Ποια η διαφορά της Σκάλας από τη Λάρνακα;

Τι σημαίνει Κίτιον και πότε φυτεύτηκαν οι περίφημες Φοινικούδες!

Όμορφες ιστορίες για τη Λάρνακα του παρελθόντος από τον Αλέξη Μιχαηλίδη

Στις Φοινικούδες για καφέ, στο Μακένζι για ηλιοθεραπεία και πολλές διάσπαρτες βόλτες στην πόλη. «Σκαλιώτισσα» στην καταγωγή, θέλησα να μάθω περισσότερα για τη Λάρνακα και την Ιστορία της. Η συνάντησή μου με τον συγγραφέα και ερευνητή κ. Αλέξη Μιχαηλίδη συνέθεσε σε μεγάλο βαθμό το υπέροχο παζλ της πόλης της Λάρνακας!

 

Γράφει η Γιάννα Διομήδη

Φωτογραφίες: Αρχείο Δημαρχείου Λάρνακας, αρχείο Αλέξη Μιχαηλίδη

Πώς ονομαζόταν στο παρελθόν η Λάρνακα;
Η πόλη δια μέσου των χιλιετηρίδων είχε διάφορες ονομασίες. Η προϊστορική της ονομασία φαίνεται να ήταν «Αλάσια» (η πόλη του άλατος). Βρισκόταν κοντά στον αρχαιολογικό χώρο του Χαλά Σουλτάν Τεκέ και ήταν η πολυπληθέστερη και αρχαιότερη πόλη της Κύπρου. Έζησε στα μέσα της ΙΙ χιλιετίας π.Χ. πριν από την Έγκωμη της Αμμοχώστου. Όμως, η μακροβιότερη ονομασία της είναι Κίτιον. Για κάποιο διάστημα μεταξύ 9ου-7ου αιώνα π.Χ. ονομάσθηκε από τους Φοίνικες αποίκους της «Καρχηδόνα = Νέα Πόλη». Αφού το όνομα Κίτιο επικράτησε κατά την αρχαιότητα και τους Βυζαντινούς χρόνους, οι Γάλλοι Σταυροφόροι κατακτητές της Κύπρου την ονόμασαν Σαλίνες (Αλυκές) και Λάρνικα. Η ελληνική της ονομασία κατά τον Μεσαίωνα είναι «ο Λάρνακας». Το ίδιο όνομα αρχίζει να επικρατεί κατά την Τουρκοκρατία αλλά η περιοχή του λιμένα ονομάζεται Σκάλα, δηλαδή το λιμάνι, σε αντίθεση με την πόλη ενδότερα που ονομάζεται «Ο Λάρνακας». Κατά την Αγγλοκρατία επικρατεί η ονομασία «η Λάρνακα» καθώς ένας νέος μύθος που δημιουργήθηκε για τ’ όνομα της, τη θέλει να ονομάσθηκε έτσι από τους πολυάριθμους αρχαίους της τάφους που ονομάζονται «Λάρνακες» και είναι θηλυκό.

“ήταν η πολυπληθέστερη και αρχαιότερη πόλη της Κύπρου”

1902

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1950

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1960

 

Δεκαετία του ’60

Μέσα της δεκαετίας του ’80

Τι σημαίνει Κίτιον;
Κίτιον σημαίνει κιβωτός ή ένα περίκλειστο χώρο, ένα κουτί, ένα μπαούλο με το οποίο μεταφέρεις πολύτιμα. Αυτή την αρχαία ελληνική ονομασία, «Κίτιον», την κατέγραψαν οι Έλληνες αρχαίοι συγγραφείς αλλά και οι Εβραίοι μέσω των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, στην οποία η πόλη αναφέρεται 27 φορές. Στη Γένεση το πρώτο βιβλίο της Καινής Διαθήκης βρίσκουμε και τον ελληνικότατο μύθο της ίδρυσης της Λάρνακας, του Αρχαίου Κιτίου.

Γιατί συνέβη αυτό;
Η πόλη μας ήταν πολύ γνωστή στην Εγγύς Ανατολή, στη Φοινίκη, στην Παλαιστίνη, στην Αίγυπτο, την Συρία γιατί είχε λιμάνι, πλοία, εμπόριο, συναλλαγές με όλους τους γειτονικούς πολιτισμούς. Στην εποχή που γράφτηκαν τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης (1200-500 π.Χ.), οι επαφές του αρχαίου Κιτίου με τους λαούς της περιοχής ήταν πολύ ανεπτυγμένες αλλά και η πόλη ήταν πολυπολιτισμική. Όλοι οι μετέπειτα κάτοικοι της, Φοίνικες, Εβραίοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Πέρσες ήξεραν ότι η πόλη ιδρύθηκε από Έλληνες από παλαιοτάτων χρόνων. Πράγματι, ο Μινωικός αλλά και Μυκηναϊκός πολιτισμός της πόλης χρονολογείται πριν το 1500 π.Χ. Έτσι λοιπόν στην προσπάθεια των Εβραίων συγγραφέων στο πρώτο βιβλίο «Γένεση» να εξηγήσουν τη δημιουργία του κόσμου με βάση την κάθαρση που επήλθε από τον Κατακλυσμό αναφέρουν στην γενεαλογία ότι ο Κιττίμ, δηλαδή ο ιδρυτής του Κιτίου, ήταν γιος του Ίωνα, που ήταν εγγονός του Νώε. Ο Ίωνας θεωρείται από την Παλαιά Διαθήκη ο Γενάρχης των Ελλήνων. Έτσι, έχουμε τον ελληνικό μύθο της ίδρυσης του Κιτίου από τον Έλληνα Κιττίμ που είχε πατέρα τον Γενάρχη των Ελλήνων.

Δεκαετία του ’60

 

Αμερικάνικη Ακαδημία, δεκαετία του ’50

 

*Πλατεία Ακρόπολης, 1902

Περιοχή Αγίου Λαζάρου

 

Μπορείτε να μας πείτε λίγα περισσότερα για τον μύθο αυτό;
Ο κολακευτικός αυτός μύθος για την ίδρυση της πόλης μας είναι πολύ παλαιότερος από τον μύθο ίδρυσης των άλλων πόλεων της Κύπρου οι οποίες, όπως αναφέρεται, ιδρύθηκαν από ήρωες του Τρωικού Πολέμου. Οι αρχαιολόγοι υπολογίζουν πως ο Τρωικός Πόλεμος έγινε περίπου το 1200 π.Χ. ενώ ο κατακλυσμός του Νώε, περίπου, το 2500 π.Χ. Άρα, η πρώτη πόλη της Κύπρου, που ήταν ελληνική, σύμφωνα με τις γνώσεις των Εβραίων συγγραφέων της Παλαιάς Διαθήκης, ήταν το Κίτιον. Πράγματι όταν τη δεκαετία του 1960 ο αρχαιολόγος Βάσος Καραγιώργης ανάσκαψε την τοποθεσία «Αρχαίο Κίτιο» επί της οδού Αρχιεπισκόπου Κυπριανού κοντά στη Χρυσοπολίτισσα μπόρεσε να αποδείξει και επιστημονικά ότι ο Μυκηναϊκός πολιτισμός της πόλης πάει πίσω στον 15ον αιώνα π.Χ. ενώ ο Φοινικικός της αποικισμός αρχίζει μόλις τον 9ον αιώνα π.Χ.

Η μακροβιότερη ονομασία «Κίτιον» παραμένει ζωντανή στις μέρες μας.
Ασφαλώς, δείτε για παράδειγμα τον Επίσκοπο Κιτίου και την Αθλητική Ένωση Κίτιον (ΑΕΚ Λάρνακας). Στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού η πόλη ονομαζόταν Κίτιον, έτσι ο Επίσκοπος της και Διάδοχος στον θρόνο του Αγίου Λαζάρου έμεινε δια μέσου των αιώνων ως Επίσκοπος Κιτίου. Η ονομασία διατηρείται μέχρι σήμερα αν και η Επισκοπή συμπεριλάμβανε από την Τουρκοκρατία μέχρι το 1973 και την Λεμεσό. Στην ιστορία και αρχαιολογία χρησιμοποιείται η λέξη Κίτιον κι όχι Λάρνακα. Τέλος πολλές οργανώσεις και σωματεία χρησιμοποίησαν, ακόμη και πρόσφατα, τ’ όνομα Κίτιον όπως η ΑΕΚ και ο Ροταριανός Όμιλος Λάρνακα-Κίτιον.

Πώς συνδέονται οι δύο ονομασίες, Λάρνακα και Κίτιον;
Ο Λάρνακας στο αρσενικό, σημαίνει βαθούλωμα ή περίκλειστος χώρος και είναι συνώνυμος με το κιβωτός. Άρα θα μπορούσαμε να πούμε πως Λάρνακα και Κίτιον είναι το ένα και το αυτό και διαχρονικά χρησιμοποιήθηκαν δύο συνώνυμες λέξεις για να περιγράψουν την πόλη. Η ονομασία Λάρνακα υπάρχει από πολύ παλιά, αφού τη βρίσκουμε σε μία επιγραφή των αρχαϊκών χρόνων, που αναφέρεται στον «Λαρνάκιο Δία». Η ονομασία «ή Λάρνακα» στο θηλυκό εμφανίσθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Σημαίνει ο τάφος η σαρκοφάγος. Έτσι, θεωρήθηκε ότι η ονομασία της πόλης προέρχεται από τους πολλούς αρχαίους τάφους που έχει η πόλη ή από τον πασίγνωστο τάφο του Αγίου Λαζάρου που έγινε προσκύνημααπό τους Χριστιανούς προσκυνητές των Αγίων Τόπων που σταθμός του ταξιδιού τους ήταν αναπόφευκτα η Λάρνακα. Αυτή την περίοδο είχαμε και μία παραφθορά του ονόματος «Λάρνακα» γιατί τότε οι Γάλλοι όταν άκουγαν Λάρνακα νόμιζαν ότι ήταν «L’ arnaca» -το άρθρο με απόστροφο- και νόμιζαν πως την πόλη την λένε «Άρνακα» (θηλυκό στα Γαλλικά).

 

Αποβάθρα, αρχές του 20ου αιώνα

Χρυσοπολίτισσα, 1925

Μας είχατε πει πριν και για την ονομασία «Καρχηδόνα=Νέα Πόλη».
Ναι και αφορά στην περίοδο του Φοινικικού αποικισμού 900-500 π.Χ.Πρόκειται για μια ονομασία που συνδέεται με την απαρχή της Φοινικικής διασποράς η οποία άρχισε πρώτα οργανωμένα από το Κίτιον. Η μυθική βασίλισσα της Τύρου Έλισσα με μέρος του υπερπληθυσμού έκτισαν εδώ την Καρχηδόνα, δηλαδή στα Φοινικικά την «Νέα Πόλη». Αργότερα η ίδια βασίλισσα με άλλο μέρος του υπερπληθυσμού της Τύρου έκτισαν μια Καρχηδόνα (Νέα Πόλη) και στην Τυνησία η οποία είχε πολύ ένδοξη ιστορία και τραγική κατάληξη την Ρωμαϊκή Εποχή. Η ονομασία στην Κύπροεμφανίζεται τα αρχαϊκά χρόνιασε διάφορες επιγραφές. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πως ηΚαρχηδόνα στην Κύπρο ήταν η Λάρνακα παρόλο που εικάζεται πως μπορεί να ήτανστη Αμαθούντα. Στο Κίτιον ο φοινικικός αποικισμός ήταν πολύ έντονος αφού οι Πέρσες εγκατέστησαν μια Φοινικική Δυναστεία, φιλική προς αυτούς, η οποία κυβέρνησε επιτυχώς την πόλη από το 480 μέχρι το 312 π.Χ. αλλά σύμφωνα με τους αρχαιολόγους η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν πάντα το Ελληνικό στοιχείο.

Πώς επικράτησε η ονομασία Λάρνακα;
Είδαμε ότι Λάρνακα στο αρσενικό σημαίνει κάτι διαφορετικό από Λάρνακα στο θηλυκό. Η πρώτη σύγχρονη γραπτή αναφορά στο «ο Λάρνακας» είναι μεσαιωνική, της Φραγκικής περιόδου. Την αναφορά βρίσκουμε στο χρονικό του Γεώργιου Βουστρώνιου, που ήταν διοικητής των Σαλίνων την εποχή της Βασίλισσας Καρλόττας και του αδελφού της Βασιλιά Ιάκωβου Α’ του νόθου (1450-1460 μ.Χ.). Ο Γεώργιος Βουστρώνιος κατοικούσε στον «Λάρνακα» κι όχι στις Σαλίνες – Αλυκές που ήταν κοντά στο λιμάνι. «Ο Λάρνακας» είναι η περιοχή Χρυσοπολίτισσας, Μητρόπολης και Αγίου Ιωάννη και μέχρι και σήμερα στην καθομιλουμένη οι Λαρνακείς την ονομάζουν «Ο Λάρνακας» σε αντίθεση με την Λάρνακα που αναφέρεται σε όλη την πόλη. Μία άλλη γραπτή μαρτυρία που έχουμε για τον Λάρνακα στο αρσενικό είναι απ’ τον Αρχιμανδρίτη Κυπριανό, ο οποίος έγραψε την πρώτη ιστορία της Κύπρου το 1780. Εκεί γίνεται αναφορά για πρώτη φορά και στην ονομασία «Σκάλα». Σκάλα είναι η παραλία, το λιμάνι. Το λιμάνι σύμφωναμε τον ιστορικό Αρχιμανδρίτη Κυπριανό ονομαζόταν «Η Σκάλα του Λάρνακα». Στα συνοπτικά κείμενα για την ιστορία της Κύπρου του Αρχιεπισκόπου Σινά Όρους Κωνστάντιουεκδομένα το 1819 αναφέρει και τις τρείς ονομασίες. Ο Λάρνακας, η Σκάλα και η Λάρνακα. Άρα έχουμε μια εξελικτική χρήση της Λάρνακας στο θηλυκό αφού και ο Αρχιεπίσκοπος Κωνστάντιος υποστηρίζει ότι η ονομασία της πόλης προέρχεται από τους πολλούς τάφους που ανακαλύπτονταν εκείνη την περίοδο και αφού η Λάρνακα = Τάφος είναι στο θηλυκό. Για να τα ξεχωρίσει σημειώνει ότι ο Λάρνακας είναι συγκεκριμένη μικρότερη περιοχή της πόλης μισό μίλι από την Σκάλα.

Αρχές του 20ου αιώνα

Δεν ισχύει δηλαδή το ότι η Λάρνακα πήρε το όνομά της από την ύπαρξη πολλών τάφων;
Κατά την άποψη μου η ύπαρξη πολλών τάφων συνέβαλε απλώς στην αλλαγή του Λάρνακα από αρσενικό στο θηλυκό. Η ονομασία Λάρνακα είναι πανάρχαια και σε όσες πηγές έχουμε στα ελληνικά μέχρι το 1819 την καταγράφουν στο αρσενικό και όχι στο θηλυκό. Η αλλαγή λοιπόν του γένους οφείλεται στην ανάγκη να προσαρμοστεί ο μύθος με την ύπαρξη πολλών τάφων «Λαρνάκων» που είναι γένος θηλυκού. Επίσης για τη γλωσσική ευκολία του αδαούς πληθυσμού, μια πόλη, γένος θηλυκού, είναι πιο εύηχο να έχει και θηλυκή ονομασία. Τέλος είναι και η ξενική επίδραση από τα γαλλικά που το Άρνακα είναι γένος θηλυκού. Άρα η ύπαρξη πολλών τάφων απλώς δημιούργησε ένα νέο, πιο πρόσφατο μύθο γύρω από το όνομα της πόλης.

“μια πόλη είναι πιο εύηχο να έχει θηλυκή ονομασία”

Η περιοχή των Φοινικούδων τι ιστορία κουβαλά;
Οι φοινικούδες πρωτοφυτεύτηκαν περί το 1920 και είναι ένα φυτό που δεν είναι γηγενές της Κύπρου. Είναι η ποικιλία «ουασικτόνιαν» και τις έφερε ο Δήμαρχος Φίλιος Ζανέττος από το εξωτερικό. Προϋπήρχαν επίσης εισαγμένες από την Αίγυπτο και αρκετές καρποφόρες φοινικιές στην τουρκοκυπριακή συνοικία της πόλης που καλλιεργούνταν για τον καρπό τους. Λόγω αυτών η πόλη αναγνωριζόταν από την θάλασσα ως μια πόλη με φοινικιές. Όταν λοιπόν αποφασίσθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο του 1917-1920 η τότε ανάπλαση του παραλιακού μετώπου επιλέγηκε να το διακοσμήσει μια πιο φανταχτερή αλλά όχι καρποφόρα φοινικιά. Από τότε το παραλιακό μέτωπο πήρε το υποκοριστικό φοινικούδες επειδή για δεκαετίες ήταν μικρές. Οι φοινικούδες περιλαμβάνονται στη Σκάλα και ήταν κοντά στις αποβάθρες φορτοεκφόρτωσης του λιμανιού. Μια από τις παλιές αποβάθρες κοντά στο κάστρο επί της πλατείας Βενετίας έχει αναπλαστεί. Το αρχαίο λιμάνι (5ος-4ος αιώνας π.Χ.) βρίσκεται στην Παμπούλα και το τμήμα αρχαιοτήτων έχει σχέδια να το αναδείξει, αφού είναι το μοναδικό που σώζεται στον κόσμο.

Γιατί μετακινήθηκε το λιμάνι;
Το αρχαίο λιμάνι άρχισε να προσχώνεται και έτσι δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει την ναυσιπλοΐα. Η πόλη υποχρεώθηκε να μετακινήσει το λιμάνι της σε άλλο σημείο. Καταλληλότερο αγκυροβόλιο φαίνεται να ήταν η περιοχή όπου σήμερα το κάστρο και ο ναός του Αγίου Λαζάρου. Το λιμάνι αυτό λεγόταν επίσης το Λιμάνι του Αγίου Λαζάρου. Μετακινήθηκε εκεί γύρω στο 1100-1200 μ.Χ. Το κάστρο της Λάρνακας θεμελιώθηκε τη Βυζαντινή περίοδογια να προστατεύει το αγκυροβόλιο. Το κάστρο έχει, απ’ την μια πλευρά τη τουρκογειτονιά και απ’ την άλλη την ελληνική πλευρά. Η Σκάλα της Ενετοκρατίας – Τουρκοκρατίας ήταν κτισμένη πάνω στο κύμα. Δεν υπήρχε καν δρόμος μπροστά από τα σπίτια, ήταν ένα μονοπάτι και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που οι Άγγλοι δεν επέλεξαν την Λάρνακα για να την κάνουν πρωτεύουσα. Δεν μπορούσαν να την βελτιώσουν γιατί ήταν κτισμένη πάνω στη θάλασσα και δεν υπήρχε χώρος ούτε για τεχνητό λιμάνι ούτε για παραλιακό δρόμο. Οι Άγγλοι έκαναν έργα προστασίας της ακτής με κάθετους μεταλλικούς κυματοθραύστες, γνωστούς ως γλώσσες. Αυτή η παρέμβαση δημιούργησε μικρή αμμώδη πρόσχωση. Μία από τις «γλώσσες» αυτές σώζεται δίπλα στο κάστρο.

Διανέλλειο, 1962

Οικία Ευανθίας Πιερίδη

Οικία Κυβερνήτη

Καλογριές, 1978

Το παραλιακό μέτωπο πότε δημιουργήθηκε;
Οι γλώσσες επέκτειναν την αμμώδη πρόσχωση μπροστά από τον παραλιακό δρόμο στην ελληνική πλευρά (Λεωφ. Αθηνών) και επέτρεψαν στο Δημοτικό Συμβούλιο να κάνει φιλόδοξα σχέδια επί Δημαρχίας Φίλιου Ζανέττου. Επρόκειτο για σχέδιο ανάπτυξης της προκυμαίας το οποίο εφαρμόστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο 1917-1920. Το κόστος των αλλαγών υπολογίστηκε μεταξύ 3,000-5,000 λίρες, ποσό που ήταν αδύνατον να συγκεντρωθεί τότε. Με την επιμονή του τότε αντιδημάρχου Νεοκλή Κυριαζή, οι αλλαγές έγιναν με χαμηλότερο κόστος και συμπληρώθηκαν μέσα σε ένα χρόνο. Οι αλλαγές συμπεριλάμβαναν δύο παραλιακούς δρόμους, το φύτεμα των φοινικούδων, χώρο εστίασης στο μέσον καικατάλληλο φωτισμό για τα μελλοντικά κέντρα αναψυχής και ξενοδοχεία της πόλης. Η δαπάνη με την επίβλεψη του Κυριαζή δεν υπερέβη τις 1,000 λίρες, εκ των οποίων οι 500 λίρες παραχωρήθηκαν ως δάνειο από την αποικιοκρατική κυβέρνηση.

Άνοιξε νέους ορίζοντες για την πόλη το έργο αυτό;
Βεβαίως, αφού σε χρόνο ρεκόρ, μετά το πέρας των εργασιών, ανεγέρθηκαν κέντρα αναψυχής κατά μήκος της ακτής καθώς και παραλιακά ξενοδοχεία. Όλα αυτά έδωσαν στην Λάρνακα μια απαστράπτουσα φυσιογνωμία στην προμενάδα και μια εξαιρετική εικόνα υπέροχων νεοκλασικών κτηρίων κατά μήκος της Λεωφόρου Αθηνών. Τη λαμπερή αυτή φυσιογνωμία η πόλη διατήρησε μέχρι τη δεκαετία του 1980 οπότε άρχισε να έχει απώλειες με την κατεδάφιση των νεοκλασικών κτιρίων των Φοινικούδων πριν προλάβει να θεσπιστεί η νομοθεσία για την προστασία των διατηρητέων κτιρίων.

Ο Λάρνακας, 1914

Φοινικούδες, 1951

“Η πολιτεία άργησε να αντιδράσει και η πόλη έχασε τους αρχιτεκτονικούς της θησαυρούς”

Γιατί κατεδαφίστηκαν τα κτίρια αυτά;
Τα κτίρια αυτά, που είχαν κτιστεί περί ή πολύ πριν το 1920, ήταν κουρασμένα και πολύ μικρά για να δεχθούν το κύμα μαζικού τουρισμού που στράφηκε προς τη Λάρνακα μετά την τουρκική εισβολή. Η τεράστια ζήτηση για οικιστική αλλά και τουριστική ανάπτυξη δημιούργησε οικοδομικό οργασμό στο παραλιακό μέτωπο με αποτέλεσμα να κατεδαφιστεί κάθε παλιό προς χάρη του κέρδους. Η πολιτεία άργησε να αντιδράσει και έτσι η πόλη έχασε τους αρχιτεκτονικούς της θησαυρούς. Στην περιοχή του παραλιακού μετώπου σώθηκαν πολύ λίγες οικοδομές στη λαϊκή γειτονιά καθώς επίσης και το αρχοντικό της Ευανθίας Πιερίδη στις Φοινικούδες.

Υπάρχει ακόμα κάτι στην περιοχή που θυμίζει την παλιά εικόνα;
Άλλαξαν πολλά με αποτέλεσμα να έχουμε μια εντελώς νέα εικόνα στην περιοχή των Φοινικούδων. Τα νεοκλασικά κτίρια έφυγαν και τη θέση τους πήραν πολυώροφα κτίρια αλλά η μεταμόρφωση συντελέστηκε με την κατασκευή το 1973 του σύγχρονου λιμανιού και της μαρίνας που άφησε μια τεράστια αμμώδη πρόσχωση μπροστά από τον παραλιακό δρόμο από την αποβάθρα και μαρίνα μέχρι το κάστρο. Αποκτήσαμε με λίγα λόγια, μια τεράστια και απλόχωρη παραλία για χιλιάδες λουόμενους τις ομπρέλες και ξαπλώστρες τους. Αποτέλεσμα το παραλιακό μέτωπο του σήμερα να μη έχει καμία σχέση με αυτό πριν το 1974. Επιπρόσθετα ήλθε το σχέδιο Άγγελου Δημητρίου που τοπιοτέχνησε εκ νέου τις Φοινικούδες τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990 και η νέα διαμόρφωση της οδού Πιαλέ πασά. Μαζί με την ανάπτυξη που πήρε η περιοχή Μακένζυ έκαναν την παραλιακή Λάρνακα ένα παγκύπριο κέντρο αναψυχής και ψυχαγωγίας και την πόλη ένα αστικό τουριστικό θέρετρο, αφού τα αξιοθέατα βρίσκονται κατά μήκος αυτού του εκτεταμένου παραθαλάσσιου πυρήνα.

Περιοχή πίσω από Kebir Mosque

*Royal Hotel, δεκαετία του ’20

Δεκαετία του ’60

Ποιες ήταν οι βασικές συγκοινωνίες στη Λάρνακα ένα αιώνα πριν;
Αν σήμερα η Λάρνακα μπορεί να παινευτεί για κάτι είναι οι συγκοινωνίες και οι υπεραστικοί δρόμοι που την ενώνουν με όλη την Κύπρο για χάρη του αεροδρομίου. Το ίδιο κατά αναλογία συνέβαινε κατά τους προηγούμενους αιώνες αφού λόγω της εμπορικότητας του λιμένος από την εποχή της Ενετοκρατίας διατηρείτο ένα υποτυπώδες δίκτυο μονοπατιών για την διέλευση φορτωμένων ζώων και πεζών. Μεταξύ μάλιστα Λευκωσίας και Λάρνακας μπορούσαν να μετακινηθούν και μικρές άμαξες ενός ίππου μόνο. Να σημειώσουμε ότι αυτό δεν ίσχυε για τις άλλες πόλεις της Κύπρου.Η πρώτη προσπάθεια βελτίωσης αυτού του δρόμου έγινε το 1860. Αποτέλεσμα ήταν ο δρόμος να γίνει πλήρως αμαξιτός δηλαδή μπορούσαν να κυκλοφορήσουν και κάρα των δύο βοδιών για μεταφορά εμπορευμάτων ή και άμαξες των δύο αλόγων για την μεταφορά επιβατών. Όταν ήλθαν οι Άγγλοι και σε μερικές δεκαετίες και τα πρώτα αυτοκίνητα τότε ασφαλτοστρώθηκε πρώτα απ’ όλους τους δρόμους της Κύπρου γιατί έπαιρνε εμπορεύματα στη Λευκωσία.

Η λαϊκή γειτονιά της πόλης μας, τι ήταν παλιά;
Ήταν μια από τις σημαντικότερες αστικές και αρχοντικές γειτονιές της Κύπρου. Εδώ έτρεχε η οικονομική ζωή του τόπου. Βρισκόταν δίπλα στο κάστρο που ήταν η διοίκηση της πόλης, οι αποβάθρες εκφόρτωσης των εμπορευμάτων και το αρχιτελωνείο καθώς και η πρώτη τράπεζα της Κύπρου. Εδώ βρισκόντουσαν τα σπίτια των καλύτερων και πλουσιότερων οικογενειών, η παλιά αγορά, τα περισσότερα προξενεία και τα δημοφιλή καφενεία της πόλης. Γεμάτη αρχοντικά, με ωραία αρχιτεκτονική. Προς το τέλος της δεκαετίας του 1980 πρόσεξε τη μοναδικότητα το νέο εκλεγμένο Δημοτικό Συμβούλιο και αποφάσισε, εφόσον πλέον υπήρχε και ο νόμος για τα διατηρητέα, να βελτιώσει τις υποδομές με πλακόστρωτα και κατάλληλο φωτισμό και να κάνει λαϊκή γειτονιά στα πρότυπα και τις χρήσεις αναψυχής – ψυχαγωγίας όπως αυτής που λειτούργησε στην εντός των τειχών Λευκωσία. Δυστυχώς δεν πρόλαβαν να σώσουν μερικά από τα ωραιότερα και ιστορικότερα κτίρια της Κύπρου όπως το Ρωσικό, Γαλλικό και άλλα προξενεία που κατά τη διάρκεια των σφαγών την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης έσωσαν χιλιάδες Κυπρίους από τον αφανισμό παρέχοντας τους προστασία και βάζοντας τους σε πλοία για το εξωτερικό.

Τι πιστεύετε πως χρειαζόμαστε στη Λάρνακα για να αναπτυχθεί η πόλη;
Είναι πολλά που μας κρατούσαν πίσω για χρόνια. Από την μια οι πετρελαιοδεξαμενές και τα διυλιστήρια από την άλλη το αεροδρόμιο είχε ως αποτέλεσμα η πόλη να μην αναπτυχθεί σωστά. Δυστυχώς την κατάλληλη στιγμή η Λάρνακα στάθηκε άτυχη με την ενιαία ανάπτυξη του λιμανιού και της μαρίνας επειδή μπήκαμε μέσα στην οικονομική κρίση και το έργο ακυρώθηκε. Προοπτικές για τον τουρισμό υπάρχουν και είναι ελπιδοφόρες οι αλλαγές των κανονισμών για τα ξενοδοχεία. Πλέον μπορούν να κτιστούν και μικρά αστικά ξενοδοχεία ή και μεγαλύτερα αλλά χωρίς τους τεράστιους εξωτερικούς χώρους που ήταν προαπαιτούμενο αλλά η Λάρνακα δεν διαθέτει τέτοια μεγάλα γήπεδα. Η Λάρνακα δεν είναι ένα συνηθισμένο τουριστικό θέρετρο αλλά μια πόλη ζωντανή και οι επισκέπτες της μπορούν να την ευχαριστηθούν 12 μήνες τον χρόνο. Είναι ένα αστικό θέρετρο που παρέχει αυτή τις ανέσεις. Καλά εστιατόρια, καλή παραλία, εύκολη πεζή μετακίνηση, πολλά αξιοθέατα, θρησκευτικά προσκυνήματα για χριστιανούς και μουσουλμάνους, αξιόλογα μουσεία, καθημερινή πολιτιστική ζωή και εκδηλώσεις. Απομένει, ωστόσο, να βρεθεί ο τρόπος να αναπτύξουμε το λιμάνι και τη μαρίνα ώστε να προσθέσουν σε αυτή την εικόνα και να τα κάνουμε να προσφέρουν περισσότερα στην οικονομική ζωή της πόλης.

“Η Λάρνακα δεν είναι ένα συνηθισμένο τουριστικό θέρετρο αλλά μια πόλη ζωντανή”