Ψυχολογία: Άγχος και Δεξιότητες Αντιμετώπισης

Χαριτίνη Ηλία, 

Κλινική Ψυχολόγος

Ειδικά στις μέρες μας φαίνεται ότι το άγχος είναι ένας παράγοντας από τον οποίο δεν μπορούμε να αποδράσουμε. Τα υψηλά επίπεδα άγχους και τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης γνωστή και ως η ορμόνη του στρες στο αίμα, είναι η κύρια αιτία  πολλών παθολογιών.

Σχεδόν σε όλα τα κύτταρα του σώματος μας υπάρχουν υποδοχείς για την κορτιζόλη, αυτό μας βοηθά να καταλάβουμε γιατί  υπάρχουν τόσα  πολλά και διαφορετικά συμπτώματα  σχετιζόμενα με το άγχος.  

Όταν το άγχος είναι χρόνιο, διατηρούνται ψηλά τα  επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα, επηρεάζοντας έτσι τα άλλα ορμονικά συστήματα. Παρατηρούμε χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, γυναίκες με χαμηλά επίπεδα προγεστερόνης που μπορεί να επηρεάσει με την σειρά του το ποσοστό γονιμότητας.

Επίσης επηρεάζεται η ορμόνη GNRH η οποία μειώνει τον σχηματισμό σπερματοζωαρίων, μειώνει την ωορρηξία, την σεξουαλική δραστηριότητα και την σεξουαλική επιθυμία. 

Η κορτιζόλη είναι ένας μηχανισμός που χρησιμοποιεί το σώμα μας για σταματήσει λειτουργίες που δεν είναι πρώτης ανάγκης και για να  χρησιμοποιήσει αυτήν την επιπλέον ενέργεια για να μας προστατεύσει, ενάντια στην απειλή, είτε αυτή είναι πραγματική, είτε είναι φανταστική. 

Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουμε την κατάλληλη ενέργεια για τις πεπτικές διαδικασίες, έτσι παρουσιάζονται συχνά παθολογίες και συμπτώματα όπως διαταραχές πεπτικού συστήματος, πεπτικό έλκος, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, κοιλιακό άλγος, διαταραχές εντερικής χλωρίδας, κτλ.

Αλλα συμπτώματα και διαταραχές που προκαλεί το άγχος είναι : 

• • Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.
  • Αυξάνεται η αντίσταση στην ινσουλίνη με αποτέλεσμα να μην απορροφάτε σωστά η γλυκόζη και κατ’ επέκταση να συγκεντρώνεται στο αίμα.
  • Χαμηλά επίπεδα της αυξητικής ορμόνης ή σωματοτροπίνη – HGH- που είναι απαραίτητη για την ανάπλαση των κυττάρων, τον μεταβολισμό του λίπους, την υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος,  μυϊκή ανάπτυξη, την ρύθμιση της διάθεσης, κτλ.
  • Χαμηλά επίπεδα DHEA, ορμόνη παραγωγής φυλετικών ορμονών -ανδρογόνα ή οιστρογόνα-.
  • Επιρρεπής σε οστεοπόρωση και συσσώρευση υπερβολικού λίπους στο συκώτι.
  •  Συναισθηματικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη από την μείωση ντοπαμίνης και σεροτονίνης και των υψηλών επιπέδων κορτιζόλης.

• Αυπνία και Απώλεια ικανότητας συγκέντρωσής. 

Τρόποι αντιμετωπίσεις.

Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να επηρεάσουμε το  αντίκτυπο που έχουν οι αρνητικές σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα στο σώμα μας και να βελτιώσουμε έτσι την ψυχική μας υγεία.

• Διαφραγματική αναπνοή. Βαθιά και αργή αναπνοή με παύση μεταξύ της εισπνοής και της εκπνοής. Έχει την ιδιότητα να τροποποιεί την ποσότητα νευροδιαβιβαστών που ο εγκέφαλος θα εκκρίνει., πχ αυξάνονται γρήγορά τα επίπεδα σεροτονίνης.

• Αλλάζοντας την έκφραση του προσώπου και την στάση του σώματος έτσι ώστε να έρχεται σε αντίθεση με το συναίσθημα που θέλουμε να αλλάξουμε. 

Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται στον εγκέφαλο σύμπλοκή, και θα τον αναγκάσει να γίνει συναφής με την έκφραση του προσώπου και την στάση του σώματος,  αυξάνοντας την έκκριση νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη –ορμόνες συναισθηματικής ευεξίας-.

• Επιλέγοντας θετικές λέξεις όταν μιλάμε. Με αυτό τον τρόπο αλλάζει η συναισθηματική μας αντίδραση και μεταβάλλετε η έκκριση των νευροδιαβιβαστών στο σώμα μας. 

Δεν είναι το ίδιο για τον οργανισμό μας όταν λεμέ είμαι οργισμένος και όταν λέμε είμαι ενοχλημένος. Κάθε λέξη που χρησιμοποιούμε προκαλεί διαφορετική ποσότητα νευροδιαβιβαστών στο αίμα και που με την σειρά του θα δώσει μια διαφορετική συναισθηματική αντίδραση μεγαλύτερης η μικρότερης έντασης.

• Έκθεση στο κρύο : Το κρύο μπάνιο 14c βαθμών και κάτω αυξάνει την έκκριση Νοραδρεναλίνης και ντοπαμίνης ενώ μειώνει την έκκριση κορτιζόλης  σημαντικά.

• Διαλογισμός/ Mindfulness:  Ο ποιο εύκολος τρόπος να μειώσουμε την συχνότητα των εγκεφαλικών κυμάτων Β που σχετίζονται με το άγχος σε εγκεφαλικά κύματα Α όπου διακρίνεται η πιο φυσιολογική λειτουργία του εγκέφαλου είναι όταν βιώνουμε συναισθήματα όπως είναι η ευγνωμοσύνη, η  συμπόνια και η αγάπη.

Αλλάζοντας την εστίαση της προσοχής μας δια μέσου της συγκέντρωσης, διαλογισμού ή Mindfulness σε κάτι που θεωρούμε ότι μας κάνει χαρούμενους ή ευγνώμων μεταβάλουμε την συναισθηματική μας αντίδραση, την ποσότητα  νευροδιαβιβαστών στο αίμα και την ικανότητα μας στο μέλλον να επικεντρωνόμαστε σε πιο θετικές καταστάσεις και να ζούμε καλύτερα.