειας και του Δήμου Λάρνακας. Υπό μία έννοια, η πολιτεία εκπροσωπείται από τον Δήμο, ο οποίος στηρίζει αποφασιστικά το Ίδρυμα. “Επιδιώκουμε φυσικά το ίδρυμα να διεισδύσει όσο περισσότερο γίνεται στη συνείδηση της ευρύτερης πολιτείας.Η Λάρνακα είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος του Ιδρύματος, όμως τα εκθέματα αφορούν ολόκληρη την Κύπρο”, επισημαίνει.

Η κατάθεση του αείμνηστου Φοίβου Σταυρίδη, συγγραφική και ερευνητική είναι πολύ βαριά. Ένα μέρος της έχει αξιοποιηθεί, υπάρχουν όμως ακόμα πάρα πολλά περιθώρια.

Τι περιλαμβάνει το Ίδρυμα Φοίβου Σταυρίδη – Αρχεία Λάρνακας

Τα έντυπα αντικείμενα της συλλογής που φυλάττονται στο Ίδρυμα είναι εκδομένα από το 1580 έως σήμερα και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, σπάνιες εκδόσεις ταξιδιωτικών βιβλίων, και μοναδικές κυπρολογικές εκδόσεις που τυπώθηκαν στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα, πολλά από τα οποία δεν υπάρχουν σε άλλες κυπριακές βιβλιοθήκες. Η Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος περιλαμβάνει πλήρεις σειρές, με ελάχιστες ελλείψεις, εφημερίδων και περιοδικών του 19ου και του 20ού αιώνα όπως η Cyprus Gazette, το Ζήνων, Αυγή, ο Εκκλησιαστικός Κήρυξ, τα Κυπριακά Χρονικά, τα Κυπριακά Γράμματα, η Πάφος, Πνευματική Κύπρος και πολλά άλλα. Το αρχειακό υλικό της συλλογής αποτελείται από μεγάλο αριθμό επιστολών του 19ου και 20ού αιώνα ιστορικών προσωπικοτήτων όπως Αρχιεπισκόπων, Επισκόπων και πολιτικών, αλλά και συγγραφέων, όπως των Δημήτρη Λιπέρτη, Γεώργιου Σ. Φραγκούδη, Γλαύκου Αλιθέρση, Τεύκρου Ανθία, Λοΐζου Φιλίππου, Νεοκλή Γ. Κυριαζή, Φίλιου Ζαννέτου, Φαίδωνα Κουκουλέ, C.D. Cobham, Richard M. Dawkins, Sir Harry Luke, κ.ά.

Μεταξύ των χειρογράφων της συλλογής είναι το βυζαντινό ιστόρημα Στεφανίτης και Ιχνηλάτης (χειρόγραφο του 18ου αιώνα), το έργο Βίος του Αισώπου του Φρυγός, εκκλησιαστικά χειρόγραφα και κείμενα Κυπρίων συγγραφέων όπως των Π. Βαλδασερίδη, Ν. Γ. Κυριαζή, Ξ. Λυσιώτη, Σ. Τσερκεζή και πολλών άλλων. Εξέχουσα θέση στη συλλογή του Ιδρύματος κατέχουν τα εφήμερα, μονόφυλλα, πολιτικές διακηρύξεις των Οκτωβριανών του 1931, προπαγανδιστικά κυβερνητικά φυλλάδια της περιόδου της αγγλοκρατίας, αλλά και πληθώρα θεατρικών και καλλιτεχνικών προγραμμάτων, διαφημίσεων και ανακοινώσεων για εκδηλώσεις και γεγονότα του 20ού αιώνα. Τέλος, αναφέρουμε το πλούσιο φωτογραφικό υλικό της συλλογής που αφορά τη Λάρνακα και την Κύπρο των αρχών του 20ού αιώνα και το τέλος του προηγούμενου, όπως και τη μεγάλη συλλογή ταχυδρομικών δελταρίων των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Οι συλλογές πρόκειται να εμπλουτιστούν σύντομα από μια σειρά από ιδιωτικά αρχεία συμπολιτών μας που με δική τους πρωτοβουλία επικοινώνησαν με το Ίδρυμα και εξέφρασαν την επιθυμία να τα παραχωρήσουν.

Οπως σημειώνεται στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος, σκοποί του, πέρα από τη συντήρηση και τον εμπλουτισμό των συλλογών του, είναι η διατήρηση και η καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης στην πόλη της Λάρνακας, αλλά και στην Κύπρο, μέσα από τη μελέτη και τη διάχυση των ιστορικών πηγών και γνώσεων. Στόχοι, η άμεση διάθεση του υλικού, που φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη και το Αρχείο, στο κοινό της πόλης και στην κοινότητα των επιστημόνων. Πέρα από αυτά, το Ίδρυμα Φοίβου Σταυρίδη – Αρχεία Λάρνακας στοχεύει στη δημιουργία εκθέσεων, συνεδρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκδόσεων και προώθηση της πρωτογενούς έρευνας.

Πηγή: ΚΥΠΕ